Pomiar-jest to wyznaczenie z określoną miary danej wielkości Metody pomiarowe a) metoda bezpośrednia-jeżeli wielkość mierzoną otrzymujemy wprost z wyniku wymiaru b) pośrednia-jeżeli daną wielkość obliczmy na podstawie pomiarów bezpośrednich Błędy pomiarowe a)błąd metody b)błąd postępowania c)błąd wskazania d)błąd odczytywania określanie liczbowej wartości błędu: a)błąd bezwzględny jest to różnica algebraiczna, między wynikiem pomiaru a wielkością mierzoną b)błąd względny jest to stosunek błędu bezwzględnego mierzonej wielkości c)przyjmuje się dokładności wymiaru: -w warunkach laboratoryjnych d=±0,1d -w warunkach warsztatowych d=±0,5d d-wartość podziałki elementarnej. Wzorce miary a)wzorzec kreskowy: przymiar kreskowy w postaci linii, pręta, taśmy z podziałką b)promieniomierz są to wzorniki do sprawdzania promieni zaokrągleń komplet płytek do pomiaru wklęsłości i wypukłości, jest osadzone w oprawce dobiera się płytkę która najdokładniej przylega do mierzonego promienia i wartość odczytuje się z płytki c)szczelinomierz pomiar polega na znalezieniu dwóch kolejnych płytek z których jedna wychodzi w szczelinę a następna nie wchodzi. Wielkość szczeliny wylicza się jako średnicę tych dwóch płytek e) inicjał krawędziowy f) płytki wzorcowe g)macki do pomiarów zewnętrznych i wewnętrznych z użyciem pomiaru kresowego Budowa mikrometru: kabłąk, kowadełko, wrzeciono, tuleja z podziałką wzdłużną bębenek z podziałką poprzeczną, sprzęgiełko, zacisk wzorce kątów –kątowniki –wzorce kątów –płytki kątowe Sprawdziany służą do określania czy dany wymiar mieści się w granicach tolerancji Sprawdziany mogą być jedno graniczne i wtedy potrzebne są dwa sprawdziany do sprawdzenia wymiarów granicznych górnego wymiaru granicznego struktura nieprzechodnia SM i dolnego wymiaru granicznego struktura przechodnia Sp Sprawdziany dwugraniczne posiadają obie strony Sp i SM do sprawdzania otworów służą sprawdziany tłoczkowe a do sprawdzania wymiarów zewnętrznych sprawdziany szczękowe. Są również sprawdziany do sprawdzania gwintów zewnętrznych i wewnętrznych. Wymiar tolerowany jest to wymiar który ma ustaloną górną i dolną granicę. Odchyłki dla wałka es górna ei dolna. odchyłki dla otworu ES górna EI dolna obliczanie wymiarów granicznych dla wałka Bw=N+es Au=N+ei dla otworu Bo=N-es Au=N=ei obliczanie tolerancji wałka: Tw=Bw-Aw Tw=es-ei –otworu: To=Bo-Ao To=ES-EI Wpisywanie odchyłek przy tolerowaniu swobodnym wartości projektującego przy tolerowaniu normalnym wartości odchyłek dobiera się według norm. Odchyłki podajemy zawsze w milimetrach rodzaje odchyłek –symetryczna –asymetryczna –asymetryczna dwustrunowa –jednostronna określenie położenia pola tolerancji wartość tolerancji zostały ustalone zależnie od przedziału wymiarów nominalnych i klasy dokładności wykonania Układ tolerancji uwzględnia 20klas dokładności wykonania wałków i otworów Tolerancje normalne oznacz się IT0,1 IT 0... klasy dokładności dobierania się zależnie od wykorzystywanych elementów Pola tolerancji normalne są określone w normach a przy wyborze pola należy uwzględnić następującą kolejność uprzywilejowane, zlecane normalne. Dodawanie wymiarów tolerowanych a) górny wymiar graniczny Xmax=Amax=Bmax b) dolny wymiar graniczny Xmin=Amin=Bmin c) wartość nominalna sumy wymiarów tolerowanych jest równa sumie wartości nominalnych wymiarów składowych AiB d) odchyłka górna sumy X2-A2=B2 odchyłka to jest równa sumie algebraicznej odchyłek górnych A2iB2 d) odchyłka dolna sumy odchyłek dolnych A1iB1=X1=B1 f) tolerancja sumy wymiarów tolerowanych jest równa sumie tolerancji składników Tx=X2-X1=Ta=Tb wałek i otwór podstawowy a) wałek podstawowy jest to walek którego górna odchyłka jest=0 a położenie pola tolerancji oznaczeniach es=0 ei<0 b) otwór podstawowy jest to otwór którego pola odchyłki=0 a położenie pola tolerancji oznaczone H ES>0EI=0 odejmowanie wymiarów tolerowanych dobrać x w taki sposób aby jego suma z wymiarem ... wynosiło...