W MIERZENIU JAKOŚCI PRACY SZKOŁY.
ZAMIAST WSTĘPU
Dlaczego arkusz kalkulacyjny Excel warto stosować do analizy wyników w ramach mierzenia jakości pracy szkoły?
Każdy kto choć raz pracował z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego Microsoft Excel wie, iż jest on:
I.
I - INTELIGENTNY (automatycznie identyfikuje i poprawia błędy najczęściej popełniane w formularzach)
S - SYSTEMATYCZNY (systematyzuje i porządkuje dane)
S - SPRAWNY (sprawnie analizuje i uwidacznia dane graficzne w postaci wykresu)
O - OSZCZĘDNY (oszczędza czas użytkownika wykonując np. obliczenia)
W ten oto sposób nadałam arkuszowi kalkulacyjnemu Microsoft Excel znak ISSO najwyższej troski o jakość, zwłaszcza jakość organizacji pracy, gdyż on pozwala mi lepiej organizować moją własną, codzienną pracę.
O PROGRAMIE SŁÓW KILKA...
Excel to inaczej skoroszyt składający się z mniejszych części zwanych arkuszami. Program ten jest arkuszem kalkulacyjnym, w którym dokonywać można różnego rodzaju obliczeń.
Podstawowym obszarem w którym można się poruszać jest ARKUSZ. Standardowo dysponuje się 3 arkuszami, które znajdują się na dole ekranu. Korzystając z poleceń w pasku poleceń można również dodawać nowe arkusze.
Każdy arkusz składa się z komórek. Wiersze położone są pionowo i identyfikowane są za pomocą numerów znajdujących się na pasku z lewej strony (numery od 1 do 65536) Kolumny zaś położone są poziomo i oznaczone literami alfabetu (od A, AA, do Z, ZZ itd.) ogółem jest ich 256.
Komórki znajdują się na przecięciu wiersza i kolumny. To do nich wpisuje się treść, dane, formuły. Po komórkach można się poruszać za pomocą wymienionego wcześniej paska adresu.
Po otwarciu okna programu Microsoft Excel wyświetlany jest arkusz z siatką wierszy i kolumn. Niedoświadczony użytkownik komputera odczuje zapewne lekki niepokój, ale po krótkim czasie używania doceni walory tego programu. Ten program pozwala zapomnieć o kalkulatorze. Zamiast niego oblicza wartości w arkuszu za pomocą formuł. Umożliwia znalezienie funkcji i skonstruowanie formuły. Przy czym istnieje wiele sposobów modyfikowania wyglądu arkusza, tak, by był wyrazisty i czytelny dla odbiorcy. Dopuszczalne jest między innymi:
- formatowanie tekstu, liczb, odstępów i wyrównania w komórkach,
- formatowanie koloru komórek, deseni i obramowań w celu polepszenia czytelności danych,
- kopiowanie formatowania z jednego zakresu komórek do innego,
- zapisywanie własnego formatowania w celu późniejszego zastosowania w innych arkuszach,
- stosowanie Autoformatowania, umożliwiające najbardziej efektywną pracę
Aby zorganizować dane do skoroszytu można dodać więcej arkuszy. Może to być inny arkusz roboczy lub arkusz wykresu.
Program Excel umożliwia drukowanie określonych zakresów komórek z wykresami i innymi obiektami graficznymi znajdującymi się w różnych miejscach arkusza. Polecenie Podgląd podziału stron z menu Widok pozwala wyświetlić podgląd i dostosować wydruk obrazu.
Arkusze robocze programu Microsoft Excel często przybierają formę listy, czyli opisanej serii wierszy zawierających podobne dane. Podczas pracy z listami możemy wykonywać następujące czynności:
- używając filtrów wyświetlać podzbiory wierszy tak, aby były widoczne tylko potrzebne dane,
- sortować listę, stosując kryteria alfabetyczne, liczbowe lub chronologiczne oraz tworząc własne metody sortowania,
- wstawiać automatyczne podsumowania częściowe,
- porównywać i analizować dane w tabeli przestawnej, będącej interakcyjną tabelą arkusza roboczego podsumowującą duże ilości danych.
Program Microsoft Excel umożliwia znacznie więcej operacji na danych, niż proste ustawiania ich w wierszach i kolumnach.
Możemy wyświetlić dane na wykresie, przedstawić je w postaci linii, słupków, kolumn, wycinków kół oraz innych znaczników, a nawet stosować różne znaczniki na tym samym wykresie. Jest to bardzo dobre narzędzie, bo podawanie zbyt wielu liczb w jednym dokumencie znacznie zmniejsza jego czytelność. W takich przypadkach najlepiej skorzystać z wykresów. Wykresy przyciągają uwagę czytającego, ułatwiają zrozumienie przekazywanych informacji i pokazują zachowania danych i trendy, których nie da się przedstawić za pomocą liczb.
JAKOŚĆ
Jakość to pojęcie wieloznaczne. Najczęściej definiuje się je jako:
- stopień doskonałości,
- określenie stosowności (porównanie z oczekiwaniami)
Edward Deming, twórca i propagator teorii TQM (Total Quality Management - globalne zarządzanie jakością), przyjął, że jakość to "to, co zadawala, a nawet zachwyca klienta". Priorytetem każdego działania powinno być dążenie do osiągnięcia wysokiej jakości.
