WWWWWW
WWWWWW
WWWWWW
WWWW'ryTffiKW
WWWTVTtr*-
WW
W,W
W
ryffiK
W\W
WW<
Wvffi
W
TffiK
WW
W
<jW
WW
WW^
-'j^WWW
WWTKWWWW
WW'WWWRW
WWWWWW
WWWWWW
WWWWWW
WW'WWWW
WWWWWW
WWWWW'W
WWWWWW
WW'WWWryffi
SPIS
TRECI
I.
Prawa
Mendla
7
l.7.
Dziedzicznie
cech
uwarunkowanych
jedn
par
genw...'....'...'.
7
I.2.
ziedzicz.i.
;;;h
;l;;;i.^y;h
..'..
:......'...'...'......'.
l
:
II. Allele
wilokrotne
..'.....'..
24
III.
Wspdziaanie
genw
nieallelicznych
.............'............
32
IY.
Dziedziczeni
cch
ilociowych
ernika
'...'....''..
41
V.
Genetyczna
determinacj
a
pci
oraz
cechy
sprzone
izwianezpci
'..'...'...
'........''....'.....'..
50
YI.
Dziedziczenie
cech
sprzonych.
Mapy
chromosomw
.
61
VIL
Segregacj
a
t
Neurospora
crassa
....................................
73
VIII. Generyka
populacji
..........
78
IX.
Rodowody
..............
X.
zadaniarozne
.........
"""
89
""""''
103
Literatura
.,
Tabele
1-3,
trjkt
Pascala
......'..'......'.'...'.....'...'......'...'...'..'.
i;
Ju
od
duszego
czasu
studenci pragncy
pogbi
i
sprawdzi
swoj
wiedz
z zakresu
genetyki
oraz
doskonali
'i
*
'J'*i'y*iniu
problemw
:"^T,':Ll^c.!
iY:"."|.i
si z
prob
o przygoiowanie
oipo*i.dniego
mate-
nalu.
Ulatego
te
niniejsz]
zbi.r
zada
adresowany
jesi
przede wizystkim
do studntw
biologii
(dzienny
ch
.i
zaocznych)
j"t.'""p"i'i""i"
obowizu-
jcych.podrcznikw,
wykadw
i
wiczei
,
;;;"ryi.;;;;stawione
w za-
daniach
problemy
genetyczne
dotycz
dzidzic'"niu
u
-.osri''
zwierzt
i
czowieka
i
maj szerok
skal.
trunoci.
Mog;i;
by; wyko.zy.ty*ane
rwnie przez
studentw
innych
uczelni
,r"r'"ur""itii
i
uczniw
szk
rednich.
Kady
rczdzia
zawiera
odpowie
dzi,
by
rozwizujcy
zad,ania
mg
sa-
modzielnie
sprawdzi
swoje
umiejtno"i.
Nasze
*'t"i;i;"
t"
dowiadczenia
dydaktyczne
wskazuj
e
zad,aua
z
genetyki
p";;i;il';"
sprawdzenie
i
utrwa_lenie
wiadomoci,
tozwijaj
p"a'
".i":,'"!'i
logicznego
i
sa-
modzielnego
mylenia.
_
Wikszo
zada
i
p7a
zostaa
opracowana
na
podstawie
licznych
tego
BPu
zada
zawartych
w
rnych.
pdrcznikach
i
op.u"o*aniu"Ir,
"'se
stanowi
samodzielny
wkad
autorek.
.
W
przygotowaniu
znajduje
si
cz
II
Zbioru
zada i pyta
z
geneki
ilotyczca geneki
molekularnej.
Mamy
nadziej,
z"
"|'".l'*-i"
to
speni
pokadane
w nim
nadzieje.
Autorki
Toru'
luty
1997
I.
PRAWA
MENDLA
I.1.
Dziedziczenie
cech
uwarunkowanych
jedn
par
genw
W
roku
1866
zostaa
opublikowana praca Grzegorza Mendla,
ktra
jest
dzilwaana za pocztek
genetyki
jako
odrbnej
nauki.
Mendel pierwszy
t'skaza
na
materialn
czstkow natur
podoa
dziedzicznoci.
Zasady
dziedziczenia,
nazywane
dzi
prawami
Mendla
omawia
wiele
podrcznikw
geneki,
dlatego wskazane
jest
zapoznanie
si
z nimi
przed
przystpieniem
o
rozw
izyw ania zada.
Poniej
podajemy
przyjt
obecnie nomenklatur genetyczn. Poszcze-
glne geny
i
kontrolowane ptzez nie
cechy
oznaczamY
w
genetyce za
po_
moc
symboli. Mog to
by symbole
Iiterowe (np.
A, B, C)
lub
symbole
nadane
przez
badaczy,
ktrzy
zajmowali si
dziedziczeniem tych cech.
