Moralność a etyka
Pochodzeniem zasad moralnych i ich sensem zajmuje się etyka. Zasady moralne przyjmują najczęściej formę zdań rozkazujących lub zakazujących, rzadziej oznajmujących. Przykładem zasady moralnej jest np. zakaz "nie zabijaj". Większość ludzi ma zasady moralne głęboko zinternalizowane (wpojone w swój system indywidualny, podświadomość, duszę) w trakcie procesu wychowawczego i często w ogóle nie zastanawia się nad ich pochodzeniem (szczególnie, gdy są to nakazy religijne). Naruszenie tych zasad powoduje zwykle wewnętrzny konflikt psychiczny, zwany poczuciem winy.
Zasady etyczne w odróżnieniu od moralnych są ogólnymi, filozoficznymi twierdzeniami, wynikającymi z danego światopoglądu – przyjętego systemu pojęciowego (w niektórych wypadkach również religijnego). Na ich bazie można tworzyć konkretne nakazy i zakazy moralne. Często zdarza się tak, że różne zasady etyczne prowadzą do tych samych zasad moralnych.
Na przykład z czterech zasad etycznych:
· Życie ludzkie jest święte, gdyż jest ono darem Boga. (chrześcijaństwo, islam)
· Odbieranie życia ludzkiego jest zadawaniem największego cierpienia. (buddyzm)
· Życie ludzkie jest podstawową wartością, gdyż wszyscy jesteśmy równoprawnymi członkami ludzkiej wspólnoty. (humanizm)
· Życie ludzkie jest własnością jednostki oraz podstawą jej wolności, a odbieranie go jest pozbawianiem wolności w sposób ostateczny (liberalizm, indywidualizm, anarchizm).
można wyprowadzić nakaz moralny "nie zabijaj", chociaż podstawy światopoglądowe tych zasad są zupełnie różne.
Nie wszystkie systemy etyczne prowadzą jednak zawsze do tego samego zbioru zasad moralnych, dlatego nie ma czegoś takiego jak "moralność uniwersalna", gdyż nie pokrywałaby się ona nigdy w całości z poszczególnymi moralnościami. Analizując jednak zbiory nakazów moralnych, obowiązujących w różnych kulturach i epokach, daje się wyróżnić pewien zbiór zasad, które obowiązują w olbrzymiej większości z nich, takich jak generalny zakaz dopuszczania się kłamstwa, zabójstwa czy kradzieży. Zdarzają się też pewne sprzeczności w samych podstawach światopoglądowych (biorące się głównie ze skrajności myślenia). Przykładem jest tu często podkreślany przez etyków konflikt pomiędzy zasadą wolności ("człowiek jest wolny") a zasadą równości ("wszyscy ludzie są równi"). Obydwie te zasady są głęboko zakorzenione w kulturze europejskiej, jednak w skrajnej interpretacji są one sprzeczne, gdyż absolutna wolność prowadzi do powstania nierówności społecznych, a narzucenie absolutnej równości do totalitaryzmu, czyli przeciwieństwa wolności. Stąd konieczność uporządkowania zasad i nadania im różnych wag. Takie uporządkowanie nazywane jest hierarchią wartości.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Moralność
Teoria rozwoju moralnego Kohlberga
Lawrence Kohlberg stworzył klasyfikację poziomów ludzkiego rozwoju moralnego. Wyróżnia on około sześciu kolejno następujących stadiów. Człowiek zaczyna swój rozwój od pierwszego stadium. Na ogół zatrzymuje się w rozwoju w okolicach trzeciego lub czwartego.
1. Posłuszeństwo i kara – w tym stadium ludzie postępują moralnie, wyłącznie z powodu strachu przed karą.
2. Instrumentalizm – człowiek postępuje moralnie, gdyż widzi, że leży to w jego interesie.
3. Szukanie aprobaty – człowiek postępuje moralnie, gdyż jest za to nagradzany przez innych ("dobry chłopczyk", prawy obywatel, dobry chrześcijanin etc.).
