Zadania o charakterze organizatorskim
Programy ochrony środowiska
Programy naprawcze
Instrumenty zagospodarowania przestrzennego
Zadania o charakterze bezpośrednio wykonawczym
Zadania w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków
Zadania w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminach oraz gospodarowania odpadami komunalnymi
Zadania w zakresie ochrony terenów zieleni i zadrzewień
Zadania w zakresie ochrony powierzchni ziemi
Zadania o charakterze zobowiązująco-reglamentacyjnym
Reglamentacja korzystania z zasobów środowiska
Reglamentacja emisji
Zadania o charakterze kontrolno-nadzorczym
Kontrola jakości środowiska
Nadzór nad przestrzeganiem obowiązków środowiskowych
Obowiązki samorządów w zakresie ochrony środowiska – programy ochrony środowiska
Organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy sporządzają wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska.
Projekty programów ochrony środowiska podlegają zaopiniowaniu przez ministra środowiska, organ wykonawczy województwa (zarząd województwa) i powiatu (zarząd powiatu).
Programy, o których mowa, uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy. Z wykonania programów organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy sporządza co dwa lata raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.
Programy wojewódzkie powinny być z reguły obszerniejsze niż powiatowe czy gminne.
Programy wojewódzkie powinny składać się z trzech części:
· zadania własne województwa,
· zadania koordynowane,
· szczegółowe wytyczne do sporządzania programów powiatowych.
Przy tworzeniu programu powinny być zaangażowane instytucje specjalizujące się w zagadnieniach ochrony środowiska, zagospodarowaniu przestrzennym, wykorzystaniu zasobów naturalnych. Ponadto taki program wojewódzki powinien być skoordynowany m.in. z programem: rozwoju turystyki, gospodarki leśnej, wojewódzkim programem rozwoju infrastruktury, planem zagospodarowania przestrzennego i planem gospodarki odpadami.
W powiecie i w gminie
Podobnie jak wojewódzkie, także programy powiatowe powinny składać się z co najmniej trzech części. W pierwszej powinny być określone zadania własne powiatu. Chodzi tu o przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji samorządu powiatu.
W drugiej części określone powinny być zadania koordynowane, tzn. te zadania, które związane są z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych. W tym miejscu trzeba pokazać, które zadania są lub mogą być finansowane przez przedsiębiorstwa, ze środków krajowych, wojewódzkich, unijnych i pozaunijnych.
Część trzecia to szczegółowe wytyczne do sporządzenia programów gminnych, które muszą zostać w pełni wprowadzone do programu powiatowego.
Przy tworzeniu programu, jak i przy jego realizacji powinny brać udział m.in.: powiatowe organy samorządu terytorialnego, samorządy gospodarcze oraz organizacje ekologiczne pozarządowe działające na terenie powiatu.
Ponadto program powiatowy powinien brać pod uwagę inne programy istniejące na szczeblu powiatu, w tym plan zagospodarowania odpadów, program ochrony wód i przed hałasem oraz program ochrony zabytków.
O ile wojewódzkie i powiatowe programy powinny składać się z trzech części, o tyle gminne, mniej obszerne, powinny się składać z dwóch części:
· zadania własne, tj. przedsięwzięcia finansowane w całości lub częściowo ze środków własnych gminy,
· zadania koordynowane i inne zadania z dziedziny ochrony środowiska i przyrody, a finansowane ze środków zewnętrznych i ze środków przedsiębiorstw.
Podobnie jak w przypadku programu powiatowego i wojewódzkiego udział przy tworzeniu i następnie przy realizacji programów gminnych powinny wziąć organizacje samorządowe, firmy działające na terenie gminy i organizacje pozarządowe dbające o stan ochrony środowiska.
Gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany z:
· miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego,
· lokalnym planem rozwoju mieszkalnictwa, transportu, zaopatrzenia w energię i z rozwojem innej infrastruktury komunalnej,
· gminnym planem gospodarowania odpadami,
· innymi gminnymi programami istniejącymi na terenie gminy, które są istotne dla mieszkańców, jak np. lokalny program rozwoju przedsiębiorczości albo lokalny program rozwoju rolnictwa i leśnictwa.
