SPISAŁ
P
IOTR
K
UCHARCZYK
Prowadząca:
dr inŜ. Gabriela Mazur
D-7, ul. Gramatyka 10, II p., pok. 215
tel.: 012 617 42 96 (AGH)
Literatura:
Nowoczesne Metody Zarz
ą
dzania Produkcj
ą pod redakcją Zbigniewa Martyniaka, Kraków 1996
WYKŁAD 1
1 marzec 2007
Istnieją trzy podejścia do zarządzania przedsiębiorstwem.
1.
Podej
ś
cie instytucjonalne
, w którym wyróŜniamy:
-
komórki produkcyjne
-
wydziały
stanowiska itd.
2.
Podej
ś
cie funkcjonalne
, w którym wyróŜniamy
funkcje rzeczowe przedsi
ę
biorstwa
produkcyjnego
:
-
badania i rozwój
-
marketing
-
zaopatrzenie
-
produkcję
-
sprzedaŜ
-
rachunkowość
-
finanse
administrację ogólną
3.
Podej
ś
cie czynno
ś
ciowe
, w którym wyróŜniamy:
-
planowanie (ustalanie asortymentowych planów produkcji)
-
organizowanie
-
motywowanie (pobudzanie)
-
kontrolę
PRODUKCJA
(REZULTATY PRACY)
PLAN PRODUKCJI
WYROBY
(magazynowalne)
USŁUGI
(niemagazynowalne)
ILOŚCIOWO-
ASORTYMENTOWY
(w zarządzaniu produkcją)
WARTOŚCIOWY
(w planowaniu finansowym)
PROSTE
nie mają elementów
składowych
ZŁOśONE
mają co najmniej dwa
elementy składowe
N
j
– norma jednostkowego zuŜycia materiału na wyrób
t
j
– norma czasu jednostkowego operacji wchodzących w skład procesu technologicznego określonego
wyrobu
Jeśli wyrób jest złoŜony, to moŜemy rozwaŜać takŜe strukturę wyrobu.
Struktura wyrobu – jakie komponenty wchodzą w skład wyrobu i jak są połączone.
1
-
-
PROGNOZA SPRZEDAśY
(na rok kalendarzowy)
PLAN PRODUKCJI
(roczny)
PLANY OKRESOWE
kwartalne, miesięczne,
tygodniowe, dekadowe itp.
określenie potrzeb
materiałowych
określenie potrzeb
w zakresie
pracochłonności
określenie potrzeb
w zakresie
stanowisko-
chłonności
określenie potrzeb
w zakresie
pomocy
warsztatowych
określenie potrzeb
energetycznych
gospodarka
materiałowa
gospodarka
czynnikiem
ludzkim
gospodarka
środkami trwałymi
i zdolnością
produkcyjną
gospodarka
narzędziowa
gospodarka
energetyczna
BILANSOWANIE POTRZEB Z MOśLIWOŚCIAMI
ZASOBY:
- materiały
- narzędzia
- energia
- ludzie
- zdolność
produkcyjna
- gotówka
PROCESY
PRODUKCYJNE
WYROBY
LUB
USŁUGI
kontrola
w trakcie
procesu
produk-
cyjnego
sprawdzenie
z normami
NORMY
dostosowanie
do norm
interpretacja
wyników
kontroli
Pomoce warsztatowe
to narzędzia i przyrządy.
Zarz
ą
dzanie produkcj
ą
–
zajmuje się ustalaniem ilościowo-asortymentowych planów produkcji,
określaniem zuŜycia wszystkich zasobów niezbędnych do realizacji tych planów oraz racjonalnym
wykorzystaniem tych zasobów w toku procesów produkcyjnych.
Proces produkcyjny
– uporządkowany ciąg działań polegających na wykorzystaniu czynników
produkcji w postaci środków pracy i pracy ludzkiej w celu przekształcenia przedmiotu pracy w gotowy
wyrób lub usługę.
Program sprzeda
Ŝ
y
– przewiduje jaka liczba elementów będzie mogła być sprzedana w danym czasie.
