Wykres Pareto. Twórcą wykresu Pareto był włoski ekonomista Vilfredo Pareto (1848-1923), który z użyciem danych statystycznych analizował rozkłady dochodów ludności w wyznaczonych przedziałach i ujął te zależności w sposób graficzny. Inne nazwy tego podejścia to: krzywa Lorenza-Pareto, prawo 20-80, albo metoda ABC (według Martyniaka, 1974).
Problemy jakości występują w różnych miejscach procesu. Często przyczyn większości problemów jest zaledwie kilka. Zasada ta jest znana jako zasada Pareto. Według niej straty jakościowe są rozłożone w ten sposób, że mały procent możliwych przyczyn jest odpowiedzialny za większość problemów z jakością. W literaturze określa się to jako zasadę 80 na 20, mówiącą że około 80% problemów z jakością lub kosztami jest spowodowanych przez 20% przyczyn. Na przykład relatywnie mała liczba przestarzałych technicznie instalacji technicznych może być przyczyną większości zanieczyszczeń powietrza, 80% zrealizowanych połączeń telefonicznych jest wywołanych przez 20% klientów. W celu wykrycia tych przyczyn wykreśla się kartę Pareto. W prosty sposób odzwierciedla ją histogram pokazujący rozkład strat jakościowych z powodu kilku istotnych czynników. Przyczyny zwykle są posortowane według malejącego porządku ważności. Bardzo często karta ta wskazuje miejsca, w których nakłady na modernizację dadzą znaczną poprawę jakości.
W celu skonstruowania diagramu Pareto należy:
- określić przyczyny problemów z jakością: typy błędów, urządzeń, obsługi, wielkości partii itd,;
- wyspecyfikować przedział czasowy, w którym zbierane będą dane;
- zbudować tablice częstości występowania poszczególnych rodzajów przyczyn pogorszenia się jakości w poszczególnych momentach (przez to określenie można rozumieć przedziały czasowe, na które został podzielony okres zbierania danych;
- skonstruować diagram częstościowy (procentowy) lub kosztowy.
Tabela 7.5. Typowa tablica czystościowa
Tabela przyczyn problemów jakościowych za okres
Przyczyny problemów z jakością
okresy
łącznie
okres I
okres II
…
Okres k
Przyczyna 1
n11
n12
…
n1k
n1
Przyczyna 2
n21
n22
…
n2k
n2
...
…
…
…
…
…
Przyczyna s
ns1
ns2
…
nsk
ns
W kolejnym kroku porządkuje się przyczyny malejąco według ostatniej kolumny tablicy lub według kosztów strat jakościowych obliczonych na podstawie częstości ich występowania. Mając uporządkowane przyczyny, można wykreślić histogram liczebności lub kosztów odpowiadających poszczególnym przyczynom. W następnym kroku można wykreślić diagram skumulowanych liczebności lub kosztów powstawania kolejnych przyczyn. Na podstawie tych diagramów można określić najważniejsze przyczyny wpływające na pogorszenie jakości. Usunięcie lub zminimalizowanie skutków ich działania spowoduje konieczność ponownego przeprowadzenia całego postępowania, a różnica w kosztach lub liczbie wadliwych elementów w nowym diagramie w stosunku do starego będzie realnym skutkiem poprawienia głównych przyczyn problemów z jakością.
Wykres Pareto przedstawiono na rys. 7.5. Z wykresu wynika, że przyczyna l. którą mogą być np. niskie dochody, dotyczy dużej liczby osób, średnie dochody (przyczyna 3) - znacznie mniejszej, wysokie (przyczyna 5) - tylko nielicznych.
Podobne wykresy zastosował uczony rosyjski M.O. Lorenz. również w cciii przedstawienia nierównomiernego rozkładu bogactw. Krzywa Lorenza przedstawia skumulowane procenty i również jest prezentowana na rys. 7.5 (na skali po prawej stronie wykresu).
Rys. 7.5. Analiza Pareto-Lorenza.
...
