ZADANIE 7 CAŁKOWITA SYNTEZA PARACETAMOLU
PARACETAMOL-(Acetaminophen, Paracetamolum, nazwa systematyczna: N-(4-hydroksyfenylo)acetamid, : ) – o działaniu (analgeticum, analgetyk) i (antipyreticum, antypiretyk), pochodna . W odróżnieniu od leków przeciwbólowych z grupy wykazuje tylko bardzo słabe działanie i nie zaburza procesu . W handlu znajduje się od . W Polsce stał się popularny w , wypierając z rynku powszechnie używany lek przeciwgorączkowy – . Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając po 30–60 minutach maksymalne stężenie we krwi. Efekt przeciwbólowy utrzymuje się przez 3–5 godzin.
INNE NAZWY:
N-acetylo-4-aminofenol
N-acetylo-p-aminofenol
acetaminofen
4-acetamidofenol
APAP
4'-hydroksyacetanilid
WZÓR SUMARYCZNY:
C8H9NO2
WYGLĄD:
białe, drobnokrystaliczne ciało stałe
STRUKTURA I REAKTYWNOŚĆ:
- zbudowany jest z pierścienia benzenowego, podstawionego jedną grupą hydroksylową (-OH) i jedną acetylowaną grupą aminową (acetamidową) w układzie 1,4 (-para)
- jest to układ silnie sprzężony, w którym delokalizacji ulega wolna para elektronowa tlenu hydroksylowego, chmura elektronów π pierścienia, wolna para elektronowa oraz elektrony
- Obecność dwóch podstawników aktywujących sprawia, że pierścień benzenowy paracetamolu jest bardzo reaktywny w kierunku aromatycznej
- Oba podstawniki kierują w pozycje i para, co sprawia, że zaktywowane są wszystkie pozycje pierścienia.
- Podstawnik acetamidowy w pozycji para zwiększa grupy hydroksylowej wskutek delokalizacji ładunku anionu fenoksylowego (pKa = 9,5 w porównaniu do pKa = 10,0 dla niepodstawionego).
SYNTEZA:
Początkowo w przemyśle stosowana była synteza, w której wyjściowym do produkcji paracetamolu był , który poddawano za pomocą w obecności . W wyniku reakcji powstaje zawierającą głównie p-nitrofenol i o-nitrofenol. para zostaje oddzielony od orto poprzez frakcyjną:
Następnie wyizolowany p-nitrofenol jest do , np. przy użyciu :
W ostatnim etapie syntezy p-aminofenol zostaje poddany do N-acetylo-p-aminofenolu w wodzie:
W latach 60. XX w. opatentowano modyfikację tej syntezy polegającą na otrzymywaniu w procesie elektrochemicznym paracetamolu wprost z p-nitrofenolu z pominięciem etapu redukcji do aminofenolu. W latach 70. XX w. zastąpiono syntezę nitrobenzenu z toluenu otrzymywaniem go z . Współcześnie istnieje wiele dróg syntezy paracetamolu i wciąż trwają badania nad znalezieniem nowych, bardziej ekonomicznych i omijających największych producentów.
...