4. Zgodność z prawem – człowiek postępuje moralnie, gdyż popiera istnienie , które nakłada i egzekwuje odpowiednie normy.
5. Kontrakt społeczny – człowiek postępuje moralnie, gdyż widzi, iż dane normy są korzystne dla społeczeństwa.
6. Uniwersalne sumienie – człowiek ma świadomość uniwersalnych zasad moralnych, w których istnienie wierzył Kohlberg.
T. Hobbes uważał, że człowiek z natury jest zły, zło jest pierwotne, a człowiek z natury jest agresywny. Żeby nie popaść w impas i nie zatracić się w swojej naturze pierwotnej, wytworzona została umowa społeczna, która określa granice człowieczeństwa. Bezpieczeństwo człowieka wymaga zrzeknięcia się wolności osobistej na rzecz bezpieczeństwa ogólnego.
Dopiero na tak przygotowanym gruncie można zastanawiać się w jakich relacjach występuje etyka do moralności i odwrotnie? Czy są to pojęcia równoznaczne? Czy są wobec siebie wzajemnie zamiennikami, co oznaczałoby, że etyka pokrywa się z moralnością, a moralność z etyką?
Pozytywna odpowiedź traktuje te pojęcia w relacji nadrzędności i podrzędności w zakresie definicji, a nie w zakresie ważności. Etyka i moralność mają się do siebie tak jak zbiory wpisane. Zbiorem nadrzędnym jest moralność, a zbiorem podrzędnym (wpisanym) jest etyka.
Czym zatem są moralność i etyka?
Moralność to jest ta strona ludzkich zachowań, postaw, reakcji, ocen, która ma charakter opisowy. Moralność jest rodzajem sprawozdania ze stanu wzajemnych relacji między jednostkami i między grupami społecznymi wdanym momencie czasu.
Etyka natomiast jest nauką normatywną. Jej zadanie polega na formułowaniu zasad postępowania, na wprowadzaniu ocen pozwalających wartościować. Jest nauką budującą kodeksy, wskazującą wzorce, odwołującą się do autorytetów.
Podsumowując: moralność przynosi odpowiedź jak jest, a etyka jak być powinno.
Na czym polega zaakcentowanie miłości w moralności chrześcijańskiej? 1 J 4,7-8; Łk 10,27; Mt 5,43-48; 25,31-46
Ponieważ Bóg jest Miłością, dlatego też miłość stanowi fundament chrześcijańskiej moralności. „Umiłowani - powie św. Jan - miłujmy się wzajemnie, ponieważ miłość jest z Boga, a każdy, kto miłuje, narodził się z Boga i zna Boga. Kto nie miłuje, nie zna Boga, bo Bóg jest miłością” (1 J 4,7-8). Chrystus przypomina najważniejsze przykazanie: „Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego” (Łk 10,27). Jezus wymaga od swoich uczniów nawet miłości do wrogów (por. Mt 5,43-48). Miłując człowiek upodabnia się do Boga. Od wypełniania nakazu miłości zależy też zbawienie człowieka (por. Mt 25,31-46).
http://www.teologia.pl/m_k/zag01l.htm
Rola wzorców i zasad moralnych w życiu człowieka.
Największym zbiorem wzorów i wartości moralnych jest bez wątpienia . To również najważniejsze źródło kultury europejskiej, z której wyrasta cała nasza i światopogląd. Dla chrześcijan jest świętym - księgą, która buduje i wzmacnia ich wiarę. Stary objaśnia stworzenie świata, wskazuje, jak zrodził się grzech. Nowy Testament daje nadzieję na zbawienie duszy człowieka, a także pokazuje wizyjny koniec ludzkości. Biblia jest również ważną pozycją, dla każdego, kto szuka odpowiedzi na nurtujące go, egzystencjalne pytania. Pomaga budować system wartości i daje nadzieje. Pokazuje dwoistość duszy ludzkiej, jej dobrą, pełną miłości stronę i tą grzeszną, złą, "upadającą". Biblia uczy optymizmu, bo wskazuje, że nad grzesznym i upadającym człowiekiem ciągle czuwa dobry i miłosierny Ojciec.