Ustawa o samorządzie terytorialnym w sposób bardzo ogólny określa zakres działań gminy na rzecz ochrony środowiska. Bardziej szczegółowych rozwiązań normatywnych, należy szukać w przepisach prawnych bezpośrednio związanych z ochroną środowiska. Do tego typu aktów należą między innym:
Ustawa Prawo Ochrony Środowiska ( z dnia 27 kwietnia 2001 roku)
Wójt, burmistrz bądź prezydent miasta są organami administracji samorządowej gminy. Oznacza to że posiadają kompetencje władcze, co oznacza że mogą nakazać przymusowe wykonanie obowiązku. Oznacza to również, że każdy z nich ma swoje określone kompetencje, także w Prawie ochrony środowiska. Dlatego, w myśl artykułu 376 ustawy prawo ochrony środowiska (z dnia 27 kwietnia 2004 roku), zalicza się ich do organów ochrony środowiska. W dalszej części ustawy (art. 379) zostały określone podstawowe funkcję organów samorządowych gminy, a są to:
· kontrola przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska
· kontrola pracowników podległych im urzędów (w przypadku gminy są to urzędy miejskie lub gminne)
· możliwość wystąpienia w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach które dotyczą wykroczeń przepisów dotyczących ochroną środowiska
· przyjmowanie zawiadomień o awarii
· wstrzymanie użytkowania instalacji, których emisja nie wymaga pozwolenia
· nakazanie osobom fizycznym wykonanie czynności ograniczającej negatywne oddziaływanie na środowisko
Ustawa o Ochronie Przyrody (z dnia 16 kwietnia 2004 rok)
Zgodnie z art. 83 wójt, burmistrz albo prezydent miasta wydaje zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości. Wnioskodawca jeżeli nie jest właścicielem posesji z której chce usunąć drzewo lub krzew powinien pokazać stosowny dokument zaświadczający o zgodzie właściciela nieruchomości. Wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu może być uzależnione od przesadzenia drzew lub krzewów w miejsce wskazane przez organ wydający zezwolenie albo zastąpienie ich innymi drzewami lub krzewami. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może ustalić w wydanych zezwoleniu opłatę za usuwanie drzew lub krzewów. Wielkość tej opłaty zależy od rodzaju drzewa, wieku, grubości pnia itp. Zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wymierzyć administracyjną karę pieniężną za:
· zniszczenie drzew, terenów zielonych lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonaniem robót ziemnych lub złym użytkowaniem urządzeń mechanicznych lub technicznych, lub wprowadzeniem do środowiska środków chemicznych szkodliwych dla roślinności
· usunięcie krzewów lub drzew bez określonego zezwolenia
· zniszczenie, które mogło być spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zielonych, zadrzewień, drzew, krzewów
Do obowiązków rady gminy, w zakresie ochrony przyrody należy m.in. ustanowieni pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołu przyrodniczo - krajobrazowego. Jednakże ma to miejsce wówczas gdy wojewoda nie ustanowił tych form ochrony.
Ustawa Prawo Wodne (z dnia 18 lipca 2001 roku)
Ustawa ta w artykule 10 mówi że "wody stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego są wodami publicznymi.". Pozostałe zadania i obowiązki gminy w dziedzinie ochrony wód na podstawie poniższej ustawy określają dalsze artykuły zawarte w ustawie. Zgodnie z artykułem 29 wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi gruntu prac polegających na przywróceniu stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegającym szkodom w chwili, gdy właściciel przyczynił się do niekorzystnych zmian stanu wody, a zmiany te dotyczą także gruntów sąsiednich. Jeżeli właściciel gruntu wie, że w wyniku eksploatacji gruntu mogą nastąpić zmiany w stanie wody na danym terenie i terenie sąsiednim, może on sporządzić tekst ugody, która umożliwia taką działalność. Ugoda ta nie dotyczy wprowadzenia do wód lub ziemi ścieków. Tekst takiej ugody powinien zatwierdzić wójt (burmistrz lub prezydent) tylko wówczas po podjęciu takiej decyzji przez organy wcześniej wymienione możliwa jest realizacja działań. Art. 81 prawa wodnego nakłada na organy administracji samorządowej zadania związane z ochroną przed powodzią lub suszą.
Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
(z dnia 7 czerwca 2001 rok)
Do roku 2001 na terenie Polski obowiązywała ustawa z dnia 24 października 1974 roku Prawo Wodne. Ustawa ta regulowała wszystkie kwestie związane z zaopatrzeniem w wodę i odprowadzaniem ścieków. Jednakże zmiany, jakie zaszły w polskim prawie ochrony środowiska, doprowadziły do wyodrębnienia oddzielnej ustawy regulującej problemy związane z odprowadzaniem ścieków oraz zbiorowym zaopatrzeniem w wodę. Ustawa ta określa:
· zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę do picia oraz zbiorowego odprowadzania ścieków
· zasady działania przedsiębiorstw wodociągowo - kanalizacyjnych
· warunki umożliwiające ciągłe zaopatrzenie w wodę o określonej jakości
· warunki współpracy pomiędzy odbiorcami usług a przedsiębiorstwem wodno- kanalizacyjnym
W myśl tej ustawy to gmina (bądź związki międzygminne) odpowiada za popraną politykę zawiązaną ze zbiorowym zaopatrzeniem w wodę i zbiorowym odprowadzaniem ścieków. Rada gminy podejmuję decyzję w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków obowiązującego na terenie danej gminy. W regulaminie tym mogą być zawarte m.in. minimalny poziom usług w dostawie wody i odprowadzania ścieków, zasady postępowania np. w przypadku nie dotrzymania zobowiązań zarówno ze strony odbiorcy usług jak i realizatora usług wodno- kanalizacyjnych, zasady i tryb zawierania usług, zasady pomiaru poboru i odprowadzania ścieków oraz zasady prowadzenia rozliczeń., może określać warunki i tryb przyłączenia do sieci oraz techniczne warunki określające możliwości dostępu do usług itp. Natomiast pozwolenia na prowadzenie działalności wodno - kanalizacyjnej wydaje burmistrz, prezydent miasta bądź wójt. Aby uzyskać tego typu pozwolenie przedsiębiorstwo musi spełniać kilka warunków m.in. musi posiadać środki finansowe niezbędne do prowadzenia działalności, posiadać odpowiednie środki techniczne umożliwiające przebieg procesów technologicznych związanych z zaopatrzeniem w wodę i odprowadzeniem ścieków, przedsiębiorstwo musi posiadać na terenie Polski siedzibę i adres, oddział lub przedstawiciela w myśl przepisów o działalności gospodarczej.
Ustawa o odpadach ( z dnia 27 kwietnia 2001 roku).
Do prawidłowej realizacji działań w dziedzinie gospodarki odpadami określonych przez politykę ekologiczną państwa potrzebne jest wdrożenie w życie odpowiednich planów gospodarki odpadami. Opracowanie takiego planu zostało również nałożone na gminę (art. 14 ust. 3 Ustawy o odpadach). Jak czytamy w art. 14 ust.5 ustawy o odpadach za projekt gminnego planu gospodarki odpadami odpowiadają organy wykonawcze gminy (zarząd gminy).Plan ten jest częścią programu dotyczącego ochrony środowiska, a zasady na których oparty jest proces jego tworzenia, opisany jest w prawie ochrony środowiska. Jak czytamy w art.14 ust.7 "projekt planu gminnego podlega zaopiniowaniu przez zarząd województwa oraz zarząd powiatu". Władze wykonawcze gminy w myśl tego artykułu mają zadanie opiniować plany powstałe na szczeblu wojewódzkim i powiatowym, pod warunkiem, że dana gmina należy do województwa czy powiatu. Jeżeli organy wykonawcze danej gminy należą do związku międzygminnego, to mogą one wówczas opracować jeden wspólny projekt programu gospodarowania odpadami, który podlega ocenie przez zarządy powiatów i województwa (art.14 ust. 11). To co powinien zawierać dany plan gospodarki jest dokładnie opisane w art.15. W chwili podejmowania decyzji dotyczących programów odpadami niebezpiecznymi przez wojewodę lub starostę, są oni zobowiązani do zasięgnięcia opinii wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. A po wydaniu decyzji o są zobowiązani do przesłania kopii do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (art. 19). Starosta przed wydaniem zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów jest zobligowany (zgodnie z art. 28 ustawy o odpadach) do zasięgnięcia opinii właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. A po podjęciu decyzji jest zobowiązany do dostarczenia kopii właściwemu wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. W chwili przywozu z zagranicy odpadów innych niż niebezpieczne, potrzebne jest zezwolenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, z kolei on jest zobowiązany do przekazania kopii zezwolenia wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta właściwym ze względu na miejsce odzysku.
