ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE PEDAGOGIKA OGÓLNA
1. Podstawowe pojęcia w pedagogice: edukacja, wychowanie, socjalizacja, kształcenie, nauczanie, uczenie się.
PEDAGOGIKA POSIADA WŁASNY SYSTEM POJĘCIOWY!!!!!
Ø PODSTAWOWE POJĘCIA
EDUKACJA
WYCHOWANIE KSZTAŁCENIE
NAUCZANIE UCZENIE SIĘ
SYSTEM OŚWIATOWO- WYCHOWAWCZY
WYCHOWANIE – w obszarze pojęcia wyróżnia się:
- środowisko wychowawcze
- proces wychowania, sytuacja wychowawcza, akt wychowawczy
- pojęcia związane z okresami rozwojowymi wychowanków
- interakcja wychowawcza
- cele, treści, metody, formy wychowania
- pojęcia wychowania moralnego, estetycznego, intelektualnego, fizycznego, zdrowotnego itd.
NAUCZANIE- w obszarze pojęć wyróżnia się:
- cele nauczania
- treści nauczania
- zasady nauczania
- metody nauczania
- formy organizacyjne nauczania
- ogniwa procesu nauczania
- programy szkolne
- jednostka metodyczna itd.
UCZENIE SIĘ – w obszarze pojęć wyróżnia się:
- czynności ucznia
- zasady uczenia się
- rodzaje uczenia się
- wiedza szkolna
- zainteresowania uczniów
- przedmiot uczenia się
- niepowodzenia szkolne
- trudności dydaktyczne itd.
EDUKACJA- ogół oddziaływań służących formowaniu się (zmienianiu, rozwijaniu) zdolności życiowych człowieka.
WYCHOWANIE- to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka. Wychowanie permanentne przez cały okres życia człowieka.
KSZTAŁCENIE – to system działań zmierzających do tego aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmieniania się świata i ukształtowanie własnej osobowości. Celem kształcenia jest wyposażenie w komputer aby mogli zmieniać, dokonywać zmian.
NAUCZANIE – jest to proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami.
UCZENIE SIĘ – proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu (w zakresie wiadomości, umiejętności, nawyków, postaw) w trakcie bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości (doświadczenia i ćwiczenia)
! Arends „ Uczymy się nauczać”
SOCJALIZACJA – inaczej USPOŁECZNIENIE PIERWOTNE. W niej mieści się oddziaływanie grup pierwotnych na jednostkę do których zaliczamy rodzinę, grupy rówieśnicze oraz społeczności lokalne. W tym obszarze odbywa się wrastanie w pewne istniejące normy społeczne. W zależności od tego, gdzie człowiek jest osadzony będzie zależny jego rozwój . [ Rodziny – warunkuje funkcjonowanie rozwój społeczny]
PEDAGOGIKA ULICY - projekty, praca w pierwotnych środowiskach.
2. Struktura pedagogiki jako nauki
PEDAGOGIKA JAKO NAUKA:
v Przedmiot Pedagogiki i jej subdyscypliny:
PEDAGOGIKA wywodzi się z czasów kultury grecko-rzymskiej. Jej pojęcie wywodzi się z dwóch słów.
PEDAGOGIKA
v Jest pojęciem wywodzącym się z kultury grecko-rzymskiej
v Słowo pais określało dziecko, które wymaga prowadzenia ze strony dorosłego paidagogosa
v W czasach starożytnych pedagog opiekował się dziećmi z bogatych domów, prowadził dziecko do dorosłości do momentu wprowadzenia w dorosłość.
v Stała się nauką, ewaluowała.
PEDAGOGIKA istniała od zawsze ( od momentu istnienia ludzi), przez wieki następowała zmiana w spojrzeniu na rolę dorosłego i rolę dziecka.
!!!! OBECNIE PEDAGOGIKA STAŁA SIĘ:
Ø FILOZOFIĄ ( nauka o człowieku, paideia)- pedagogika najczęściej połączona z filozofią, myśleniem o człowieku, kim jest człowiek, do czego zmierza. Pedagogika jest filozofią z punktu myślenia układ.
Ø Samodzielną częścią nauk humanistycznych- współcześnie pedagogika jest nauka z zakresu humanistycznego, z dużą przyszłością , permanentna nauka, wychowanie, szybko się rozwija.
Ø Pedagogika jest Przedmiotem kształcenia akademickiego i zawodowego- przez wieki doprowadzono, żeby pedagog był tym kto zdobędzie wykształcenie, zostanie przygotowany do roli zawodowej.
Ø Jest subiektywną teorią wychowania- propagowanie treści związanych z oświatą, książki, wypowiedzi pedagogów nie będących do końca fachowcami wiedzę czerpią z poradników typu np. jak przetrwać szkołę.
Ø Wspólnotową formacją intelektualną ( instruktorzy, pedagodzy, wychowawcy) – B Śliwierski 2006
!! PEDAGOGIKA JEST NAUKĄ, PONIEWAŻ POSIADA- IV kryteria:
I Pedagogika posiada własny przedmiot badań, którym jest praktyka edukacyjna w tym działanie instytucji oświatowych, stosunki międzyludzkie( np. stosunki między małżonkami w stosunku do dziecka) zmiany zachodzące w jednostce.