Biblia porusza w końcu wiele bardzo ważnych i aktualnych do dziś problemów. Jak radzić sobie z , jak akceptować , jak znaleźć sens życia? Jest jednocześnie odpowiedzią na te pytania. "Czy cierpienie człowieka ma sens?"
Cierpienie przyjmowane z pokorą, paradoksalnie daje człowiekowi ogromną wewnętrzną siłę i spokój. Hiob jest symbolem mądrości życiowej. Jego postać uczy współczesnego, niecierpliwego i nieodpornego człowieka, że przeciwności losu należy przyjmować z podniesionym czołem. do sytuacji Hioba jest potoczne powiedzenie, często używane przez ludzi:, " co cię nie zabije, to cię wzmocni". Przez ból i cierpienie człowiek staje się mądrzejszy, bardziej cierpliwy, częściej korzysta z uroków życia i cieszy się każdą podarowaną mu przez Boga chwilą.
Cierpienie uszlachetnia i ma moc zbawczą. Jezus Chrystus umarł na krzyżu, cierpiąc okrutne męki dla wybawienia ludzkości od grzechu. Nauka Chrystusa zawiera bogatą i niezwykle głęboką istoty człowieczeństwa. Bóg stworzył wszystkich ludzi równych sobie, nie ma dla Niego znaczenia podział społeczny, bogactwa, wykształcenia. Miarą człowieka nie jest to, co wie i posiada, lecz to, co ma w sercu. Miarą człowieczeństwa jest i umiejętność czynienia dobra. Dlatego na miłości został oparty chrześcijańskiej. Jego podstawowa zasada to "będziesz miłował bliźniego swego", a z niej wypływają pozostałe: "miłujcie nieprzyjaciół waszych i módlcie się za tych, którzy was prześladują". Chrześcijańskie normy etyczne różnią się od Kodeksu Hammurabiego - zbioru praw, które miały normalizować sytuację społeczną w Babilonie. Odpowiedzią na zasadę Hammurabiego "oko za oko, ząb za ząb", jest pełna pokory chrześcijańska idea:, "jeśli cię kto uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi". Nie sztuką jest kochać swych przyjaciół, lecz akceptować i szanować tych, którzy są inni, którzy czynią nam zło, powodują cierpienie. Św. Paweł w Hymnie o miłości podkreśla, ze obok wiary i nadziei najważniejszą cnotą człowieka jest miłość. Prawdziwa "(…)nie zazdrości, nie szuka poklasku nie unosi się pychą, (…) nie unosi się pychą, nie pamięta złego(…), we wszystkim pokłada nadzieje, wszystko przetrzyma". Jeśli człowiek kieruje się w swoim życiu miłością będzie potrafił z godnością znosić niezasłużone cierpienie, będzie nieustannie dążył ku lepszemu.
Każda epoka wprowadzała odmienne normy, co innego uważała za pozytywne i dobre. Niezmienne było tylko jedno: nie można występować przeciwko człowiekowi, nie wolno zabijać, kłamać, zdradzać. Występuje się wtedy przeciwko swemu człowieczeństwu, zagłusza się dobro i niszczy się innych ludzi. Życie ludzkie jest niepodważalną i najwyższą wartością i pisarze wszystkich epok literackich zawsze wypowiadali się w jej obronie. O wartości człowieka stanowi to, w jakim stopniu potrafi korzystać z dobra i miłości. Człowiek został obdarowany przez Boga wolną wolą i dzięki niej potrafi dokonywać rozmaitych wyborów. Musi również wybierać pomiędzy dobrem i złem, bo te dwie sfery tworzą jego istotę. Można odrzucić normy etyczne, ale wcześniej trzeba zadać sobie pytanie, do czego może doprowadzić życie bez wartości.