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (z dnia 13 wrzesień 1996 roku z późniejszymi zmianami).
Jeszcze przed rokiem 1997 ( przed wejściem w życie ustawy o odpadach) ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminie regulowała między innymi sprawy związane z gospodarką odpadami komunalnymi. Po 1997 roku zadanie te zostały poddane odrębnej kompleksowej regulacji. Jednakże ustawa z dnia 13 września 1996 roku posiada ogromne znaczenie dla ochrony środowiska. Reguluje ona bowiem: zadania gminy dotyczące utrzymania czystości i porządku, obowiązki narzucone na właścicieli nieruchomości, a także warunki które muszą spełniać zezwolenia na świadczenia usług. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach mówi że "gmina zapewnia czystość i porządek na swoim terenie i tworzy warunki niezbędne do ich utrzymania" (art. 3 ust. 2). Do szczególnych zadań gminy w kwestii utrzymania porządku i czystości należą:
· stworzenie odpowiednich warunków umożliwiających wykonanie prac związanych z utrzymaniem czystości na jej terenie, również poprzez stworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych
· zbudowanie a także w późniejszym czasie eksploatacja własnych lub we współpracy z innymi gminami takich obiektów jak: stacja zlewni, instalacji do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części
· prace mające na celu utrzymanie placów, ulic i terenów otwartych w czystości (m.in. prace związane z usuwaniem błota, śniegu czy piasku, a także opróżnianie z odpadów urządzeń ustawionych na chodniku).
· obowiązki narzucane na właścicieli zwierząt domowych w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych
· sprawy związane z bezdomnymi zwierzętami, poprzez organizacje specjalnych miejsc (zasady tworzenia tych miejsc określają inne przepisy)
· rejestr, a także udostępnianie go na stronie internetowej lub w sposób ogólnie przyjęty, dotyczący miejsc zbiórki sprzętu elektrycznego, elektronicznego pochodzących z gospodarstw domowych
· organizacja zbioru, transportu i unieszkodliwiania martwych zwierząt
· wyznaczanie obszaru dotkniętego chorobą zakaźną zwierząt.
Do zadań gminy w myśl ustawy o utrzymaniu czystości i porządku należy również prowadzenie ewidencji:
· zbiorników bezopadowych
· przydomowych oczyszczalni ścieków
· umów zawartych na pobieranie odpadów.
Rada gminy będąca organem stanowiącym gminy uchwala regulamin dotyczący utrzymania porządku w gminach. Dotyczy on:
· wymagań, dotyczących nieruchomości, w zakresie utrzymania czystości i porządku (związane z prowadzeniem selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, uprzątnięciem błota, śniegu i lodu z części nieruchomości służącym do użytku publicznego, mycie i naprawa pojazdów poza myjniami i warsztatami)
· rodzaju urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych, miejsca ich rozmieszczenia, ich pojemności (przy uwzględnieniu średniej ilości odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa komunalne, liczbę osób korzystających z tych urządzeń)
· określenia częstości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych z miejsc użytku publicznego
· maksymalnej ilości odpadów które uległyby biodegradacji na składowiskach odpadów komunalnych
· pozostałych wymagań wynikających z gminnego planu gospodarki odpadami
· obowiązków osób posiadających zwierzęta domowe, zmierzających do wzrostu bezpieczeństwa, a także poprawy czystości w miejscach publicznych , a także wymagań utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji rolnej
· wyznaczenia obszarów deratyzacji i określenia terminów jej przeprowadzenia.
Ponadto w myśl ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 rada gminy ma obowiązek :
· określenia górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usuwanie odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych
· zróżnicowania stawek np. w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze.
