ZESTAWY ĆWICZEŃ
GIMNASTYKI
KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNEJ
Opracowała:
Katarzyna Banaszak
WSTĘP
Niniejsze materiały metodyczne opracowane zostały z myślą o ułatwieniu nauczycielom nauczania zintegrowanego, jak i nauczycielom wychowania fizycznego, zdobycia praktycznych umiejętności prowadzenia gimnastyki korekcyjnej w szkole.
I
ROLA SZKOŁY W PRZECIWDZIAŁANIU WADOM POSTAWY CIAŁA
U DZIECI
Wszelkie oddziaływania zapobiegawcze, wyrównujące i kompensujące są integralną częścią programów szkolnych i pozaszkolnych. Do działań w tym zakresie należy między innymi gimnastyka korekcyjna, której głównym celem jest przeciwdziałanie stwierdzonym wadom postawy i wyrównywanie odchyleń fizjologicznych.
W systemie oświaty i wychowania rolę tę spełniają specjalne układy ćwiczeń wyrównawczo - kompensacyjnych, zajęcia z wychowania fizycznego oraz ćwiczenia śródlekcyjne o charakterze korekcji posturalnej.
Dobór ćwiczeń dla dzieci zdrowych nie stanowi większej trudności, natomiast dla pozostałych grup dzieci znaczną. Ćwiczenia te muszą być prowadzone oddzielnie, a niekiedy indywidualnie. Mówimy o ćwiczeniach dla dzieci o słabej budowie, z początkowymi wadami postawy i statyki ciała.
II
WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNE DOTYCZĄCE ZAJĘĆ KOREKCYJNYCH
Istotnym elementem w zajęciach jest stosowanie odpowiednich pozycji wyjściowych, głównie w ćwiczeniach kształtujących. Powinna cechować je różnorodność i zmienność, charakter statyczny i dynamiczny. Duży akcent winno się kłaść na dokładność wykonywanych ćwiczeń i dążność do wyrobienia nawyku utrzymania prawidłowej postawy w czasie stania, chodzenia, biegu itp.
Elementy ćwiczeń korekcyjnych mogą występować:
1. W części wstępnej lekcji:
a) ćwiczenia w przyjmowaniu prawidłowej postawy
b) ćwiczenia oddechowe
c) ćwiczenia stóp
2. W części głównej:
a) ćwiczenia mięśni brzucha
b) ćwiczenia tułowia
c) ćwiczenia obręczy barkowej i mięśni grzbietu
d) zwis czynny
3. W części końcowej:
a) ćwiczenia oddechowe
b) ćwiczenia stóp
c) ćwiczenia w przyjmowaniu prawidłowej postawy.
Jeżeli w klasie są dzieci z wadami ciała, należy stosować indywidualizację ćwiczeń. Pomocne są wówczas metody prowadzenia zajęć i działania organizacyjne takie jak: podział na zespoły, stosowanie zadań dodatkowych lub metody stacyjnej.
Organizując zespoły korekcyjno - kompensacyjne łączy się uczniów wg. rodzaju zaburzeń w następujące zespoły (wg. M. Kutzner - Kozińskiej):
a) grupy korekcyjne (zespół K1) - uczniowie z zaburzeniami statyki ciała; liczba zespołu 5-10 osób,
b) grupy kompensacyjne (zespół K2) - uczniowie z obniżoną sprawnością fizyczną w przebiegu zaburzeń rozwoju somatycznego (np. otyłość) i motorycznego; liczebność 10-15 osób,
c) grupy korekcyjno - kompensacyjne (zespół K3) - uczniowie z obniżoną sprawnością fizyczną i zaburzeniami w zdrowiu; liczebność 5-10 osób.
Do prowadzenia zajęć korekcyjnych pomocne a nawet niezbędne są odpowiednie przyrządy i przybory. Należą do nich: drabinki, ławeczki gimnastyczne, materace, skrzynia, lustro o wymiarach 60x140cm, kocyki, laski gimnastyczne, piłki lekarskie 1 i 2 kg, piłki gumowe lub inne, szarfy, woreczki, obręcze, a także inne nietypowe przybory.
III
ZESTAWY ĆWICZEŃ GIMNASTYKI KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNEJ
Poniżej przedstawione zostały przykładowe ćwiczenia z gimnastyki korekcyjnej stosowane w poszczególnych grupach wad postawy, ćwiczenia stosowane przy wadach statycznych kończyn dolnych oraz zabawy i gry ruchowe stosowane w gimnastyce korekcyjnej. Zestawy korekcyjne składają się z kilkunastu ćwiczeń, w których określona jest pozycja wyjściowa (PW), ruch, oddziaływanie, wskazania i ewentualne uwagi.
