h t t p : / / w w w . u p r p . p l
Wprowadzenie
We współczesnej gospodarce szczególny nacisk położony jest na wzrost i rozwój innowacyjności,
osiągany między innymi poprzez ochronę wyników prac naukowo-badawczych, warunkującą
ich efektywne wdrożenie i w konsekwencji uzyskanie wymiernych korzyści ekonomicznych.
Odpowiednia ochrona wynalazków przesądza o przewadze rynkowej i sukcesie komercyjnym,
a jednocześnie przyczynia się do powstawania kolejnych rozwiązań, decydujących o dalszym
postępie naukowo-technicznym.
Przedsiębiorstwa mają wiele możliwości wykorzystywania własnych patentów, czy to w nowych
towarach, procesach lub usługach, osiągając tym samym przewagę konkurencyjną na rynku.
Niejednokrotnie udostępnienie nowych technologii następuje w wyniku udzielenia licencji, w takim
przypadku są one źródłem korzyści pochodzących z opłat licencyjnych. W coraz większym
stopniu patenty traktowane są również jako aktywa stanowiące źródło informacji o możliwościach
technologicznych przedsiębiorstwa, wzmacniając ich pozycję przetargową w rozmaitych
negocjacjach, takich jak tworzenie joint ventures, dokonywanie fuzji oraz przejęć,
czy też wprowadzanie przedsiębiorstwa na rynki inansowe.
Celem niniejszego poradnika jest zwiększenie świadomości w zakresie ochrony własności
przemysłowej i stopnia wykorzystania systemu patentowego dla uzyskania przewagi
konkurencyjnej na rynku, zwłaszcza przez małe i średnie przedsiębiorstwa. W przygotowaniu
poradnika wykorzystane zostało opracowanie Światowej Organizacji Własności Intelektualnej
(WIPO) pt.: „Inventing the Future. An Introduction to Patents for Small and Medium-sized
Enterprises”.
Ze względu na popularyzatorski charakter opracowania konieczne było dokonanie pewnych
uproszczeń. W związku z powyższym publikacja niniejsza nie może być traktowana jako oicjalne
stanowisko lub wykładnia przepisów prawa dokonana przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej
Polskiej. Zawarte w opracowaniu informacje stanowią jedynie ogólne wytyczne dla postępowania
w sprawach związanych z ochroną wynalazków.
W opracowaniu, w celach ilustracyjnych, wykorzystano przykłady produktów wytworzonych według
wynalazków opatentowanych w Polsce oraz w innych państwach, będących własnością różnych
przedsiębiorstw lub osób izycznych.
Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej
h t t p : / / w w w . u p r p . p l
h t t p : / / w w w . u p r p . p l
h t t p : / / w w w . u p r p . p l
h t t p : / / w w w . u p r p . p l
1. Patenty
Firma LfC sp. z o.o. z siedzibą w Zielonej Górze,
którą w 1989 r. założył ekspert w inżynierii
biomechanicznej dr inż. Lechosław Ciupik,
odniosła światowy sukces w zakresie
projektowania i produkcji sprzętu chirurgicznego
stosowanego w ortopedycznym
i neurochirurgicznym leczeniu kręgosłupa.
Przy udziale specjalistów z różnych dziedzin
techniki i medycyny w irmie opracowano wiele
opatentowanych wynalazków, w tym unikalny
„System Kręgosłupowy DERO” (Spinal System
DERO), stanowiący zestaw powiązanych ze sobą
i wzajemnie się uzupełniających wynalazków
wspomagających chirurgiczne leczenie
kręgosłupa na całej jego długości. W 2007 r.
irma LfC zawarła kontrakt z amerykańską irmą
Blackstone/Orthoix, sprzedając prawa
do zgłoszonego wynalazku „dystansowy implant
międzywyrostkowy” (zgłoszenie w Polsce
nr 377136, zgłoszenie międzynarodowe
nr PCT/PL/000059) stosowanego
w małoinwazyjnej metodzie stabilizacji
biomechanicznej kręgosłupa lędźwiowego
z zachowaniem ruchomości (upowszechnionej
na Świecie również pod nazwą inSWing/DERO),
a także know-how związane z wynalazkiem.
Czym jest patent?
Patent jest prawem wyłącznym udzielanym
na wynalazek – bez względu na dziedzinę
techniki – który jest
nowy
,
posiada
poziom wynalazczy i nadaje się
do przemysłowego stosowania
.
Art. 24 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r.
– Prawo właśności przemysłowej (dalej: Pwp)
Patent przyznaje uprawnionemu wyłączne
prawo do wytwarzania, używania, oferowania
do sprzedaży czy też importu produktu lub
procesu opartego na wynalazku, tym samym
zakazując takich działań innym podmiotom bez
uprzedniej zgody właściciela patentu. Patent
jest
ważnym narzędziem wykorzystywanym
przez przedsiębiorstwa
w działalności
gospodarczej
, m.in. w celu osiągnięcia
przewagi konkurencyjnej, podniesienia renomy
przedsiębiorstwa oraz jego wartości rynkowej,
W 2008 r. kontrahent amerykański chcąc
osiągnąć sukces na rynku chirurgicznym,
zdecydował o powierzeniu produkcji
implantów wytwarzanych według tego
wynalazku firmie LfC. Jednocześnie została
zawarta umowa dotycząca prowadzenia
dalszej, innowacyjnej działalności badawczo-
-rozwojowej.