Natomiast wójt, burmistrz, prezydent miasta wydaje z urzędu decyzję, które:
· określają obowiązek uiszczania opłat za odbieranie odpadów komunalnych lub opróżnianie zbiorników bezodpływowych
· określają terminy uiszczania opłat
· określają sposoby i terminy udostępniania urządzeń lub zbiorników w celu ich opróżnienia
Ponadto wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydają zezwolenia na podstawie wcześniej złożonych wniosków. Zezwolenia te dotyczą prowadzenia działalności związanych z odbieraniem odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, ochrony przez bezdomnymi zwierzętami, prowadzeniem schronisk dla bezdomnych zwierząt. Są oni ponadto (w myśl art. 8b) upoważnieni do przeprowadzenia kontroli działalności, którym wcześniej zostało wydane zezwolenie (w myśl art. 9, 9a)
Ustawy z dnia 7 lipca 1995 roku "O zagospodarowaniu przestrzennym"
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zawiera informacje o przeznaczeniu terenu gminy na określone cele. Określa on również wymagania techniczno-przyrodnicze, które winne być spełnione przy lokalizacji inwestycji. Jeszcze przed przystąpieniem do określania planu zagospodarowania przestrzennego, wójt (burmistrz albo prezydent miasta) sporządza studium zawierające część tekstową i graficzną, uwzględniając zasady określone w koncepcji planu. Studium nie jest aktem prawa miejscowego ( w odróżnieniu do miejscowego planu). Uwzględnia się w nim obszary oraz zasady ochrony środowiska jak i jego elementów. Po podjęciu decyzji o uchwaleniu planu zagospodarowania przestrzennego wójt, burmistrz lub prezydent miasta podejmuję dalsze kroki w realizacji planu ( w myśl art. 17 ). Plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego. Podlega publikacji w dzienniku urzędowym województwa Podsumowując w myśl ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym gmina posiada następujące zadnia w zakresie ochrony środowiska:
· określa studium i plan przestrzennego zagospodarowania terenu
· określa główne kierunki i sposób przestrzennego zagospodarowania
· wydają zezwolenia na realizacji przedsięwzięć związanych z przestrzennym zagospodarowaniem
· sprawuję kontrolę na realizacją działań
Ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku "O ochroni gruntów rolnych i leśnych"
Również i tej ustawie kreślone są zadnia jakie spełnia gmina w ochronie środowiska. Wójt, burmistrz lub prezydent (organy samorządowe gminy) mogą złożyć wniosek do wojewody o przeznaczeniu gruntu rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne. Do wniosku są zobligowani dołączyć opinie dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, a w odniesieniu do parków narodowych -opinię dyrektora parku narodowego. Art.. 10 ściśle określa co powinien zawierać taki wniosek (m.in. uzasadnienie, wykaz powierzchni gruntów, z uwzględnieniem klas bonitacyjnych gruntów rolnych i typów siedlisk gruntów leśnych, ekonomiczne uzasadnienie projektu, mapę itp.). W chwili produkcji kiedy dojdzie do naruszenia planu dotyczącego ściśle zagospodarowanie terenu pod uprawę roślin i hodowle zwierząt wójt po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego inspektora sanitarnego nakazuję zniszczyć uprawę, przemieścić zwierzęta poza obszar ograniczonego użytkowania lub może nakazać ich uboju (art.. 16). Wójt ma także obowiązek sprawowania kontroli stosowania przepisów na terenie gminy. Dlatego też jest uprawniony do wstępu na grunt i teren zakładu przemysłowego, wglądu do dokumentacji, sprawdzania tożsamości osób w związku z kontrolą, żądania wyjaśnień, pobierania próbek gleby lub roślin do analizy (art.26).
Ustawa o Ochronie Zwierząt (21 sierpień 1997 rok)
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) ma prawo odebrać właścicielowi lub opiekunowi zwierzę nad którym się znęcano, bito, przetrzymywano w niegodnych warunkach art. 6 i art. 7). Rada gminy w myśl art. 11a może przyjąć program zapobiegający bezdomności zwierząt, który zakładałby:
· sterylizację bądź kastrację zwierząt
· poszukiwanie nowych właścicieli dla zwierząt
· usypianie ślepych miotów
Wszelki koszty z tym związane ponosi gmina.
