Wykłady z Ekologii Kusy uzupełnienie i poprawki Bober
2007/2008
Ekologia wykłady
· Medycyna - (wg WHO) obejmuje całokształt wiedzy o zdrowiu i chorobach oraz o sztuce leczenia i zapobiegania chorobom.
· Zdrowie – pełny dobrostan fizyczny, psychiczny, społeczny, a nie tylko brak choroby czy niedołęstwo
· Stan zdrowia – stan równowagi somatycznej, fizycznej,psychicznej i społecznej osobnika albo ustroju , warunkujący przystosowanie się do środowiska.
Znane sa 3 rodzaje zmian przystosowawczych:
a) Adaptacje: – kierunkowe zmiany w genetycznych właściwościach populacji zachodzą w związku ze zmianami środowiska. Są to międzypokoleniowe przekształcenia składu genetycznego populacji, głównie pod wpływem czynników selekcyjnych.
Przykłady:
· Ciemnapigmentacja skóry osób ze stref tropikalnych chroni przed patogennym działaniem promieni UV, jasna pigmentacja o małej ilości melaniny ułatwia przenikanie promieni UV, a tym samym syntezę witaminy D w skórze, co zapobiega krzywicom.
· Posiadanie określonej grupy krwi o lepszej lub gorszej przyswajalności pokarmów:
o grupa A – lepiej dietę białkowo-tłuszczową
o grupa B – lepiej dietę węglowodanową
Istnieje konieczność reagowania na czynnik środowiska poprzez zmiany składu genetycznego populacji na skutek np. zasiedlania nowych terenów.
b) Adaptabilność – przystosowalność – zmiany trwałe, dotyczą całej ontogenezy. Osobnik nie mogąc realizować w ciągu jednego życia pełnego zakresu możliwości genetycznych – realizuje jeden z wariantów drogi rozwojowej. Jej wybór zostaje wymuszony przez warunki środowiska
(osobnik, którego genotyp warunkuje powstawanie dużej liczby komórek tłuszczowych, jednakże ich liczba zależy od sposobu karmienia w okresie dzieciństwa, przy obfitszym karmieniu organizm wytwarza większą ich liczbę. Stan otyłości osiąga osobnik dorosły wówczas gdy poziom pokarmów we wczesnym stadium ontogenezy była obfita).
c) Adiustacja – przystosowanie – zmiany dotyczą ontogenezy, zmiany mają charakter odwracalny. Aklimatyzacja do warunków biometeorologicznych przy wzroście wilgotności i temperatury powiększa się ilość czynnych gruczołów potowych a wzrost promieniowania UV w lecie zwiększa przejściowo zawartość melaniny w skórze. Zmiany adiustacyjne mogą doprowadzić do przekształceń adaptabilnych. Obserwacje dzieci w rejonach wysokogórskich, jeśli przeprowadzą się na tereny położone niżej – mogą mieć zwiększoną pojemność płuc i ilość erytrocytów.
ADJUSTACJA MOŻE PRZEJŚĆ W ADAPTABILNOŚĆ- długotrwałe działanie środowiska, dziecko z gór jak dorosły przeprowadza się nad morze.
Zdrowie zależy:
· w 53% od stylu życia
· w 21% od środowiska
· w 16% od genetyki
· w 10% od służby zdrowia
Czynniki kształtujące zdrowie społeczeństwa:
· w 50% - styl życia jednostek
· w 21% warunki środowiskowe
· w 16% cechy dziedziczne
· w 10% sprawność systemu opieki zdrowotnej
· w 3% sytuacja demograficzna
Środowiskowe zagrożenia zdrowia:
· niskie dawki czynnika szkodliwego (brak ostrych zatruć lub innych zaburzeń zdrowia)
· długi czas ekspozycji (np. 100 lat)
· odległe skutki zdrowotne np. nowotwory, wzrost liczby uczuleń i nadwrażliwości
· nieswoiste skutki zdrowotne
· ekspozycja wszystkich członków społeczności
Grupy ryzyka:
· dzieci
· kobiety w ciąży
· chorzy
· alergicy
· ludzie z wadami genetycznymi
Część substancji jest metabolizowana a część odkłada się w organizmie.