2
PODZIAŁ PROCESÓW PRODUKCYJNYCH
1. Podział procesów produkcyjnych na
procesy odcinkowe
-
proces technologiczny
(szereg operacji technologicznych)
międzyoperacyjny
-
proces transportowy
(związany z koniecznością przemieszczania przedmiotu pracy
pomiędzy stanowiskami realizującymi kolejne operacje technologiczne)
-
proces magazynowania
(związany z faktem tworzenia się kolejek przedmiotów pracy
oczekujących przed stanowiskami realizującymi kolejne operacje technologiczne)
proces kontrolno-pomiarowy
(włączony do operacji technologicznych)
2. Podział procesów produkcyjnych
według stosowanej technologii
-
-
procesy wydobywcze
-
procesy przetwórcze
(przebiegają w zamkniętej przestrzeni produkcyjnej przy
oddziaływaniu temperatury i ciśnienia, np. rafinacja ropy naftowej)
-
procesy obróbkowe
(skutkują zmianą kształtu, wymiarów, stanu powierzchni oraz
własności fizycznych i chemicznych)
-
procesy monta
Ŝ
owe
(składanie z elementów prostych produktu złoŜonego)
-
procesy demonta
Ŝ
owe
(po zepsuciu się lub w celach kontrolnych)
-
procesy naturalne
(przy uŜyciu naturalnych sił przyrody)
biotechnologie
(zachodzące pod wpływem bakterii, grzybów, itp.)
3. Podział procesów produkcyjnych
ze wzgl
ę
du na stosowany podział pracy
-
-
maszynowe
-
aparaturowe
r
ę
czne
4. Podział procesów produkcyjnych
ze wzgl
ę
du na udział produkcji wyrobu z danego procesu w
produkcji towarowej przedsi
ę
biorstwa
-
-
procesy produkcji podstawowej
(stanowią główny udział w produkcji towarowej
przedsiębiorstwa)
procesy produkcji pomocniczej
(zachodzą w przedsiębiorstwie po to, aby mogły zachodzić
procesy produkcji podstawowej; nadmiar produktów, które powstają w tych procesach nie
zuŜyty na własne potrzeby moŜe być sprzedany na zewnątrz)
-
procesy produkcji ubocznej
(polegają na zagospodarowaniu uŜytecznych odpadów
produkcji podstawowej)
5. Podział procesów produkcyjnych
ze wzgl
ę
du na struktur
ę
procesu
-
-
uj
ę
cie technologiczne
procesu produkcyjnego (rozróŜniamy fazy technologiczne)
-
uj
ę
cie według elementów składowych wyrobu finalnego
(w produkcji wyrobów
złoŜonych wytwarzanych z części podzespoły
zespoły
wyroby finalne)
-
uj
ę
cie według technologii grupowej
(grup części, zespołów i podzespołów które wchodzą
w skład róŜnych wyrobów finalnych)
ZASADY ORGANIZACJI PROCESÓW PRODUKCYJNYCH
1.
Zasada specjalizacji
– wiąŜe się z tzw. typem produkcji:
Typ produkcji Liczba asortymentów
WyposaŜenie
Produktywność
Elastyczność
masowy
1
specjalistyczne
wysoka
mała
wielkoseryjny
2-3
specjalizowane
niŜsza
wyŜsza
średnioseryjny
do ~30
małoseryjny
do ~60
uniwersalne
mała
wysoka
jednostkowy
ponad 60
2.
Zasada proporcjonalno
ś
ci
– odnosi się do zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa i zakłada
konieczność posiadania proporcjonalnej zdolności produkcyjnej poszczególnych odcinków
produkcyjnych do pracochłonności wykonania operacji technologicznych, które mają być
realizowane przez te odcinki produkcyjne (problem wąskich gardeł)
3
liczone statystycznie
t
mo
– (średni) czas
3.
Zasada równoległo
ś
ci
– zakłada równoległe, a więc jednoczesne wykonywanie operacji
technologicznych wchodzących w skład procesów technologicznych róŜnych asortymentów
wyrobów w róŜnych okresach kalendarzowych. MoŜe być:
-
zupełna
, jeśli w kaŜdym okresie kalendarzowym produkuje się kaŜdy z asortymentów
niezupełna
, jeśli w jednych okresach produkujemy jeden asortyment, a w innych inny
4.
Zasada ci
ą
gło
ś
ci
– oznacza stałe dąŜenie do eliminowania z przebiegu procesu produkcyjnego
wszelkich przerw powodujących wydłuŜenie się czasu tego procesu.