Zgodnie z artykułem 94 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku "organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów(…)". Tekst ten dotyczy również gminy jako organu samorządu terytorialnego. Jak widać zakres działań gminy w ochronie środowiska jest bardzo obszernie określony przez różnego typu przepisy prawne. Począwszy od dokumentów międzynarodowych, które nakładają na gminy dbania o środowisko naturalne, po ustawy i rozporządzenia. Zadania jakie realizuje gmina w ochronie środowiska są różnorodne. Jest to nie tylko wydawanie aktów prawa miejscowego, kontrola przepisów prawnych, a także możliwość pobierania opłat i kar za nie przestrzeganie ich. Prawo ochrony środowiska narzuca na organy samorządu terytorialnego przymus informowania społeczności o wszystkich podjętych decyzjach w zakresie ochrony środowiska. Dlatego też na przykład wszystkie uchwały rady gminy (organu stanowiącego gminy) są opublikowane w dzienniku urzędowym danego województwa pod które podlega gmina.
Zadania jakie wykonuje gmina można podzielić na dwie: grupy zadania własne i zlecone. Do zadań własnych należą wszystkie sprawy związane z lokalnymi potrzebami gminy, a decyzje wydane w celu realizacji zadań własnych obowiązują na terenie danej gminy. Gmina podlega pod administrację rządową, w związku z tym ma obowiązek wykonywać zadania zlecone. Przykładem tego typu działań są między innymi jednorazowe inwestycję finansowane ze środków np. Unii Europejskiej. W przypadku, jeżeli gmina nie wykorzysta w pełni przeznaczonych na dany środek finansów, fundusze te są zwracane.
Podstawową zasadą działania samorządów terytorialnych jest nawiązanie współpracy z innymi samorządami. Według ustawy o samorządzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990 roku istnieją trzy formy współpracy, do których zaliczamy:
· związki międzygminne
· porozumienia komunalne
· stowarzyszenia gmin
Gminy własnowolnie wyrażają chęć do tworzenia związków międzygminnych. W wyniku powstania związku powołuję się nową osobę prawną, która jest odpowiedzialna za wszystkie prawa i obowiązki uczestniczących w nich gminach. Zadania wykonywane przez związki międzygminne są działaniami we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Do zadań tych mogą należeć: określone czynności prawne (tworzenie aktów prawnych), prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Obecnie w Polsce istnieje wiele związków międzygminnych np. Związek Gmin Kieleckich.
Porozumienie komunalne polega na przejęciu określonych zadań publicznych przez jedną z gmin biorących udział w porozumieniu. Wszystkie gminy wchodzące w skład porozumienia wspólnie określają cel, zakres przestrzegania warunków porozumienia, a także sposób rozstrzygania sporów, które mogą powstać w trakcie współpracy. Celem porozumienia jest określenie i skoordynowanie wspólnych działań w różnych dziedzinach np. tj. ochrona środowiska. Przykładem może być nawiązanie współpracy poprzez porozumienie w celu poprawy stosunków wodnych określonych obszarów gmin, budowa oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, zagospodarowanie turystyczne, ochrona terenów zielonych, itp. Środki potrzebne na realizację tych celów mogą być pobierane z własnych funduszy gmin, dotacji celowych i pożyczek skarbu państwa, fundacji i innych instytucji. Za przykład porozumienia może posłużyć porozumienie komunalne w sprawach ochrony środowiska zawarte pomiędzy gminami w rejonie Poleskiego Parku Narodowego.
Stowarzyszenia gmin powstają w chwili gdy na przykład kilka gmin posiada wspólne cele np. zbieżność interesów ekologicznych. Szczegółowe cele i zadania stowarzyszenia, jego program, jak i struktura organizacji są zawarte w statucie stowarzyszenia. Podkreślić trzeba tutaj odrębność stowarzyszeń. Ponieważ wszystkie rozstrzygnięcia w sprawie celów, programów, strukturze organizacji- jeżeli prawo nie stanowi inaczej- zależą tylko i wyłącznie do gmin które wyrażają chęć włączenia się do stowarzyszenia. Stowarzyszenia działają w imieniu wspólnych idei, wartości, reprezentowanych przez swych członków. ...