Ćwiczenia przewidziane są na jedną jednostkę lekcyjną, czas każdego ćwiczenia wynosi około 2-3 minut.
ZESTAW KOREKCYJNY NR 1
Zestaw zawiera ćwiczenia korekcyjne stosowane przy bocznych skrzywieniach kręgosłupa (skoliozach), plecach okrągłych, plecach wklęsłych, plecach płaskich, plecach okrągło-wklęsłych i wadach klatki piersiowej (klatka piersiowa szewsko-lejkowata i klatka piersiowa kurza).
1. PW. Postawa zasadnicza, RR wzdłuż T.
Ruch – głęboki wdech nosem z równoczesnym uniesieniem RR w górę i wspięciem na
palce. Powolny wydech przez usta z opuszczeniem RR w dół i opadem na stopy.
*ćw. mm.oddechowych.
*skoliozy * plecy okrągłe* plecy wklęsłe * plecy płaskie * plecy okrągło- wklęsłe.
2. PW. Siad skrzyżny, RR oparte na kolanach, T w lekkim skłonie.
Ruch – wdech z jednoczesnym wznosem RR przodem w górę i wyprostem T, wydech
z opuszczeniem RR do pw.
* ćw. mm.oddechowych.
*wady kręgosłupa (j.w) * wady klatki piersiowej.
3. PW. Siad klęczny przy drabince, przodem do niej.
Ruch – przejście do klęku z chwytem za szczebel i rytmiczne pogłębienie opadu T w przód.
* ćw. bierne dla górnego odcinka kręgosłupa.
* plecy okrągłe * plecy okrągło-wklęsłe * skoliozy.
4. PW. Leżenie tyłem na ławeczce, plecy oparte do wysokości dolnych kątów łopatek, głowa
poza ławką oparta o piłkę lekarską, stopy ustalone.
Ruch – wymachy RR przodem w tył z obciążeniem ( woreczki, lub ciężarki 1 kg)
i powrót do pw.
* ćw. górnego odcinka kręgosłupa * rozciąganie mm.klatki piersiowej.
* plecy okrągłe* skoliozy * wady klatki piersiowej.
* do ćwiczenia można dołączyć oddychanie tj. wdech – 1 faza ćw, wydech – 2 faza ćw.
Przy klatce piersiowej szewsko – lejkowatej kładziony jest akcent na wdech piersiowym
torem oddechowym, przy klatce piersiowej kurzej, akcent na fazę wydechu przeponowym
torem oddechowym.
5. PW. Leżenie przodem, RR wzdłuż T, w dłoni woreczek.
Ruch – przeniesienie RR do przodu w górę i przekładanie woreczka z dłoni do dłoni nie
dotykając podłoża.
* ćw. mm.grzbietu.
* plecy okrągłe * plecy płaskie * wady klatki piersiowej.
6. PW. Leżenie przodem na skrzyni, NN ustalone, T od pasa zwisa poza skrzynię.
Ruch – uniesienie T nieco niżej poziomu, wytrzymanie.
* ćw. mm.grzbietu.
* plecy okrągłe * plecy płaskie * plecy okrągło-wklęsłe * skoliozy.
7. PW. Klęk podparty.
Ruch – wyprost PNN w tył – wytrzymanie i zmiana NN ( LNN).
* wzmocnienie mm.pośladkowych i mm.brzucha.
* plecy wklęsłe.
8. PW. Klęk podparty.
Ruch – jw. z równoczesnym ugięciem RR i zbliżeniem czoła do podłogi.
* oddziaływanie jw.
9. PW. Stanie zwieszone tyłem ( lub zwis ).
Ruch – naprzemienne unoszenie NN ugiętej w stawie kolanowym do klatki piersiowej z
wyraźnym przyciągnięciem brody do mostka.
* korekcja pleców wklęsłych.
10.PW. Stanie przodem do drabinki na pierwszym szczeblu ( opad zwieszony stojąc).
Ruch – stopniowe przejście przez przechwyt na coraz niższy szczebel aż do siadu
zwieszonego.
* korekcja pleców wklęsłych.
* podczas ćwiczenia powinno utrzymać się proste plecy.
11.PW. Siad płaski, RR oparte na biodrach lub podłodze.
Ruch – „wyciąganie” się w górę bez odrywania bioder od podłoża.
* ćw. elongacyjne mające na celu czynne wydłużenie kręgosłupa w osi długiej.
