„Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie” J. Kochanowski
„Do polityka” Czesław Miłosz
· J. K. był wysokim urzędnikiem królewskiego dworu. Miał świadomość problemów związanych z zarządzaniem państwem, rozumiał ciężar spoczywający na elitach władzy. Był gorącym patriotą, który mocno przeżywał momenty zagrożenia grożące współczesnej mu Polsce. Kochanowski uważał, że władza nie jest przywilejem, lecz dodatkowym obowiązkiem jaki na siebie przyjmuje człowiek ją sprawujący.
· Czesław Miłosz przeżył tragedię okrutnej wojny. Był świadkiem upadku II Rzeczypospolitej i zrujnowania podstawowych wartości moralnych jakimi kierował się dotychczasowy świat.
· Czesław Miłosz interesował się polityką, szczególnie losami swojego kraju - Polski, którą na wiele lat musiał opuścić. Przez pewien czas pełnił funkcję ambasadora w Paryżu.
· K. stosownie do czasów, w których przyszło mu żyć, kieruje swój wiersz do osoby władcy w państwie rządzonym przez króla, którego władza pochodzi od Boga.
· K. swój apel kieruje do grupy ludzi, do konkretnej warstwy społecznej, którą w czasach mu współczesnych była polska szlachta. Kochanowski obciąża ją odpowiedzialnością za życie prostego chłopa, za poziom całych grup społecznych, które nie należą do uprzywilejowanej warstwy społecznej rządzącej ówczesną Polską.
· wiersz kieruje do współczesnego mu polityka, który ma wpływ na życie kraju.
· wiersz kieruje do pojedynczej osoby, do współczesnego polityka. W jego rękach leży los całych miast i zakładów pracy. Miłosz apeluje do jego osobistego sumienia i przypomina mu, że polityk ma do czynienia z żywymi, podobnymi do jego krewnych, ludźmi.
· W obu wierszach poeci zwracają uwagę na los zwykłego człowieka, który uzależniony jest od poczynań tej władzy. Mimo, że czasy, w których żyją obaj pisarze dzieli kilkaset lat, oboje zatroskani są o los prostych ludzi. W swoich wierszach apelują do władcy (polityka) o to, by swoją władzę sprawowali w interesie oddanych pod ich pieczę obywateli. Mają świadomość, że rządzący mogą ściągnąć na podległych im ludzi dobro lub zło. Obaj przestrzegają jednak ludzi sprawujących władzę przed karą jaka ich może spotkać złe czyny.
· Oba wiersze zadziwiają swoją aktualnością. Mimo, że dzieli je wiele lat, a także wiele lat dzieli moment powstania tych wierszy od czasów nam współczesnych, z łatwością ich treść możemy zaadresować do współczesnych polityków, do współczesnej władzy.
Gimnazjum kl. II
Temat: Troska poety o losy państwa w pieśni Jana Kochanowskiego.
Jan Kochanowski (1530 Sycyna – 1584 Lublin; atak serca)
§ polski poeta epoki renesansu
§ był sekretarzem króla Zygmunta Augusta. Po ucieczce jego następcy – Henryka Walezego – osiadł w rodzinnym majątku w Czarnolesie, wiodąc żywot przykładnego ziemianina, powstawał jednak w kontakcie ze światem polityki – zwłaszcza z hetmanem Janem Zamojskim. Z okazji jego ślubu napisał nawiązującą do tradycji antycznych tragedię Odprawa posłów greckich (wydana w 1578).
1. Do kogo skierowane są słowa rozpoczynające wiersz?
2. Pojęcie: apostrofa (łac. apostrophe – odwołanie się) bezpośredni zwrot do adresata utrzymany w podniosłym, uroczystym tonie.
3. Pojęcie aforyzm – zwięzłe, błyskotliwe sformułowanie zawierające jakąś ogólną prawdę o charakterze psychologicznym, filozoficznym lub moralnym np.:
Ø Jeśli nie grzeszysz, jako mi powiadasz,/ czego się, miła, tak często spowiadasz? Na nabożną (fraszka) J. Kochanowski
Ø „A kiedy cię pocałuję,/Trzy dni w gębie cukier czuję.” Pieśń świętojańska o Sobótce J. Kochanowski
Ø „Szlachetne zdrowie,/ nikt się nie dowie,/ jako smakujesz,/ aż się zepsujesz.” Na zdrowie (fraszka) J. Kochanowski
4. Wskaż fragment wiersza, który mógłby stać się aforyzmem.
5. Znajdź fragment, w którym jest mowa o tym, jakimi zasadami powinni się kierować ludzie sprawujący władzę.
6. Tabelka
Cechy pozytywne rządzących
Cechy negatywne rządzących
7. Praca domowa
Dla chętnych: Jak sądzisz, czy warto byłoby przeczytać wiersz Jana Kochanowskiego współczesnym politykom? Uzasadnij swoją opinię.
Wszyscy:
przeczytaj tekst „ Powszechna deklaracja praw człowieka” str. 187;
przynieś ćwiczenia