1. Arenda – dzierżawa
2. Autokrator - grecki tytuł używany w stosunku do jednostek posiadających absolutną władzę, nie mających nad sobą żadnego zwierzchnika
3. Bannus królewski - w monarchii frankońskiej prawo króla do wydawania określonej treści rozkazów, za których niewykonanie groziła wysoka kara (z karą śmierci włącznie).
1. Bracia niedzielni - w prawie feudalnym – wszystko należało do wszystkich synów tzw niedział rodzinny // bracia niedzielni – bracia będący w podziale rodzinnym
4. Ciężary realne jedne z najważniejszych praw ograniczonych, polegały na tym, że na gruncie spoczywał ciężar, który każdorazowy właściciel gruntu musiał uiszczać pewnej osobie uprawnionej do pobierania ciężarów. Polegały zawsze na pozytywnym działaniu: czynsze, czynsze chłopskie, dziesięciny i renty
5. Dekretały - pisma papieskie zawierające normy prawa kanonicznego
długu przy zastawie bezterminowym, a przy terminowym groziła utrata własności nieruchomości na rzecz zastawnika
2. Ekstrawaganty – krótkie ustawy
3. Fara - kościół parafialny
4. Gesty rąk – jeden ze sposobów utwierdzenia umowy
5. Idolatria - oddawanie czci boskiej idolom, czyli wyobrażeniom bóstw; bałwochwalstwo
6. Ikonoklazm - brazoburstwo, ruch religijny skierowany przeciwko sztuce przedstawiającej (głównie i świętych), mogącej wg inicjatorów wywołać objawy bałwochwalstwa.
7. Ikonoklazm - ruch zwalczający oddawanie czci obrazom i figurom religijnym, rozwijający się na przełomie VIII i IX wieku w Bizancjum; obrazoburstwo
8. Immunitet - instytucja prawna, mocą której osoba z niej korzystająca nie podlega określonym przepisom, do przestrzegania których inne osoby są zobowiązane
9. Inwestytura - nadanie lenna wasalowi przez seniora
10. Jarłyk - pismo dyplomatyczne; pisemne rozporządzenie lub przywilej dla władców podbitych ziem wydawane przez władców
11. Kanony - nazwa pochodzi od podstawowej jednostki redakcyjnej kościelnych aktów prawnych – kanonu. Pierwotnie to właśnie zbiory kanonów (canones) tworzyły prawo kanoniczne
12. Kanony i dekretały – generalnie dokumenty wystawiane przez papieży
13. Kapitularze - zbiory praw z czasów Karola Wielkiego i jego następców.
14. Kara kompozycyjna – rodzaj kary pieniężnej w średniowieczu, zazwyczaj zawierała w sobie okup na rzecz pokrzywdzonego lub jego rodu oraz opłatę na rzecz władcy za naruszenie porządku społecznego
15. Kara kompozycyjna – złożona najczęściej z kary pieniężnej, przymusu postawienia kapliczki i odbycia pokutnej pielgrzymki
16. Kara mutylacyjna - hańbiąca polegająca na pozbawianiu skazanego poszczególnych części ciała, popularna w .
17. Komendacja - umowa zawierana między człowiekiem wolnym a możnowładcą, w wyniku której ten pierwszy stawał się wasalem, a ten drugi seniorem
18. Komitaty - jednostka administracyjna I rzędu w podziale administracyjnym oraz , odpowiadająca polskiemu , Początkowo komitat był jednostką administracji centralnej (królewskiej). W czasach późnego średniowiecza, po osłabnięciu władzy królewskiej, komitat stał się jednostką administracji samorządowej
19. Korektura praw - Corectura Iurium; Korektura Taszyckiego, projekt całościowej kodyfikacji prawa, o ogólnopaństwowym charakterze, składający się z 930 art., podzielonych na 9 ksiąg. Obejmowała prawo sądowe, karne, prywatne (w tym prawo zobowiązań), spadkowe, rzeczowe i rodzinne oraz ustrój państwa, opracowana przez komisję powołaną na sejmie bydgoskim 1520 i opublikowana 1532.