S
to
litery
alfabetu
lub
skrty nazw aciskich, lub czciej
angielskich
np.
w'hite
(bia)
-
w'
yellow
(ty)
-
y,
sepid
-
se
itp'
Geny
recesywne
oznaczamy ma
liter
(lub
kilkuliterowym
skrtem
nazwy zaczynajcej
si
od
maej litery),
a
gen
dominujcy
-
allel
tej
samej pary
-
t sam
liter
ale du (albo kilkuliterowym
skrtem zaczynajcym
si od duej litery).
Dla formy
dzikiej
lub
standardowej
przyjmuje
si znak
,,+''.
Jeeli chcemy
podkreli,
e dany
gen
jest
dziki
pod
wzgldem
okreIorrej
cechy, piszemy
jego
symbol ze znakiem,'*''
np'
w*
(tzn. dziki pod wzgldem genl
white),
B-
(dziki
pod
wzgldem
genu
Bar).
Przystpujc
do
zapisu
genetycznego
osobnika
diploidalnego homozygo-
n-cznego lub heterozygotycznego pod
wzgldem
okrelonej cechy
moemy
obydwa symbole pisa
jeden
za
drugim np.
AA, Aa
lub
A*A,
ata,
czsto
jednak
symbole zapisujemy
w
postaci
uamka np.
lub
a/u.
Kresk w
tym
prrypadku
oddzielamy
dwa
allele
homologiczne'
Podobnie oznacza si
grupy
eenw
sprzonych tzn. zlokalizowanych
w
jednym
chromosomie np.
a
.B
'
ab
lub
ABiab.
8
1.
W
jakim
stosunku liczbowym
ujawni
si
cechy
fenotypowe
potom-
stwa po
skrzyowaniu
homozygoty
z ieterozy
gitf
,
|.
!a.t<i
stosunek
fenotypowy
otrzymamy
w potomstwie
po
skrzyowaniu
dwch
heterozygot
pod
wzglJem.""hy
y'n""'.n;j
;;;J;""
dominuj-
cy
ijego
allel
recesywny?
3.
Zasadniczo
barwa
oczu u ludzi
zalery
od
jednej
pary
genw.
Dominu-
,*:1,*""""..:-*HT::r-:,:"'y
"iemne,lego'uilei;";;ii*,,y';:_
oczy
jasne.
Wypisz
wszystkie
moliwe
g"notypy-iotyo'
;;;;li;.
1'::::"-1ll*:?r",.""!si
z
kobiet
o
oczach
"i".ny"h
(iej
matka
l':t
"1^':_ll::'.::ll:l
t*i"
j*,
p**a"p"aool"i,*"'
"."j1"","'
]j,'i1,11
cka
jasnookiego
w
tym
maestwie?
5.
Jeeli
w
maestwie
ciemnookich
heterozygotycznych
rodzicw
uro_
dzio
si
troje dzieci
o
oczach
ciemnych,
to_;aie
jesi
prarl,aopoaobierstwo,
e
czularte
dziecko
bdzie
miao
oczyjasnei
"
-'"^-
'_",
o
piwnych
oczach..ma
z
kobiet
niebieskook
omioro
,-,u^.^'Yur"rr1"u.
ril"'
:""?:i''
i
wnych.
Jaki
e
s
naj
bardziej
p."-
j"p;;;;;;
genotypy
ro_
,
.
7.
Niebieskooki
mczyzna.
ktrego rodzice
mieli
oczy
piwne
ma
z
ko-
s genotypy
wszyst_
:let
o
oczach piwnych
dziecko
niebieskookie.
Jakie
K
lcn
wymlenionych
osb?
8.
Jeeli
oboje
rodzice
s heterozygotami
r
o
oczach piwnych,
to
jakie
jest
prawdopodobiestwo,
e:
a)
pierwsze
dziecko
bdzie
niebieskookie;
b)
drugie_
dziecko
bdzie
niebieskookie,
jeli
piwne?
9.
Po
skrzyowaniu
roIin
o kwiatach
czerwonych
z
roIin
o kwiatach
plerwsze
ma oczy
'
'u'll"l
*urunu.j"y
biaych
(A
-
allel
warunkuicy
barw
"r"r-on^-u'
barw
bia).
w.
pokoleniu
F,
"otrzymano
wytczn
ie"
rosliny_
o
kwiatach
czer-
wonych.
Jakie
byly
genotypy
roIin
rodzicielski;h;
"""'"
"
10.
W
pierwszym
pokoleniu
mieszacw
rolin
o kwiatach
czerwonych
1-l"-:1'_".':
o^kwiatach
biaych
pojawiy
,i'
il;;Tiiiny
o
L*utu"t
czerwonych.
S
one:
a)
homozygotami
dominujcymi;
b)
heterozygotami;
c)
bomozygotami
recesywnymi;
d)
interseksami.
l
l.
Krzyujemy
rolinv
o
kw-iatach
czerwonych
z
homozygot
recesyw-
n
o
kwiatach
biaych.
Wkaz
przypadek.
torv
""
p"*""'i"l?za
istn iej
e:
a)
potomstwo
ma
kwiaty
lvylcznie
ar".*on",
''-
b)
potomstwo
ma
kwiaty
wycznie
;;;'
"
-
c)
potomstwo
ma
genotyp
Aa;
i'