Zawody III stopnia
Podejście 1
Zadanie 1.
A. Na mapie liczbami od 1 do 10 oznaczono wybrane obszary pustynne i półsuche. Rozpoznaj
je i do wymienionych poniŜej nazw geograficznych dopasuj odpowiednie liczby:
1
3
4
9
Ar Rab alChali (Rub alChali) –
10
Pustynia Arabska
–
6
6
7
Pustynia Nubijska
–
7
Sahel
–
5
10
5
Wielka Pustynia Słona
–
9
Wielki Erg Wschodni
–
4
8
Wielki Erg Zachodni
–
3
WyŜyna Szottów
–
2
B. Spośród wyŜej wymienionych i oznaczonych na mapie obszarów wybierz
jeden
, który
uwaŜasz za najbardziej zagroŜony pustynnieniem. Odpowiedź uzasadnij.
SAHEL – wzrost liczby ludności > zwiększenie powierzchni pól i liczebności zwierząt
hodowlanych. Osiedlanie koczowników w pobliŜu studni głębinowych, poszukiwanie
drewna opałowego.
WYśYNA SZOTTÓW – wzrost liczby mieszkańców > zaorywanie stepów. Nieprzemy
ślane reformy rolne, wzrost liczebności pogłowia, przepasienie pastwisk.
Uznawano równieŜ odpowiedzi, w których wybrano inny obszar i przedstawiono
logiczne uzasadnienie.
C. Obok kaŜdego zdania zaznacz „x” w kolumnie P, jeŜeli zdanie jest prawdziwe lub w ko
lumnie F, jeŜeli zdanie jest fałszywe.
P F
Od ok. 1400 r. Sahara powiększa się średnio o 1 km na południe i 500 m na pół
noc rocznie.
Przyspieszenie pustynnienia w Sahelu nastąpiło po budowie studni głębinowych,
gdyŜ wzrosła liczba hodowanych zwierząt, a ograniczone zostały ich wędrówki.
Uprawa palmy daktylowej w południowej Hiszpanii (okolice Murcji i Alicante)
jest dowodem na osuszanie się i ocieplanie klimatu.
Po wybudowaniu Wysokiej (Wielkiej) Tamy w Asuanie udało się zwiększyć
roczne przepływy Nilu w Egipcie o 8%.
Na obszarach suchych niewłaściwie prowadzone nawadnianie pól uprawnych
prowadzi do wzrostu zasolenia gleb.
Lokalnym czynnikiem pustynnienia jest powrót do tradycji muzułmańskiej, gdyŜ
składanie ofiar ze zwierząt przyczynia się do wzrostu liczby wypasanych zwierząt.
Prawa autorskie zastrzeŜone
1/2
Zadanie 2.
A. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat bardzo zmniejszyła się powierzchnia zajmowana
przez wilgotne lasy równikowe. Podaj w punktach główne powody wycinania tych lasów.
Przykładowe odpowiedzi:
Uzyskanie miejsca na plantacje roślin tropikalnych
Uzyskanie miejsca pod pastwiska dla bydła
Uzyskanie miejsca pod nowe jednostki osadnicze
Inwestycje górniczoprzemysłowe
Inwestycje hydrotechniczne
Wyręby w celu uzyskania drewna opałowego
Wyręby w celu uzyskania drewna uŜytkowego
Budowa dróg
Uznawano takŜe inne logiczne odpowiedzi.
B. PoniŜej przedstawiono krótkie charakterystyki czterech zwierząt zagroŜonych wyginię
ciem. Podaj nazwy tych zwierząt oraz numery, którymi poniŜej oznaczono obszary ich wy
stępowania.
1 – Afryka, Azja PołudniowoWschodnia;
2 – Borneo, Sumatra;
3 – dorzecze Amazonki;
4 – południowowschodnia i wschodnia Azja;
5 – wschodnia Australia.
Charakterystyka
Zwierzę
Nr obszaru
Zamieszkujący tereny trawiaste duŜy ssak nieparzystokopytny.
Jeden z jego gatunków to największe po słoniu zwierzę lądowe.
Zwierzę „ozdobione” charakterystycznymi rogami, stanowiący
mi cenne trofeum dla myśliwych i kłusowników.
NosoroŜec
1
Nazwa tego zwierzęcia oznacza „leśny człowiek” (w języku
ludów obszaru jego występowania). DuŜa małpa człekokształt
na, prowadząca nadrzewny tryb Ŝycia.
Orangutan
2
Nazwa tego zwierzęcia oznacza „bez wody” (w języku ludów
obszaru jego występowania). Ten torbacz prowadzi nadrzewny
tryb Ŝycia, nie pije wody, odŜywia się wyłącznie liśćmi eukalip
tusów.
Koala
5
Największy przedstawiciel kotowatych. Jego podgatunki wystę
pują w bardzo róŜnych siedliskach. Preferuje tereny z bogatą
roślinnością i dobrym dostępem do wody, zamieszkane przez
duŜe ssaki kopytne.
Tygrys
4
C. Obok kaŜdego zdania zaznacz „x” w kolumnie P, jeŜeli zdanie jest prawdziwe lub w ko
lumnie F, jeŜeli zdanie jest fałszywe.
P F
Podzielenie danego siedliska na fragmenty (np. przecięcie go drogami) prowadzi
zwykle do znacznego spadku liczby zamieszkujących go gatunków zwierząt.
Obserwowany obecnie wzrost temperatury wód oceanów moŜe w konsekwencji
spowodować zniszczenie istniejących raf koralowych.
Wiele przypadków wyniszczenia regionalnej fauny wynikało z przypadkowego
zawleczenia na dany obszar zwierząt z innych regionów świata.