20. Legiści - znawcy prawa rzymskiego, nazywani tak w przeciwieństwie do znawców prawa kanonicznego (zwanych kanonistami lub dekretalistami); termin powstał w XII w. w Bolonii.
21. Litkup- w średniowiecznym prawie polskim uczta, poczęstunek potwierdzający, umacniający i gwarantujący nienaruszalność zawartej umowy, odbywany na koszt nabywcy
22. Mir miejscowy - szczególna ochrona pewnych miejsc, np. Drogi publiczne
23. Mir osobowy – szczególna ochrona, obejmował niektóre kategorie osób, jak: kobiety, dzieci, Żydzi, sieroty itp.
24. Niedział rodzinny - wspólnota ziemi ojca z synami i córkami (niedział ojcowski) lub wspólnota rodzeństwa (niedział braterski)
25. Nomokanony - zbiór przepisów kościelnych lub świeckich dotyczących spraw kościelnych w Kościołach wschodnich
26. Ordalia – sądy boże, zniesione w 1215r, Bóg nie dopuści do skazania niewinnie oskarżonego, podział na: dwustronne i jednostronne
27. Ordonans - akt prawotwórczy we Francji, wydawanie którego przysługiwało wyłącznie królowi.
28. Ordonanse – zarządzenia królewskie, głównie we Francji za czasów Ludwika XIV
29. Ortyla – opisane wyroki sądów miejskich, będące pewnym wzorcem dla sądów
30. Ortyle - w dawnej Polsce rozstrzygnięcia, pouczenia prawne wydawane przez sądy miast większych na prośbę sądów miast mniejszych.
31. Pax dei – pokój boży
32. Petyta – projekty przepisów niesformułowanych ostatecznie
33. Podarek poranny - prezent dla żony, ofiarowywany po nocy poślubnej (jako cena za utracone dziewictwo).
34. Posag – rozwinięcie pierwotnej wyprawy, stanowił część należną kobiecie z jej rodzinnego majątku-
odpowiednik tego, co by jej zostało w drodze dziedziczenia; głównie gotówka, czasem nieruchomości; często
35. polepszał pozycję męża,
36. Pospólna ręka – własność wspólnej ręki – wiele osób właścicielem jednej rzeczy i to całej tej rzeczy
37. Prawo kaduka - brak krewnych uprawnionych do spadku= spadek stawał się puścizną, która przypadała panującemu- prawo kaduka (panujący musiał nadać kaduk jakiemuś szlachcicowi, więc sam korzyści nie miał).
38. Precaria (prekaria) - w średniowieczu: nadanie ziemi chłopom przez możnego pana lub instytucję kościelną w zamian za czynsz i pańszczyznę
39. Prejudykat - wyrok w danej sprawie stanowiący podstawę do takiego orzekania w innych podobnych sprawach; precedens
40. Prejudykaty – orzeczenia sądowe ubrane w formę kazusów
41. Primogenitura - prawo pierwszeństwa w dziedziczeniu przysługujące najstarszemu synowi
42. Procedura Kleinowska - przestarzała procedura --> zmienia ją F. Klein, > dyspozycyjność, ustność, jawność, swobodna ocena dowodów, graniczony katalog dowodów, uwzględnianie interesu ogólnego- funkcja społeczna.
43. Proskrypcja - w antycznym Rzymie publiczne pisemne obwieszczenie o konfiskacie czyjegoś mienia na rzecz skarbu państwa lub skazaniu na wygnanie.
przedstawiciela sądu, zbywcy, nabywcy, sąsiadów i świadków, np. Obejście granic + symbolika
44. Przepisy kauczukowe - normy elastyczne, pozwalające sędziemu rozstrzygać wg. Zasad dobrej wiary, obyczajów itp.
45. Regalia - prawa i przywileje przysługujące wyłącznie panującemu, także przedmioty będące symbolami władzy monarszej, np. berło
46. Renty – czynsze, stanowiły dochody z nieruchomości, które właściciel zobowiązany był płacić uprawnionemu. Początkowo miały charakter wieczysty. Prawo wykupu powodowało wygaśnięcie renty. Kupno dożywotniej renty było zabezpieczeniem na starość (prototyp współczesnej emerytury).