* skoliozy * wady klatki piersiowej * plecy okrągłe * plecy okrągło-wklęsłe.
* można dołączyć oddychanie ( wdech-podczas „wyciągania się”).
12.PW. Siad klęczny tyłem do drabinki, podchwyt RR za 1-szy szczebel.
Ruch – przejście do opadu z przysunięciem RR do bioder i wyciągnięciem szyi.
* ćw. elongacyjne.
* skoliozy * plecy okrągłe * plecy okrągło-wklęsłe.
13.PW. Siad skrzyżny, na dłoni piórko lub inny lekki przybór.
Ruch – wdech i długi wydech w kierunku piórka.
* ćw. oddechowe.
* wady klatki piersiowej * skoliozy * plecy wklęsłe * plecy okrągłe * plecy okrągło-
wklęsłe.
ZESTAW KOREKCYJNY NR 2
Zestaw zawiera przykładowe ćwiczenia z gimnastyki korekcyjnej stosowane przy bocznych skrzywieniach kręgosłupa ( skoliozach ).
1.PW. Stanie lub siad klęczny.
Ruch – wyprost T, RR w górę wskos – wdech,
skłon T w przód, RR w dół – wydech.
* ćw. oddechowe mające na celu zwiększenie ruchomości klatki piersiowej.
* wdech – uwypuklenie klatki piersiowej, wydech – zwężenie klatki piersiowej.
2. PW. Siad okroczny na ławeczce, RR za głową, łokcie w płaszczyźnie czołowej.
Ruch – wdech w pozycji wyjściowej, skrętoskłon z jednoczesnym zbliżeniem łokcia
do rożnoimiennego kolana – wydech.
* ćw. oddechowe.
* podczas ćw. łopatki powinne być ściągnięte, a łokcie w płaszczyźnie czołowej.
3. PW. Stanie swobodne, woreczek na głowie.
Ruch – marsz z wypychaniem woreczka w górę i zachowaniem prawidłowej
postawy ciała.
* ćw. elongacyjne.
* czynne wydłużenie osi długiej kręgosłupa, zachowanie prawidłowej
(wyprostowanej) postawy ciała.
4. PW. Leżenie tyłem przy drabince, chwyt za pierwszy szczebel.
Ruch – wyciągnięcie głowy w kierunku drabinki z równoczesnym wypychaniem
pięt w kierunku od drabinki.
* ćw. antygrawitacyjne i elongacyjne.
* działanie jw, stopy powinny być w zgięciu podeszwowym.
5. PW. Leżenie przodem, RR wyprostowane z przodu, szeroki chwyt laski gimnastycznej.
Ruch – unoszenie RR w górę z jednoczesnym wznosem T i głowy – wytrzymanie.
Odmiana:
* RR skurcz, laska pod brodą.
* RR skurcz, laska na łopatki.
* ćw. mm.obręczy barkowej, skrócenie i wzmocnienie mm.ustalających łopatki, czyli
mm. zbliżających je do kręgosłupa * rozciąganie i wydłużenie mm.klatki piersiowej,
* ćw. mm.grzbietu.
6. PW. Leżenie tyłem na ławeczce, kolana ugięte, RR w bok, w rękach woreczki.
Ruch – opuszczanie wyprostowanych RR w dół, aż do próby położenia woreczków
na podłodze.
* ćw. mm.obręczy barkowej * rozciągnięcie mm.klatki piersiowej.
7. PW. Siad na ławeczce, stopy ustalone ( np.pod szczebelkiem), RR wzdłuż T oparte na
ławeczce.
Ruch – przejście do leżenia tyłem na ławeczce w poprzek – wytrzymanie.
* ćw. mm.brzucha.
8. PW. Leżenie tyłem przy drabince, NN ugięte w stawach biodrowych i kolanowych,
RR w skurczu na karku lub swobodnie wyprostowane wzdłuż T, łopatki mocno
złączone.
Ruch – przejście do siadu i powolny powrót do pw.
* ćw. mm.brzucha.
9. PW. Leżenie przodem na ławeczce w poprzek, RR oparte na podłożu, głowa spoczywa
na rękach, stopy ustabilizowane na szczebelku.
Ruch – oderwanie RR od podłoża, uniesienie T do linii przedłużenia NN.
* ćw. mm.grzbietu * ćw. mm.pośladkowych.
10.PW. Leżenie przodem na ławeczce lub skrzyni, RR trzymają krawędź, NN zwisają
poza ławeczkę ( skrzynię ). Pod brzuchem położony jest kocyk.
Ruch – unoszenie NN do poziomu ( w górę ).
