Wykład 1 - Istota i funkcje zarządzania
1. Zarządzanie jako nauka:
P Zarządzanie jest „dziedziną wiedzy”, która dąży do systematycznego zrozumienia, dlaczego i w jaki sposób ludzie współpracują dla osiągnięcia celów.
P Dziedzina zarządzania stanie się nauką wówczas, gdy teoria zdoła wskazać menedżerowi, co zrobić w konkretnej sytuacji i umożliwi mu przewidzenie konsekwencji jego działań.
P Zarządzanie jest nauką, ponieważ składa się z teorii i praktyki, cały czas się rozwija (nie ma ustalonych definicji), jest jedną z nauk ekonomicznych, nie dopuszcza eksperymentów (warunki zarządzania różnymi przedsiębiorstwami są inne).
2. Zarządzanie jako sztuka:
P Zarządzanie jest sztuką, porządkowaniem chaosu.
P Jakakolwiek dziedzina sztuki wymaga 3 składników: wizji artysty, znajomości rzemiosła, skutecznego komunikowania się. Pod tymi względami zarządzanie jest sztuką, gdyż wymaga tych samych składników. Zdolności artystyczne rozwija się poprzez szkolenia, stąd też i umiejętności kierownicze można doskonalić za pomocą metod podobnych do stosowanych przy kształceniu artystów.
3. Konieczność zarządzania – gdziekolwiek ludzie podejmują zorganizowaną pracę dla osiągnięcia wspólnego celu, tam zarządzanie odgrywa kluczową rolę
4. Organizacja – całość, której części współprzyczyniają się do powodzenia całości (J. Zieleniewski)
P Organizacja w znaczeniu rzeczowym – jako przedmiot istniejący w czasie i przestrzeni określony fizykalnie
P Organizacja w znaczeniu czynnościowym – jako proces polegający na nadawaniu jakiemuś przedmiotowi cechy zorganizowania, np. tworzenie struktury organizacyjnej dowolnego przedsiębiorstwa, jednostki użyteczności publicznej itp.
P Organizacja w znaczeniu atrybutowym – jako cecha (zorganizowana) przysługująca jakiemuś przedmiotowi (np. dobrze/źle zorganizowane przedsiębiorstwo)
5. Kierowanie określono, jako sztukę realizowania czegoś za pośrednictwem innych ludzi (M. P. Follet)
P Kierowanie jest procesem planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji oraz wykorzystywania wszystkich jej zasobów dla… (?)
6. Administrowanie pełni określoną funkcję w organizacji, charakteryzującą się przede wszystkim tym, że występuje ona tylko w instytucjach względnie trwale zorganizowanych, gdzie reguluje ich funkcjonowanie. Administrowanie nie obejmuje bezpośrednio realizacji podstawowego celu danej organizacji, lecz przyczynia się pośrednio do jego realizacji
7. Rządzenie – powiązanie nie wynikają z praw właścicielskich. Organ rządzący wpływa wiec na jego funkcjonowanie tylko przez tworzenie praw powszechnie obowiązujących w obszarze jego jurysdykcji.
8. Przewodzenie określa, w jaki sposób kierownicy kierują podwładnymi i wpływają na nich doprowadzając do tego, by wykonywali podobne zadania.
9. Zarządzanie – proces podejmowania decyzji przemieszczających zasoby w organizacji, pozwalający osiągnąć zamierzony cel.
P Zarządzanie jako proces:
P Zarządzanie określamy, jako proces, dlatego że wszyscy menedżerowie, bez względu na osobiste uzdolnienia i umiejętności, podejmują pewne względnie powiązane działania dla osiągnięcia pożądanych celów.
P Zarządzanie to zestaw działań (obejmujących planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi i kontrolowanie) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny
· Sprawny – wykorzystujący zasoby mądrze i bez zbędnego marnotrawstwa
· Skuteczny (efektywny) – działający z powodzeniem
P Nowoczesne zarządzanie – zarządzanie oparte na obserwacji praktycznych rozwiązań (tych, które się sprawdzają), a nie na abstrakcyjnych formułach, cybernetycznych modelach i matematycznych wzorach. Obserwacja praktyki prowadzi do odkrycia bogactw rozwiązań i bogactwa uwarunkowań
P Funkcje zarządzania:
· Planowanie – decydowanie o tym, co robić w przyszłości
· Organizowanie – ustalanie struktury ról pracowniczych i wzajemnych powiązań między nimi
· Motywowanie – oddziaływanie na zachowania pracowników sprzyjające osiąganiu zamierzonych celów
· Kontrolowanie – utrzymywanie zaplanowanego przebiegu działań
P Funkcje zarządzania wg Druckera:
· Planowanie
· Organizowanie
· Motywowanie
· Kontrolowanie
· Rozwój ludzi (kształcenie)
Wykład 2 - Rozwój nauk o organizacji i zarządzaniu.
Obiektywne uwarunkowania powstania nauk o organizacji i zarządzaniu.
Powstanie nauk o organizacji i zarządzaniu (9)
Zapotrzebowanie na widzę o organizacji i zarządzaniu (8)
Powstanie zarządzania jako formy praktyki społecznej (7)
Konieczność synchronizacji, koordynacji i integracji działań (6)
Wzrost stopnia złożoności procesów wytwórczych (5)
Rozwój podziału pracy, standaryzacji i specjalizacji produkcji (3)
Wzrost skali i koncentracji produkcji, doskonalenie wyrobów (4)
Potrzeby społeczne(ludzkie)(1)
Doskonalenie techniki wytwarzania, zwłaszcza narzędzi pracy (2)
Uwarunkowania główne
Uwarunkowania dodatkowe
Sprzężenie zwrotne
Funkcje i zadania nauki o organizacji i zarządzaniu obejmuje (wg A. Bednarskiego):
ü Dostarczanie naukowej wiedzy teoretycznej o przemianach w racjonalizacji form działalności ludzkiej, realizowanej w danym społeczeństwie na danym etapie rozwoju świata;
ü Upowszechnienie praktyczniej wiedzy pochodzącej od ludzi – uczestników angażujących się w działalności społeczno-gospodarczej z punktu widzenia sprawności tych działań;
ü Przekazywanie wiedzy naukowej społeczeństwu i ochrona przed zniekształceniem i zapomnieniem;
ü W oparciu o wiedzę naukową, pobudzanie społeczeństwa do wpływu na racjonalizacje i sprawność w działaniach zorganizowanych.