47. Retrakt – jeśli pominięto prawo krewnych do pierwokupu, mieli oni prawo do odkupienia danych dobr za cenę ich sprzedaży
48. Skrutynium – w śledztwie prowadzonym z urzędu specjalny urzędnik [instygator] przygotowywał materiał dla sądu i nie brał udziału w sądzeniu i wyrokowaniu.
49. Snochactwo - termin pochodzenia rosyjskiego (сноха czyli snocha – znaczy synowa), oznacza zwyczaj utrzymywania kontaktów seksualnych z żoną jakiegoś krewnego
50. Sponsalia (de futuro, de presenti) - Od XII wieku Kościół zaczął odróżniać oświadczenie zamiaru zawarcia małżeństwa w przyszłości [zmówiny; sponsalia de futuro] od oświadczenia o zamiarze zawarcia małżeństwa w teraźniejszości [zaręczyny, sponsalia de praesenti]
51. Sponsalia pro futuro – zaręczyny
52. System parantel -dziedziczenie na podstawie podziału spadkobierców na klasy, obejmujące krąg osob wywowdzących się od wspólnego przodka w lini prostej
53. Ślubowanie wiary - w formie uroczystej; złożenie przysięgi wykonania świadczenia w przyszłości + ważne były
54. Treuga dei -zakaz prowadzenia wojen w okresie adwentu i wielkiego postu, wprowadzony przez Kościół katolicki w Europie średniowiecznej
55. Umowa formalna - cechowała się koniecznością ścisłego przestrzegania formy i niezwykle rozwiniętą symboliką prawną. Zawierała zobowiązanie się dłużnika do świadczenia w przyszłości. Powstawało ono:
a) Przez dokonanie ślubowania wiary – złożenie przyrzeczenia;
b) Przez wręczenie wierzycielowi wadiacji – zakładu – wręczenie symbolicznego przedmiotu, np. miecz
56. Umowa realna - przez przyjęcie rzeczy od jakiejś osoby przejmujący staje się dłużnikiem wobec tej osoby
57. Umowy adhezyjne (typowe) - zawierane przez przystąpienie- strona przystępująca do umowy np. z bankiem, pracodawcą itp. nie miała swobody ustalania treści itp. danej umowy,
58. Umowy konsensualne – umowy oparte na zwykłym porozumieniu
59. Wadiacja – Zakład, suma pieniężna, którą musiał zapłacić dłużnik, jeśli nie wykonał świadczenia w określonym terminie. Przy długach pieniężnych zakład równał się wysokości długu;
60. Wiano - pieniądze albo nieruchomości, które kobieta otrzymywała od męża jako zabezpieczenie na wypadek jego śmierci. Po bezpotomnej śmierci męża, wiano wracało do rodziny męża
61. Wiano ustawowe - w razie śmierci męża żona nabywała prawo wieczystego użytkowania na części jego majątku- tzw. Wiano ustawowe- najczęściej na 1/3, rzadko na ½ majątku
62. Wiązanie – pozaurzędowe przeniesienie własności, realne przeniesienie
63. Wieniec - suma wypłacana przez spadkobierców męża, gdy ten nie zapisał na swych dobrach wiana
64. Wierna ręka - depozyt; stosunek obligacyjny, mocą którego osoba zaufana dokonywała jakichkolwiek czynności na rzecz wierzyciela. Później w tym znaczeniu występował tylko depozyt.
65. Wilkierze - statuty uchwalane przez radę miejską
66. Własność alodialna - władztwo indywidualne i nieskrępowane; w feudalizmie
67. Własność niepodzielnej ręki - wiele osób jest właścicielami całej rzeczy
68. Wróżda -zwyczaj wywierania krwawej zemsty na sprawcy zabójstwa krewnego (lub na kimś z jego rodu); wendeta
69. Wwiązanie - wprowadzenie nabywcy w posiadanie nieruchomości przy udziale
70. Wyderek - kupienie majątku z zapewnieniem poprzedniemu właścicielowi prawa odkupuć
...