3
h t t p : / / w w w . u p r p . p l
h t t p : / / w w w . u p r p . p l
a także uzyskania dodatkowych dochodów,
np. z licencji udzielonych na korzystanie
z danego wynalazku.
przez zgłaszającego państwach). Patent
udzielany jest na czas określony, tzn.
maksymalnie na
20 lat
licząc od dnia dokonania
zgłoszenia, oczywiście pod warunkiem,
że wszelkie opłaty związane z udzieleniem
i utrzymaniem ochrony wynalazku zostały
wniesione w terminie. Należy pamiętać, że patent
jest
prawem obowiązującym terytorialnie
,
ograniczonym granicami geograicznymi danego
państwa lub regionu, w którym został udzielony.
Produkt złożony (np. aparat fotograiczny, telefon
komórkowy czy samochód) może zawierać wiele
rozwiązań technicznych chronionych patentami,
które mogą należeć do tego samego lub różnych
podmiotów (uprawnionych).
Patenty są udzielane przez krajowe urzędy ds.
własności przemysłowej, w Polsce przez Urząd
Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, lub urzędy
regionalne (np. Europejski Urząd Patentowy
i inne urzędy regionalne
–
patrz str. 30 –
w takim
przypadku patent udzielany jest w wyznaczonych
Zgłaszający zobowiązany jest do publicznego
ujawnienia istoty wynalazku w jego opisie, który
stanowi część dokumentacji zgłoszeniowej.
Informacja o zgłoszeniu patentowym oraz
o udzielonym patencie jest publikowana przez
urzędy patentowe na świecie w oicjalnych
publikacjach, w Polsce odpowiednio
w Biuletynie Urzędu Patentowego (zgłoszenie)
i Wiadomościach Urzędu Patentowego
(udzielony patent).
Kask motocyklowy wytwarzany przez
koreańską irmę HJC, jest chroniony patentem
w 42 państwach. Dzięki nowatorskiej technologii
oraz nowoczesnemu wzornictwu irma
osiągnęła status lidera w produkcji i sprzedaży
kasków, które stanowią 95% produktów
oferowanych przez HJC. Aby utrzymać
ten status ponad 10% dochodów irmy
inwestowanych jest w działalność badawczo-
-rozwojową ukierunkowaną na opracowywanie
nowych rozwiązań technicznych.
Czym jest wynalazek?
W polskiej ustawie Prawo własności
przemysłowej z 30 czerwca 2000 r. (Pwp),
podobnie jak w ustawach innych państw oraz
międzynarodowych konwencjach patentowych,
zrezygnowano z deiniowania wynalazku.
Niewątpliwie wiąże się to z trudnością bądź
nawet niemożnością sformułowania takiej
deinicji. Ustawodawcy w większości krajów
poprzestali na określeniu wymogów jakie
powinien spełniać wynalazek podlegający
opatentowaniu. Patenty udzielane
4
h t t p : / / w w w . u p r p . p l
h t t p : / / w w w . u p r p . p l
R
e l a c j e
p o m i ę d z y
w y n a l a z k i e m
a
i n n o w a c j ą
Wynalazek
jest nowym rozwiązaniem określonego problemu mającym wyłącznie charakter
techniczny.
Innowacja
(od łac. innovare – odnowić) jest określana jako nowość, celowo
wprowadzana zmiana zarówno w technice, jak i w organizacji, działalności gospodarczej lub w innej
sferze ludzkiego życia. Innowacja może dotyczyć także przekształcenia wynalazku w produkt lub
proces nadający się do wprowadzenia na rynek.
Niektóre z powodów, dla których przedsiębiorstwa wprowadzają innowacyjne rozwiązania:
aby ulepszyć proces wytwarzania produktu, w celu oszczędzenia kosztów i podniesienia
produktywności,
aby wprowadzić nowe produkty, zgodnie z potrzebami klientów,
aby wyprzedzać konkurencję i powiększać rynki zbytu,
aby mieć pewność, że technologia jest właściwie rozwijana dla sprostania aktualnym
i pojawiającym się potrzebom gospodarki i klientów,
aby uniezależnić się technologicznie od rozwiązań będących w posiadaniu innych
przedsiębiorstw.
są na rozwiązania o
charakterze technicznym
które są:
nowe
, posiadają
poziom wynalazczy
i nadają się do
przemysłowego stosowania
(te kryteria omówione zostały w dalszej części
niniejszej publikacji). Wynalazek może dotyczyć
opracowania nowego urządzenia, produktu,
metody, procesu lub może stanowić istotne
unowocześnienie już istniejących rozwiązań.
na rynku wywierają olbrzymią presję
na innowacyjność przedsiębiorstw,
co wiąże się z koniecznością indywidualnego
opracowywania nowych technologii bądź
produktów lub uzyskiwania dostępu
do innowacyjnych rozwiązań będących
w posiadaniu innych przedsiębiorstw. Prawo
wyłączne w postaci patentu może mieć
ogromne znaczenie dla przedsiębiorstw
innowacyjnych, umożliwiając ich skuteczną
działalność w wymagającym i dynamicznym
środowisku gospodarczym, zarówno na rynku
krajowym, jak i rynkach zagranicznych.
Dlaczego należy rozważyć
opatentowanie swojego wynalazku?
Rosnące zapotrzebowanie na nowatorskie
produkty oraz zwiększająca się konkurencja
5