BOŻE NAKAZY - DZIESIĘĆ PRZYKAZAŃ
W Biblii znajdujemy nakazy i żądania. Zawierają one to, co wierzący nazywają wolą Bożą. Najbardziej znanym ich zbiorem jest „Dziesięć przykazań” (Wj 34, 28). Znajdujemy go w dwu miejscach Starego Testamentu: w Księdze Wyjścia (20, 2-17) oraz w Księdze Powtórzonego Prawa (5, 6-21). Nowy Testament wielokrotnie nawiązuje do nich, np. w Kazaniu na Górze (Mt 5, 21 i 5, 27), w opowiadaniu o bogatym młodzieńcu (Mk 10, 19) i w Liście do Rzymian (13, 9). Jednak nigdzie nie przytacza ich w pełnym brzmieniu.
Przykazania te mają szczególne znaczenie dla Żydów i chrześcijan, którzy uznają je za najważniejsze nakazy Boga. Dlatego od najdawniejszych czasów są one przekazywane w chrześcijańskim przepowiadaniu jako zasady życia wiarą.
Przykazania Boże wyszczególniają podstawowe warunki utrzymania żywej wspólnoty pomiędzy Bogiem i Jego ludem. Zapraszają wierzących do współuczestniczenia w rozpoczętym przez Boga wyzwalaniu całej ludzkości po to, aby wszyscy zachowali w sobie obraz Boga i mogli żyć wolni.
Wyliczanie przykazań zaczyna się od tego, że Bóg przedstawia się ludowi jako Ten, który wyzwala. Ponieważ jest Bogiem narodu, którego wyprowadził z Egiptu, nie będzie ten naród - Izrael - czcił innych bogów. Ponieważ Izraelici zawdzięczają Bogu wyzwolenie - nie będą uciskać innych ludzi, będą walczyć o prawa słabych i uciśnionych. Słowa „masz tak postępować” względnie „nie masz tak postępować” znaczą właściwie: nie będziesz tak postępować, ponieważ spotkałeś się z Bogiem, który ci się takim okazał.
Dziesięć przykazań Bożych:
Ja jestem Pan, twój Bóg, który cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli.
I. Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną.
II. Nie będziesz brał imienia Pana, Boga swego, nadaremnie.
III. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.
IV. Czcij ojca swego i matkę swoją.
V. Nie zabijaj.
VI. Nie cudzołóż.
VII. Nie kradnij.
VIII. Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.
IX. Nie pożądaj żony bliźniego swego.
X. Ani żadnej rzeczy, która jego jest.
Pierwsze przykazanie zakazuje czci fałszywych bogów. Dla chrześcijanina oznacza to - wezwanie do niezachwianej wiary w prawdziwie wyzwalającego Boga i oddanie się Jemu. Fałszywymi i zniewalającymi nas bogami naszych czasów są: władza, dążenie do sukcesu i sławy, pieniądz.
Drugie przykazanie przestrzega, aby nie powoływać się fałszywie na Pana Boga, aby nie nadużywać imienia Bożego. Nadużycie imienia Bożego polega na tym, że ktoś powołuje się na Niego, by w „Jego imieniu” szkodzić życiu i wolności innych.
Trzecie przykazanie napomina ludzi, aby nie zagubili się w wirze pracy, aby w dążeniu do wypełnienia swych codziennych obowiązków nie zapomnieli o Bogu. Każdego siódmego dnia winni brać udział w „odpoczynku Boga” Stwórcy, mieć czas dla Niego i dla siebie, poddać się Jego odradzającemu działaniu.
Czwarte przykazanie jest przestrogą: Naród, w którym młode pokolenie nie oddaje rodzicom należnej im czci, nie może trwać w swoim istnieniu.
Piąte przykazanie chroni przede wszystkim tych, którzy nie mogą się bronić. Zawiera nie tylko zakaz zabijania, ale również wezwanie do obrony praw wszystkich ludzi i do stworzenia bardziej humanitarnych warunków życia.
Szóste i dziewiąte przykazania zmierzają do tego, aby chronić przed zniszczeniem przez egoizm wspólnotę mężczyzny i kobiety, miłość małżeńską, które winny być odbiciem wierności Boga.