5.
Zasada potokowo
ś
ci
– kaŜdy proces produkcyjny ma
przebieg czasowy
i
przebieg
przestrzenny
. Zasada ta mówi o tym, aby tak koordynować przebiegi czasowe i przestrzenne
procesów produkcyjnych róŜnych asortymentów wyrobów, Ŝeby wyroby te tworzyły w
przedsiębiorstwie nieprzerwany potok przedmiotów pracy.
6.
Zasada przelotowo
ś
ci
– wiąŜe się z przebiegiem przestrzennym procesu produkcyjnego i mówi o
tym, Ŝe przedmiot pracy powinien być przemieszczany od stanowiska do stanowiska w jednym
kierunku, najkrótszą drogą i w jak najkrótszym czasie.
7.
Zasada równomierno
ś
ci
– odnosi się do całej zdolności produkcyjnej i mówi o tym, Ŝe
wykorzystanie zdolności produkcyjnej powinno być równomierne w kolejnych okresach
kalendarzowych.
8.
Zasada rytmiczno
ś
ci
– odnosi się tylko do tzw. produkcji powtarzalnej (masowa, wielkoseryjna i
średnioseryjna) i polega na okresowej powtarzalności realizacji procesów produkcyjnych tych
samych wyrobów na tych samych urządzeniach produkcyjnych. MoŜe być:
-
regularna
-
nieregularna
STRUKTURA PROCESU PRODUKCYJNEGO
OPERACJE
MIERZENIE
PRACY
USTALENIE JEDNOSTKOWEJ
NORMY OPERACJI
ZABIEGI
CZYNNOŚCI
BADANIE
PRACY
USPRAWNIENIE PRZEBIEGU
PROCESU PRACY
RUCHY ROBOCZE
PRZYKŁADOWY PROCES PRODUKCYJNY
Operacje: t
1
= 3 min., t
2
= 1 min., t
3
= 2 min.
Czasy międzyoperacyjne: t
mo12
= 2 min., t
mo23
= 4 min.
Harmonogram
[Adamieckiego] przedstawia przebieg czasowy i przestrzenny procesu produkcyjnego.
Cykl produkcyjny:
1
C
p
=
C
t
+
∑
mo
t
=
2
=
(
3
+
1
+
2
) ( )
2
+
4
=
12
3
C
t
– cykl technologiczny
t
– średni czas
międzyoperacyjny
5
10
C
p
15
t
4
-
+
mo
WYKŁAD 2
8 marzec 2007
Proces produkcyjny moŜemy rozpatrywać w dwóch aspektach:
PROCES PRODUKCYJNY
PRZEBIEG
CZASOWY
PRZEBIEG
PRZESTRZENNY
Przykład
t
j1
= 3 min. n
s1
= 1
T
j1
= 3
t
j2
= 1 min. n
s2
= 1
T
j2
= 1
t
j3
= 2 min. n
s3
= 1
T
j3
= 2
n
si
– liczba stanowisk wykonujących daną operację technologiczną
JeŜeli n
si
= 1 to operacje wykonywane są w warunkach
jednostrumieniowo
ś
ci
.
Operacja wykonywana na więcej niŜ jednym stanowisku jest wykonywana w warunkach
wielostrumieniowo
ś
ci
.
Operacja w
ą
skiego gardła
– operacja, która w cyklu technologicznym trwa najdłuŜej.
5
10
15
t
5
10
15
t
Cykle nie zachodzące na siebie
Cykle zachodzące na siebie
T
ji
– takt operacji
T
=
t
ji
ji
n
si
T – takt procesu produkcyjnego
T
=
max
{ }
T
ji
W
ą
skie gardło
to operacja, która w cyklu technologicznym trwa najdłuŜej (czyli ma największy takt)
Takt procesu produkcyjnego wyznacza moŜliwości produkcyjne całego układu produkcyjnego.
P
g
– produktywność godzinowa
Pg
=
1
=
60
=
3600
(w statystycznej godzinie pracy)
T
T
T
(
godz
)
( )
min
( )
Pg
=
60
=
20
szt
1
3
godz
Pg
2
=
60
=
60
godz
Pg
=
60
=
30
szt
3
2
godz
Pg
=
20
szt
godz
5
sek
1
szt