II Pedagogika posiada własny system pojęciowy- powstaje on na bazie podstawowych założeń teoretycznych lub wyników badań praktyki edukacyjnej, im bardziej spójny jednoznacznie system pojęć tym lepiej świadczy o nauce.
III Pedagogika posiada własne metody badań- są charakterystyczne dla nauk humanistycznych ( np. psychologia, socjologia ) typowe badania pedagogiczne to metoda monograficzna, sondaże.
IV Pedagogika posiada własne teorie opisujące i wyjaśniające przedmiot badań, istnieją już i tworzone są teorie, które są punktem wyjścia do badań, reprezentacje złożone z twierdzeń pozwalających wyjaśniać praktykę edukacyjną.
!! PEDAGOGIKA jest nauką współdziałającą z wieloma innymi dyscyplinami a sama jest bardzo złożona.
3.Subdyscypliny pedagogiki i kryteria ich podziału
W PEDAGOGICE WYRÓŻNIAMY SUBDYSCYPLINY NAUKOWE:
SUBDYSCYPLINA NAUKOWA – dział dyscypliny naukowej, którego przedmiot stanowi wybr4any obszar np. pedagogika społeczna jako subdyscyplina pedagogiczna zajmuje się środowiskowymi uwarunkowaniami procesów edukacyjnych.
!! KRYTERIA
! Subdyscypliny pedagogiki wg. Kryteriów wskazanych przez STANISŁAWA KAWALĘ:
I Kryterium celów działalności edukacyjnej:
- Na podstawie tego kryterium można wyodrębnić:
1. DYDAKTYKĘ- cel kształtowania umiejętności logicznego myślenia, dydaktyka to obszar, który zajmuje się procesami nauczania, uczenia się.
2. TEORIĘ WYCHOWANIA- cel kształtowania umiejętności podejmowania decyzji moralnych, etapy, cele, konteksty.
II Kryterium metodologiczne – uwarunkowanie metod pedagogiki naukowej na obszar analiz ogólnych: pedagogika ogólna, metodologia pedagogiki, historia wychowania, obszar analiz uszczegółowionych osadzony w czynnikach społecznych: pedagogika społeczna.
! Wskazuje na pewne obszary analiz w obrębie pedagogiki, analizy badania mogą być szerokozakresowe bądź analizy uszczególnione: pedagogika ogólna, metodologia pedagogiki, historia wychowania. Pedagogika społeczna jest osadzona na konkretnych czynnikach.
Wyodrębnia dyscypliny
III Kryterium rozwojowe- dzieli pedagogike na subdyscypliny:
Ø Pedagogika wieku przedszkolnego
Ø Pedagogika wieku wczesnoszkolnego
Ø Andragogika
Ø Gerontologia
PEDAGOGIKA WIEKU PRZEDSZKOLNEGO I WCZESNOSZKOLNEGO- dzieli się w zależnośći od tego na jakim etapie życia człowieka znajduje się nauka. Nowe etapy przedprzedszkolna 0-3
ANDRAGOGIKA- pedagogika zajmująca się człowiekiem dorosłym będącym w wieku produkcyjnym podczas aktywności zawodowej.
GERONTOLOGIA- zajmuje się człowiekiem w wieku poprodukcyjnym. Dział pedagogiki szybko rozwiajający się.
IV Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych człowieka (pedagogika specjalna) – Na podstawie tego kryterium wyróżniona jest pedagogika specjalna w niej wyróżnaimy szczegółowe obszary:
Ø OLIGOFRENOPEDAGOGIKA- to dział zajmujący się osobami upośledzonymi umysłowo.
Ø SURRDOPEDAGOGIKA- to obszar zajmujący się osobami niesłyszącymi z zaburzeniami słuchu.
Ø TYFLOPEDAGOGIKA- jest to obszar zajmujący się osobami niewidomymi i z zaburzeniami wzroku.
Ø PEDAGOGIKA KOREKCYJNA- zajmuje się osobami ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, fragmenterycznie.
Ø PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA
Ø PEDAGOGIKA LECZNICZA- zajmuje się osobami przewlekle chorymi
Ø PEDAGOGIKA OSÓB UZDOLNIONYCH
Ø LOGOPEDIA
V Kryterium instytucjonalne- pedagogika szkolna, pedagogika szkoły wyższej
JEDNO Z PYTAŃ EGZAMINACYJNYCH JAKIE MOŻNA WYRÓŻNIĆ KRYTERIA!!
VI Kryterium problemowe – wyróżnia dwie subdyscypliny:
3. Pedagogika porównawcza – porównuje system oświatowy w różnych krajach.
4. PEDENTOLOGIA- obszar, który zajmuje się nauczaniem, predyspozycjami, uwarunkowaniami.
VII Kryterium dziedzin działalności ludzkiej- wyróżnia:
1. Pedagogika pracy socjalnej
2. Pedagogika czasu wolnego
3. Pedagogika opiekuńcza
Pedagogika wychowawcza
4. Podejścia badawcze w pedagogice.
METODOLOGIA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH
W badaniach pedagogicznych wyróżnia się dwa nurty !![ badania ilościowe i jakościowe łączą się ze sobą], w metodologii opisywane są osobno bo dzieli ich język danych.
1. JAKOŚCIOWE
2. ILOŚCIOWE
JĘZYK DANYCH
...