Siódme i dziesiąte przykazania wskazują, że uporządkowane i pewne stosunki własnościowe są bezwzględnym warunkiem współżycia ludzi. Bóg pragnie, aby ludzie mogli żyć w wolności. Dlatego dal im „Ziemię Obiecaną” - jakąś własność. W przykazaniach tych nie chodzi tylko o ochronę własności. Kto posiada jakąś własność musi nią sumiennie zarządza?. Wolno jej używać, ale nie nadużywać. Jest ona nie tylko dla niego samego, ale powinna służyć wszystkim ludziom.
Ósme przykazanie każe nam zrozumieć, że wszystko, co opiera się na fałszu i obłudzie, jest tymczasowe - nigdy nie stworzy trwałych wartości. A kłamstwo - potrafi przekreślić wolność i godność człowieka.
Najważniejsze przykazania:
1. Będziesz miłował Pana Boga twego z całego serca swego,
z całej duszy swojej i ze wszystkich myśli swoich,
2. a bliźniego swego jak siebie samego.
Najważniejsze prawdy wiary:
1. Jest jeden Bóg.
2. Bóg jest sędzią sprawiedliwym, który za dobre nagradza, a za złe karze.
3. Są trzy Osoby Boskie: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty czyli Trójca Przenajświętsza.
4. Syn Boży stał się człowiekiem i umarł na krzyżu dla naszego zbawienia.
5. Dusz ludzka jest nieśmiertelna.
6. Łaska Boża jest do zbawienia koniecznie potrzebna.
Błogosławieństwa ewangeliczne:
1. Błogosławieni ubodzy duchem, albowiem ich jest królestwo niebieskie.
2. Błogosławieni cisi, albowiem oni posiądą ziemię.
3. Błogosławieni, którzy płaczą, albowiem oni będą pocieszeni.
4. Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni.
5. Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
6. Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą.
7. Błogosławieni pokój czyniący, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi.
8. Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, albowiem ich jest królestwo niebieskie.
Błogosławieni jesteście, gdy wam urągają i prześladować was będą,
i gdy kłamliwie mówić będą wszystko złe na was z mego powodu.
Cieszcie się i radujcie, albowiem wasza nagroda wielka jest w niebie.
Sakramenty święte:
1 .Chrzest.
2. Bierzmowanie.
3. Eucharystia.
4. Pokuta.
5. Namaszczenie chorych.
6. Kapłaństwo.
7. Małżeństwo.
Warunki sakramentu pokuty:
1. Rachunek sumienia.
2. Żal za grzechy.
3. Mocne postanowienie poprawy.
4. Spowiedź szczera.
5. Zadość uczynienie Bogu i bliźniemu.
Trzy cnoty boskie:
1. Wiara
2. Nadzieja
3. Miłość
Cztery cnoty główne:
1. Roztropność
2. Sprawiedliwość
3. Umiarkowanie
4. Męstwo
Najważniejsze dobre uczynki:
1. Modlitwa
2. Post
3. Jałmużna
Uczynki miłosierne względem duszy:
1. Grzeszących upominać.
2. Nieumiejących pouczać.
3. Wątpiącym dobrze radzić.
4. Strapionych pocieszać.
5. Krzywdy cierpliwie znosić.
6. Urazy chętnie darować.
7. Modlić się za żywych i umarłych.
Uczynki miłosierne względem ciała:
1. Głodnych nakarmić.
2. Spragnionych napoić.
3. Nagich przyodziać.
4. Podróżnych w dom przyjąć.
5. Więźniów pocieszać.
6. Chorych nawiedzać.
7. Umarłych grzebać.
Siedem grzechów głównych
1) pycha,
2) chciwość,
3) nieczystość,
4) zazdrość
5) nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu,
6) gniew
7) lenistwo
Czym są przykazania kościelne?
Są to ustanowione przez Kościół katolicki normy postępowania wiernych mające odniesienie do liturgii i Kościoła, posiadające charakter normy moralnej.
Po co zostały ustanowione przykazania kościelne?
aby pomóc ludziom zbliżać się do Boga; osiągnąć życie wieczne
Pierwsze przykazanie kościelne. ...