* ćw. mm.grzbietu * ćw. mm.pośladkowych.
* można włożyć piłkę lub woreczek między stopy.
11.PW. Leżenie tyłem.
Ruch – zmiana pozycji ciała na umówiony sygnał – przechodzenie z leżenia tyłem
do leżenia przodem, siadu klęcznego, skrzyżnego i pozycji stojącej w różnej
kolejności.
* ćw. rozluźniające mięśnie, zniesienie tonusu mięśniowego.
12.PW. Siad skrzyżny.
Ruch – w siadzie skrzyżnym, oczy zamknięte ( rozluźnienie mięśni ).
* ćw. rozluźniające.
ZESTAW KOREKCYJNY NR 3
W zestawie przedstawione są przykładowe ćwiczenia z gimnastyki korekcyjnej
stosowane przy wadach kończyn dolnych ( stopy płaskie, stopy płasko-koślawe oraz szpotawość kolan ).
1. PW. Siad na krześle, na podłodze porozrzucane woreczki ( lub inne drobne przedmioty,
jak: kulki, klocki, szmatki itp.)
Ruch – chwytanie palcami stóp leżące woreczki i wrzucanie do stojącego obok
pojemnika.
* wzmocnienie osłabionych mm.kończyn dolnych.
* stopy płaskie * stopy płasko-koślawe.
* ćwiczyć należy boso, ćw. wykonywać ok.10 razy, ćw. wykonujemy P i LNN.
2. PW. Siad na krześle, na podłodze woreczek.
Ruch – chwycić palcami stóp woreczek i położyć go na kolanie nogi przeciwnej.
* oddziaływanie j.w.
* stopy płaskie i płasko-koślawe.
3. PW. Siad płaski podparty.
Ruch – wykonać stopami wszystkie możliwe ruchy w stawie skokowym z
uwzględnieniem ruchów palców ( rozstawienie i ściąganie palców ).
* oddziaływanie jw.
* stopy płaskie i płasko-koślawe.
4. PW. Stanie przy drabince z chwytem ramion za szczebelek drabinki.
Ruch – wspięcie na palce i powrót do pw.
* ćw. kończyn dolnych.
* stopa płasko-koślawa.
* ćw. wykonać ok. 15 – 20 razy, zachowując poprawną, skorygowaną postawę ciała.
5. PW. Siad prosty, NN proste, kostki złączone.
Ruch – unoszenie NN w górę z maksymalnym wyprostem w stawie kolanowym-
wytrzymać.
* ćw. mm.kończyn dolnych.
* szpotawość kolan.
6. PW. Siad prosty rozkroczny.
Ruch – naprzemienne ruchy zginania i prostowania w stawie skokowym.
* ćw. mm.kończyn dolnych przy szpotawości kolan.
* podczas ćw.musi być maksymalny wyprost kończyn dolnych w stawach kolanowych.
7. PW. Siad prosty, PNN ugięta w stawie kolanowym i przyciągnięta do klatki
piersiowej, LNN wyprostowana w kolanie leży na podłożu.
Ruch – zmiana NN leżącej na podłożu przez szybki wyprost NN ugiętej w kolanie
( „wyrzucenie” NN do przodu )
* ćw. mm.NN przy szpotawości kolan.
* uwagi jw.
8. PW. Siad na krześle, RR trzymają krawędź krzesła, plecy proste.
Ruch – unieść jak najwyżej pięty w górę i wolnymi kroczkami „ spacerować’’ do
przodu do momentu, aż stopy prawie płasko dotkną podłogi. Następnie powrót
stóp do pw.
* ćw. mm.NN przy szpotawości kolan.
* stopy płaskie i płasko-koślawe różnego stopnia.
9. PW. Leżenie tyłem.
Ruch – unoszenie NN do góry i odwracanie stopy w taki sposób, żeby można było
zobaczyć jej podeszwową część ( „lusterko”).
* ćw. mm. w przypadku stóp płaskich i płasko-koślawych.
10.PW. Leżenie tyłem, RR w bok.
Ruch – uniesienie NN w górę, rozchylenie kolan na boki, zbliżenie stóp do siebie i
„ bicie brawa stopami”.
* oddziaływania i wskazania jw.
11. PW. Siad podparty, NN wyprostowane, między stopami piłka.
Ruch – uginanie NN w stawach biodrowych i kolanowych.
* oddziaływanie i wskazania jw
* podczas ćw, piłkę obejmują wszystkie palce stóp.
12.PW. Siad podparty, stopy oparte o laskę.
Ruch – obracanie stopami laski.
...