Jakość w edukacji
Określono najistotniejsze czynniki mające wpływ na jakość pracy szkoły. Są to:
- program nauczania
- ocenianie, ewaluacja i monitorowanie,
- rola nauczycieli,
- organizacja szkoły,
- posiadane zasoby.
Cele mierzenia jakości pracy szkoły
Mierzenie jakości szkoły ma tylko tyle sensu, na ile przyczynia się do poprawy jakości jej pracy.
Stąd wynikają główne cele mierzenia jakości pracy szkoły:
1. Dostarczenie szkole pełnej, rzetelnej informacji o jej mocnych i słabych stronach, o jej efektach na tle innych szkół podobnego typu. Informacja ta ma stanowić podstawę planowania dalszego rozwoju szkoły.
2. Zebranie informacji w skali lokalnej, regionalnej lub ogólnopaństwowej o problemach funkcjonowania oświaty.
3. Dostarczenie opinii publicznej rzetelnej informacji o jakości edukacji. Społeczeństwo ma prawo do wiarygodnej oceny funkcjonowania systemu oświaty, a przede wszystkim osiąganych efektów kształcenia.
Procedura mierzenia jakości.
Procedurę mierzenia jakości można podzielić na trzy etapy:
1. Przygotowania - czynności, które można wykonać przed rozpoczęciem właściwego mierzenia.
2. Właściwe badanie szkoły - zbieranie informacji od uczniów, rodziców, nauczycieli, dyrektora, pedagoga.
3. Opracowanie i analiza wyników, przygotowanie i prezentacja raportu.
Etap pierwszy obejmuje następujące czynności:
- określenie celu i zakresu badania szkoły
- przygotowanie projektu harmonogramu
- przygotowanie materiałów
- szkolenie ankieterów
Etap drugi, czyli właściwe mierzenie jakości pracy szkoły:
- spotkanie z radą pedagogiczną
- spotkanie z rodzicami i wypełnianie ankiet
- wypełnianie ankiet przez uczniów
- wywiad z dyrektorem, wypełnianie arkusza diagnostycznego
- przegląd szkoły
Etap trzeci to:
- rejestracja danych
- opracowanie raportu
- przygotowanie prezentacji raportu
- ewaluacja mierzenia jakości
W trzecim etapie najlepszym narzędziem do sprawnego i szybkiego przetworzenia olbrzymiej ilości informacji źródłowej jest program Microsoft Excel.
Narzędzia używane do mierzenia jakości.
Wśród narzędzi stosowanych do badania jakości pracy szkoły należą:
- obserwacja
- metody socjometryczne
- analizy dokumentów
- wywiad
- ankieta
- test
Szkoła, w której pracuję została poddana w bieżącym roku szkolnym zewnętrznemu mierzeniu jakości pracy szkoły.
W czasie badania zostały wykorzystane następujące narzędzia:
1. Arkusz diagnostyczny szkoły
2. Ankieta: "Moja szkoła" dla uczniów klas 4,5,6
3. Ankieta dla rodziców "Szkoła mojego dziecka"
4. Ankieta dla nauczycieli "Szkoła, w której uczę"
Dążąc do odkrycia i poznania nowych możliwości zastosowania arkusza w praktyce szkolnej śledziłam pilnie strony internetowe o podobnej tematyce. Okazało się, że wielu użytkowników Internetu, podobnie jak ja, docenia walory arkusza kalkulacyjnego. Ze zdumieniem zdałam sobie sprawę, że używałam arkusza kalkulacyjnego znacznie wcześnie, choć nie zdawałam sobie z tego sprawy, bowiem korzystałam np. z arkusza organizacyjnego firmy Vulcan.
Propozycje zastosowania arkusza
Arkusz kalkulacyjny jest narzędziem przydatnym w mierzeniu jakości pracy szkoły jako narzędzie do:
- opracowywania wyników testów sprawdzających poziom umiejętności uczniów,
- opracowywania wyników i tworzenia zestawień porównawczych oraz raportów ze sprawdzianów wewnętrznych i zewnętrznych.
- umożliwia sprawne prowadzenie dokumentacji związanej z bieżącą oceną poziomu umiejętności uczniów
- pozwala prowadzić statystyczne zestawienia ocen osiąganych przez uczniów na poszczególnych poziomach edukacji
- umożliwia prezentowanie wyników osiąganych przez uczniów wszystkim klientom szkoły.
- wykresy przygotowane w oparciu o zestawienia danych powodują, że nawet najmłodsi uczniowie potrafią porównać swoje osiągnięcia z osiągnięciami wymaganymi na daną ocenę szkolną.
- pozwala prowadzić stały monitoring zachowań i postaw uczniów.
- umożliwia sprawne analizowanie ankiet, sondaży i testów socjometrycznych.
- pozwala również śledzić opinię rodziców uczniów w najważniejszych kwestiach dotyczących ich pociech oraz szkoły.
Podsumowując rozważania na temat przydatności arkusza kalkulacyjnego w praktyce szkolnej mogę stwierdzić, iż jest on narzędziem uniwersalnym, możliwości jego zastosowania jest wiele. Przyczynia się on bez wątpienia do lepszej organizacji pracy całej placówki.
Opracowanie: Lidia Kałwinska