Prawa autorskie zastrzeŜone
1/3
Zadanie 3.
Niektóre z podawanych w środkach masowego przekazu informacji dotyczących współcze
snych antropogenicznych zmian warunków termicznych Ziemi są błędne. Pod kaŜdą z przed
stawionych niŜej informacji wpisz w jej ocenie „prawda” lub „fałsz”. JeŜeli kwestia jest Two
im zdaniem prawdziwa, ta część zadania jest juŜ zakończona. JeŜeli kwestia jest Twoim zda
niem fałszywa, odpowiedz na pytanie dodatkowe, przedstawiając tę kwestię poprawnie.
A.
Efekt cieplarniany atmosfery Ziemi zaznaczał się juŜ w pierwotnej atmosferze i w niektó
rych okresach historii naszej planety był nawet o kilkadziesiąt
o
C większy niŜ obecnie.
Ocena prawdziwości informacji:
PRAWDA
Jeśli informacja jest fałszywa, podaj kiedy powstał efekt cieplarniany atmosfery Ziemi
i jak wielki był on w swej początkowej fazie.
B.
Naturalny (bez wpływu działalności człowieka) efekt cieplarniany atmosfery ziemskiej
wynosi obecnie ok. 15
o
C.
Ocena prawdziwości informacji:
FAŁSZ
Jeśli informacja jest fałszywa, podaj obecną wielkość naturalnego efektu cieplarnianego
atmosfery ziemskiej.
Naturalny efekt cieplarniany atmosfery ziemskiej wynosi 3233°C.
C.
Składnikiem powietrza, który ma obecnie największy udział w tworzeniu naturalnego
efektu cieplarnianego atmosfery Ziemi, jest dwutlenek węgla.
Ocena prawdziwości informacji:
FAŁSZ
Jeśli informacja jest fałszywa, podaj nazwę składnika, który ma największy udział w two
rzeniu obecnego naturalnego efektu cieplarnianego atmosfery Ziemi.
Największy udział w tworzeniu obecnego naturalnego efektu cieplarnianego atmos
fery ziemskiej ma para wodna.
D.
W porównaniu z innymi waŜnymi gazami cieplarnianymi emitowanymi w wyniku działal
ności człowieka (metanem i podtlenkiem azotu) dwutlenek węgla wyróŜnia się największą
efektywnością, tzn. gdyby stęŜenie tych trzech gazów w atmosferze było identyczne, to
wzrost temperatury przy powierzchni Ziemi wywołany przez dwutlenek węgla byłby naj
większy.
Ocena prawdziwości informacji:
FAŁSZ
Jeśli informacja jest fałszywa, podaj jakie miejsce w hierarchii wymienionych gazów
według ich efektywności zajmuje w tworzeniu efektu cieplarnianego dwutlenek węgla.
Efektywność dwutlenku węgla w tworzeniu efektu cieplarnianego w porównaniu z
efektywnością metanu i podtlenku węgla jest najmniejsza.
E.
Scenariusze dotyczące globalnego ocieplenia Ziemi w XXI w. zakładają, Ŝe największe
będzie ono na lądach w strefie wysokich szerokości geograficznych.
Ocena prawdziwości informacji:
PRAWDA
Jeśli informacja jest fałszywa, wymień regiony, w których ocieplenie będzie najsilniejsze.
Prawa autorskie zastrzeŜone
1/4
Zadanie 4.
Zakreśl kółeczkami litery przy prawidłowych zakończeniach zdań.
A. W skali świata najwięcej wody zuŜywa obecnie:
a) gospodarka komunalna b) przemysł
c) rolnictwo
B. Do eutrofizacji wód śródlądowych w wielkiej mierze przyczynia się:
a) przemysł chemiczny
b) przemysł energetyczny
c) rolnictwo
C. Eutrofizację wód powodują:
a) metale cięŜkie
b) związki azotu i fosforu
c) związki siarki
D. W głębszych częściach zbiorników wodnych podlegających eutrofizacji gromadzi się:
a) amoniak
b) dwutlenek węgla
c) siarkowodór
E. Ozonosfera (warstwa ozonowa) znajduje się w:
a) mezosferze
b) stratosferze
c) troposferze
F. Składnikiem freonów powodującym niszczenie warstwy ozonowej jest:
a) chlor
b) ołów
c) siarka
G. Największe ubytki w warstwie ozonowej w końcu XX w. stwierdzono nad:
a) Ameryką Północną
b) Antarktydą
c) Europą
H. W skali świata największą antropogeniczną emisję substancji przyczyniających się do po
wstawania kwaśnych opadów powoduje przemysł:
a) chemiczny
b) energetyczny
c) metalurgiczny
I. Do zakwaszania opadów na świecie w największym stopniu przyczyniają się związki:
a) azotu
b) siarki
c) węgla
J. Za opady kwaśne uwaŜa się te, których odczyn pH jest:
a) mniejszy niŜ 5,6
b) mniejszy niŜ 7,0 c) większy niŜ 5,6 d) większy niŜ 7,0
Zadanie 5.
Obok kaŜdej z wymienionych nazw organizacji (lub programu) wpisz skrót, pod którym jest
ona (on) znana (znany) na forum międzynarodowym (np. Organizacja Narodów Zjednoczo
nych – UN):
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów
IUCN (franc. UICN)
Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych
UNEP (franc. PUNE)
Światowy Fundusz Na Rzecz Przyrody
WWF
Które zwierzę jest symbolem Światowego Funduszu Na Rzecz Przyrody?
Panda.
Prawa autorskie zastrzeŜone