Substancje mogą działać:
· antagonistycznie - przeciwstawne
· synergistycznie – wspólne np. zwiększone ryzyko raka płuc u osób narażonych na azbest i jednocześnie palących papierosy
Zasięg zagrożenia zdrowia
· globalny- efekt cieplarniany, UV
· regionalny- kwaśne deszcze, przenikanie sub. Promieniotwórczych
· lokalny
I. Choroba to dynamiczna reakcja ustroju na działanie czynnika chorobotwórczego prowadząca do zaburzeń naturalnego współdziałania narządów i tkanek, a następnie do zaburzeń czynnościowych i zmian organicznych w narządach i całym org.
II. Choroba to niewyrównane zaburzenie równowagi somatyczno-psychiczno-społecznej ustroju powodujące jego nieodwracalne
(niedostateczne ? nie wiem miałem 2 wersje i w jednej było nieodwracalne przekreślone na niedostateczne a w drugiej nieodwracalne)
III. przystosowanie do środowiska.
IV. Choroba to przekroczenie możliwości adaptacyjnych, a więc zaburzenie homeostazy.
Choroby krajów rozwiniętych
1. wynikają z naruszenia reguł ekologicznych
2. związane z zaburzeniami przemian materii (otyłość, miażdżyca, cukrzyca, choroba wieńcowa)
3. wynik przeciążenia nerwowego, stosowania używek
4. zawodowe (narzadów ruchu, zatrucia, alergie, ch. popromienna, głuchota)
5. pourazowe (wypadki komunikacyjne, przy pracy)
6. jatrogenne (związane z medycyną, np. w wyniku działania antybiotyku rozwija się grzybica)
Choroby krajów rozwijających się:
Zakaźne (infekcyjne): Pasożytnicze (inwazyjne):
1-gruźlica (Mycobacterium tuberculosis) 1-malaria = zimnica (Pasmodium virax)
2-trąd (Mycobacterium leprae) 2-schistosomoza (Schisostoma mansou)
3-cholera (Vibro cholerae) 3-leiszmanioza (Leiszmania tropica)
4-żółta febra (Flavivirus) 4-amebozy (Eutamoeba hystolitica)
5-dżuma (Yersina pestis) 5-filariozy (Loa Loa)
6-czerwonka (Shigella dyseuteriae) 6-glistnica (Ascaris lumbricoides)
7-włosogłówczyca (trichuris trichura)
8-ankylostomoza (ancylostomaduodenale)
9-tasiemczyce (teniozy)
Pasożyty:
- Protozoa
- Plathyhelmintes
- Nematoda
- Annelida
- Anthropoda
- Fungi
Ekologia definicje:
- wg Haeckla – nauka, o związkach organizmów z warunkami organicznymi i nieorganicznymi ich otoczenia i wzajemnych stosunkach org. żyjących w tym samym miejscu
- wg Eltona – nauka o historii naturalnej
- wg Oduma – nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody
- wg Anderwarthy'ego – nauka o rozmieszczeniu i liczebności organizmów
* brak nawiązania do wzajemnych związków i zależności pomiędzy elementami ukł. ekologicznych
- wg Krebsa – nauka o zależnościach decydujacych o liczebności i rozmieszczeniu organizmów
· Pokrywa się z częścią:
· fizjologii środowiska
· etologii
· chemii
· klimatologii
· hydrografi
· gleboznawstwa
· sozologii.
· Biogeografi
· Biofizyki
· Geochemii
Zakres badań ekologii:
· Molekuły
· Organella
· Komórka
· Tkanka
· Narząd
· Układ
· Organizm
· Populacja
· Biocenoza...