Wychowanie moralne- to najważniejsza dziedzina praktyki edukacyjnej. Od jego rezultatów zależy styl funkcjonowania jednostki w społ., a także o jakości stosunków międzyludzkich w różnych grupach społ.
W wych moralnym odwołujemy się do sfery intelektualnej wychowanka , jego emocji i woli.
Wych. moralne wg. Muszynskiego- proces kształtowania i rozwijania w jednostce cech ułatwiających jej współżycie z innymi ludźmi, postępowanie mające na celu dobro innych ludzi i ogólny pożytek, aktywne doskonalenie siebie oraz pracę na rzecz społ.
Wych. moralne wg. Krawczyka- wszelkie zamierzone , świadome i planowo zorganizowane oddziaływanie wychowawcze mające na celu spowodowanie określonych przemian w psychice wychowanka i ukształtowanie dzięki temu pożądanej społecznie postawy moralnej.Cel wych. moralnego: ukształtowanie pozytywnych postaw społ- moralnych jednostki. Pedagog dąży do niwelowania postaw negatywnych. społ. reprezentuje niekiedy sprzeczne postawy i dąży do ich ukształtowania w jednostce.
Postawa moralna- to zintegrowany zespół elementów poznawczych motywacyjnych i emocjonalnych wyrastających na podstawie stosunków międzyludzkich w danej grupie społ. obejmuje 3 zakresy zjawisk i angażuje 3 sfery osobowości:
-w procesie tym dostarczamy wiedzy o społ. i moralności.
-pogłębianie wrażliwości emocjonalnej człowieka. Zachodzi we współżyciu rodziców i dzieci.
-wskazanie motywów pozytywnego postępowania i jego skutków dla innych osób. Wychowanek musi być świadomy że jest za coś odpowiedzialny.
„POSTAWA MORALNA” wg. Podgóreckiego:
-wynik odzwierciedlenia rzeczywistości , czyli wytwór doświadczenia
-stan psychiczny , który traktuje się podobnie do zjawiska pochodnego wobec procesów stanowiących podłoże życia psychicznego
-wyznacza skuteczność działania jednostek
-dyspozycje kierunkowe określające to, czego człowiek pragnie , co ceni, ku czemu zmierza.
-stosunek podmiotu rozumianego jako wartość autonomiczna, zawiera jego ocenę i pobudza do działania.
Postawa moralna wg. Podgóreckiego- to ukształtowana w wyniku oddziaływań wychowawczych, względnie stała organizacja wiedzy, uczuć, motywów powodujących ustosunkowanie się jednostki do zjawisk moralnych rzeczywistości. (lojalność, życzliwość, altruizm, pragmatyzm, nihilizm, konformizm...)
ŹRÓDŁA MORALNOŚCI:
1.nurt idealistyczny w etyce, etyka chrześcijańska- normy moralne , będące ważnym elementem moralności pochodzą od Boga. Bóg i przykazania stanowią źródło moralności.
2.filozofia i etyka materialistyczna- moralność jest wytworem życia społ. i pojawia się wraz z uzyskaniem przez ludzi określonego poziomu świadomości społ.
3.pogląd Bergsona- źródłem są również konkretni ludzie , którzy propagują istniejący ład moralny i głoszą go.
STRUKTURA MORALNOŚCI:
1normy moralne- wskazują powinność jednych ludzi wobec innych. Powstały w trakcie historycznego rozwoju danego społ. pod wpływem kręgów kulturowych. Treścią norm są wartości.
2.oceny moralne- ocenie podlegają motywy i skutki działań. U podstaw oceny moralnej leży wyobrażony ideał, który stanowi element poziomu rozwoju jakiejś cechy człowieka.
3.wzory moralne- ukonkretniają wyobrażenie idealnego członka społ. i wyidealizowanych stosunków międzyludzkich. Są to głównie bohaterowie literaccy, filmowi, którzy reprezentuja typowe cechy i normy moralne.
4sankcje moralne- główne sposoby reagowania grupy społecznej na przekroczenie określonych norm. Przekroczenie ustalonych norm jest karane.
S. Hessen 3 fazy w rozwoju moralnym człowieka:
1.f. anomii moralnej- pierwszy okres dzieciństwa , kiedy jednostka nie jest świadoma swego istnienia i istnienia unormowań w społ.
2.f.heteronomii- dziecko uświadamia sobie swoje istnienie, podporządkowuje się normom moralnym danego społ. podmiotem moralności jest tutaj społ.
3.f.autonomii moralnej- jednostka zaczyna w pełni świadomie respektować poznane normy moralne i tarkuje je jako rezultat własnych przekonań, zaczyna żyć zgodnie ze własnym sumieniem.
Muszyński 4 stadia w rozwoju moralnym człowieka:
1. s.anomi moralnej- faza amoralizmu (dziecko zachowuje się nienormalnie, faza przedmoralna)
2. s.heteronomii moralnej- a) egocentryzm (dziecko nie rozumie cudzych stanów psychicznych, postępuje zgodnie z normami tylko dla własnej korzyści, tak by uniknąć kary, nakłada „maskę” by być akceptowanym w grupie.) b)konformizm (podporządkowuje się norma danej grupy.)
3. s. Socjonomii- akceptacja bezwzględna norm grupy rówieśniczej wiek 11-14 lat. Identyfikują się z normami uznawanymi przez inne osoby lub grupy.
4. s. Autonomii moralnej- a) pryncypializmu (uznaje normy za własne i dąży do bezwzględnego ich przestrzegania) b)racjonalizmu (zaczyna przewidywać skutki swojego postępowania ma świadomość że czyny niemoralne czasami mogą przynieść korzyści temu społ.) c)idealizmu (jednostka rozwija własny system moralny).
METODY WYCHOWANIA MORALNEGO:
-wpływu osobistego
-perswazji- polega na podsuwaniu różnych rozwiązań
-działanie przykładem osobistym –wychowawca może wywrzeć wpływ na wychowanka
-wyrażanie dezaprobaty i aprobaty
-wdrażanie do samowychowania
METODY WPŁYWU SYTUACYJNEGO:
-nagradzanie wychowawcze
-karanie wychowawcze
-instruowanie
-organizowanie doświadczeń wychowanka
-wywołanie ancypacji następstw zachowań społ.-moralnych
-przydzielanie funkcji i ról społ.
-ćwiczenie
Metody organizowania środowiska społecznego przez wychowawców:
Możliwości wychowawczego działania:
-modyfikacja celów zespołu
-kształtowanie norm posterowania obowiązujących w zespole
-przekształcanie struktury wewnętrznej zespołu
-nadanie właściwego kierunku działania kontroli społ. w zespole.
...