Nauka o organizacji i zarządzaniu jest interdyscyplinarna i czerpie materiały innych nauk:
ü Psychologie społeczną, socjologię i antropologie kulturową, fizjologie i psychologie pracy;
ü Teorię ekonomii, ekonomikę pracy, produkcji, ekonometrię, rachunkowość, finanse , badania rynku oraz tzw. Ekonomiki branżowej;
ü Analizę matematyczną, statystykę, modelowanie matematyczne, cybernetykę, informatykę, teorie gier, inżynierie systemów;
ü Prawo administracyjne, handlowe;
ü Ekologię, fizjologię;
ü Strategię, logistykę.
Człowiek w środowisku pracy:
ü Prakseologia
ü Andragogika
ü Psychologia pracy
ü Socjologia pracy
ü Pedagogika pracy
ü Filozofia pracy
ü Prawo pracy
ü Medycyna pracy
ü Ergonomia
ü Ekonomia
ü Naukowa organizacja pracy
GENERACJE ZARZĄDZANIA
1. Okres do II Wojny Światowej
ü Naukowe zarządzanie;
ü Analiza ruchów;
ü Harmonogramy;
ü System taśmowy;
ü Hierarchizacja struktury;
ü Human relation;
ü Początki marketingu
2. Lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte
ü Teoria podejmowania decyzji;
ü Badania operacyjne;
ü Zarządzanie przez cele;
ü Początki zarządzania strategicznego;
ü Początki marketingu
3. Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte
ü Humanizacja pracy;
ü System motywacyjny;
ü Partycypacja;
ü Elastyczne systemy pracy i produkcji;
ü Marketing;
ü Controling;
ü Zarządzanie strategiczne i innowacyjne
4. Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte
ü Twórcze zarządzanie,
ü Rozwijanie sprawności i zdolności ludzkich,
ü Struktury sieciowe,
ü Zarządzanie strategiczne i innowacyjne,
ü Marketing strategiczny,
ü Controling strategiczny,
ü Zarządzanie z przyspieszeniem,
ü Strateging.
KIERUNEK „NAUKOWEJ ORGANIZACJI PRACY”
SZKOŁA KLASYCZNA (SZERSZE UJĘCIE) LUB NURT INŻYNIERSKI
FREDRIC W. TAYLOR (1856-1915)
ü Metody analizy pracy, czasu pacy, pracy akordowej i wydajności pracy robotników,
ü Analizy stosunków pomiędzy robotnikami, a kadrą zarządzającą fabryką i wydziałem produkcji,
ü Funkcjonalny system zarządzania.
Główne zasady postępowania organizatorskiego wg Taylora:
ü Podział badanego procesu na jak najdrobniejsze elementy
ü Obserwacja i pomiary elementarnych czynników
ü Ustalenie wpływu poszczególnych czynników na wyniki pracy
ü Oddzielnie czynników drugorzędnych od istotnych, wpływających decydująco na wynik prac,
ü Oddzielenie zbędnych czynników,
ü Ustalenie prawidłowości oraz metod pacy pozwalających uzyskać najlepsze wyniki,
ü Uporządkowanie procesu oraz ustalenie czasów (norm cząstkowych) i sposobu wykonania poszczególnych czynników.
HENRY L. GANTT (1861-1919)
Henry L. Gantt opracował:
· Motywacyjny system płac o charakterze czasowo-premiowym, zwany także systemem bonusowym lub dniówką zakładową;
· Koncepcje współdziałania robotników z kierownictwem w szkoleniu, ocenie i kształtowaniu klimaty współpracy w realizacji zadań;
· Wykresy Gantta służące planowaniu zadań i kontroli wykonawstwa produkcji.
HARRINGTON EMERSON (1852-1931)
„Dwanaście zasad wydajności pracy” (1912):
1)Wyraźne określony cel działania.
2)Zdrowy rozsądek.
3) Radę kompetentną, czyli fachowe doradztwo ekspertów.
4) Dyscyplinę polegającą na sumiennym i pilnym wykonywaniu obowiązków.
5) Sprawiedliwe i uczciwe postępowanie kierownictwa i członków organizacji.
6) Niezawodne, szybkie i dokładne sprawozdania z wykonanej pracy.
7) Plan i porządek przebiegu działań.
8) Wzorce, normy i harmonogram przebiegu działań.
9) Przystosowanie wyników pracy.
10) Wzorcowe sposoby działania, określające programy najlepszego wykonania każdej pracy, zadania i czynności.
11) Pisemne instrukcje i regulaminy pracy.
12) Nagradzanie za wydajność w pracy.
HENRY LE CHATELIER (1850-1936)
„Reguła przekory” – „jeżeli układa znajdujący się w stanie równowagi zostanie poddany działaniu
nowego czynnika zewnętrznego, to w układzie zajdą procesy zmniejszające
wpływ tych czynników”.
Cykl działania zorganizowanego wg La Chateliera obejmuje następujące etapy:
1. Określenie celu, który mamy osiągnąć;
2....