do wykorzystania w pracy w placówce opiekuńczo-wychowawczej
typu socjalizacyjnego
W sytuacji, gdy nie obejmuje się terapią rodzin wychowanków proponuję
wspierać pracę w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego
elementami socjoterapii. Dzięki zajęciom z elementami socjoterapii istnieje
możliwość stworzenia wychowankom tych placówek pozytywnych doświadczeń
o charakterze społecznym.
Przy planowaniu zajęć z elementami socjoterapii należy uwzględnić własne
umiejętności i predyspozycje. Osoba i osobowość wychowawcy, jego
przygotowanie i umiejętności zawodowe, autorytet i ustosunkowanie do
rzeczywistości odgrywają dużą rolę. Wychowawca musi akceptować dzieci
takimi, jakie są, chętnie i łatwo angażować się w ich zabawy na różnym
poziomie - organizatora, obserwatora, uczestnika; umieć komunikować swoje
emocje, być autentycznym i otwartym w kontaktach z dziećmi .
Powinien być organizatorem sytuacji społecznych; zapewniać bezpieczne
warunki do dzielenia się wrażeniami, uczuciami, myślami; zbierać i uogólniać
odbiór zaistniałych doświadczeń; stwarzać możliwość wyrażania emocji i
odreagowania napięć; proponować i aktywnie uczestniczyć w wydarzeniach
grupowych oraz czuwać nad ich przebiegiem; troszczyć się o każdego
uczestnika grupy
Podmiotowe traktowanie dzieci w czasie zajęć,
uwzględnianie ujawnianych przez nie potrzeb i opinii stanowi dla nich
doświadczenie korygujące wiele wcześniejszych urazów
Uważam, iż w trakcie zajęć z wychowankami w młodszym wieku szkolnym
należy zwracać szczególną uwagę na umiejętności zwiększające konstruktywne
i satysfakcjonujące bycie z innymi - uczenie się słuchania, nazywanie i dzielenie
1
K.Sawicka,G.Kalinowska, Socjoterapia jako specjalistyczna procedura terapeutyczna, w: Remedium nr5/2004,
s.21.
2
Opracowanie J.Andrzejewska, Propozycje zajęć wychowawczych z elementami socjoterapii, Białystok 1997, Zespół
Placówek Doskonalenia Nauczycieli, s.13-14.
___________________________________________________________________________
Joanna Płachta scenariusze
się uczuciami, nabywanie umiejętności porozumiewania się z innymi. Poprzez
gry i zabawy wychowankowie dowiadują się o sobie, o swoim otoczeniu, innych
ludziach. Uczą dzielić się przedmiotami, rozwiązywać konflikty,
współpracować, pomagać. Podczas gier i zabaw można wyrabiać różne
sprawności, nieobojętne dla właściwego ukierunkowania nerwowości, rozwijać
postawę fair play,
wyzwalać postawy pomocy dla innych. Przestrzeganie reguł
gier jest dla dzieci procesem uczenia się społecznego funkcjonowania. W grach i
zabawach dziewczynek z chłopcami można wyrabiać uprzejmy stosunek
chłopców do dziewcząt, co rozwija praktyczną wrażliwość i osłabia drażliwość.
Częste stosowanie zabaw z elementami socjoterapii sprawi, że
wychowankowie staną się bardziej otwarci wobec siebie, bardziej zżyci z grupą,
a jednocześnie odprężeni, swobodni.
Proponuję trzy bloki tematyczne wokół których można organizować zajęcia
z elementami socjoterapii:
1. To właśnie JA
W każdej grupie stykają się ze sobą różne osoby. Każda z tych osób to
wyjątkowa indywidualność, z określonymi cechami charakteru, nastawieniem i
upodobaniami. Niezbędne więc jest poznanie się nawzajem. Aby móc
dostrzegać odczucia drugiej osoby w zróżnicowany i świadomy sposób
wychowanek musi się najpierw nauczyć uświadamiać sobie swoje własne
uczucia. Opanowanie sztuki rozpoznawania, nazywania, wyrażania i
akceptowania uczuć u siebie i drugiej osoby jest warunkiem wyrobienia
umiejętności pozytywnego współżycia społecznego.
Zajęcia prowadzone w ramach tego tematu mają uczyć rozpoznawania
własnych i cudzych uczuć, dostrzegania swoich mocnych stron, widzenia
podobieństw różnic i między ludźmi oraz wzmacniać poczucie własnej wartości.
___________________________________________________________________________
Joanna Płachta scenariusze
2. Moja złość
Agresja ma bardzo konkretne podstawy. Najczęściej są to niezaspokojone
potrzeby, niespełnione oczekiwania lub nieosiągnięte cele. Bardzo często
przyczyną agresywnych zachowań wśród dziećmi jest chęć przewagi nad
innymi, tzw. pragnienie bycia przynajmniej raz w życiu lepszym, szybszym,
ładniejszym. Ważne jest nabycie umiejętności panowania nad własną złością, a
także kontrolowanego odreagowania.
Zajęcia prowadzone w ramach tego tematu mają uczyć wychowanka
uświadamiania sobie przyczyn jego złości. Dają mu nowe możliwości
wyrazu i opanowywania tych stanów uczuciowych. Mają uczyć wzajemnego
szacunku oraz dostosowywania się do siebie nawzajem.
3. Porozumiewamy się
W grupie bardzo często dochodzi do różnorodnych konfliktów, ale powinno
ich być tyle samo, co aktów pojednania i porozumienia. Konflikty powstają w
wyniku ścierania się przeciwstawnych interesów i potrzeb. Życie bez nich nie
jest możliwe. Ważne jest nie to, by nauczyć się ich unikać, lecz by
przezwyciężyć je w odpowiedni sposób. Warunkiem prawdziwego rozwiązania
konfliktów jest to, aby wychowanek przede wszystkim nauczył się szanować
siebie i innych oraz nabył umiejętność przedstawiania swoich interesów nie
wyrządzając przy tym sobie i innym krzywdy.
Zajęcia prowadzone w ramach tego tematu mają uczyć wychowanków
radzenia sobie z konfliktami w sposób świadomy i wolny do agresji. Mają
pobudzić ich do opracowywania nowych, kreatywnych pomysłów potrzebnych
do rozwiązywania konfliktów.
Dobór gier, zabaw, ćwiczeń dyktuje charakter grupy, typ jej problemów,
etap rozwoju poszczególnych dzieci, potrzeby grupy i jej członków w danym
momencie oraz zachodzące wydarzenia. W przykładowych scenariuszach zajęć
przedstawiam jedynie moje propozycje zabaw.
___________________________________________________________________________
Joanna Płachta scenariusze
Scenariusz I
Temat bloku:
To właśnie JA
Temat zajęć:
Potrafię nazwać i rozpoznać uczucia
Cele:
- rozpoznawanie i określanie uczuć,
- odkrywanie siebie,
- wzmacnianie poczucia własnej wartości.
Środki i materiały wykorzystane na zajęciach:
tablica ”Czuję się jak”, kaseta
z muzyką relaksacyjną, arkusze papieru pakowego, farby plakatowe.
Przebieg zajęć:
1. „Dzisiaj...”- Dzieci siedzą w kręgu i zastanawiają się jakie wydarzenie w dniu
dzisiejszym było dla nich przyjemne, a jakie nieprzyjemne. Jedno dziecko
otrzymuje maskotkę i jako pierwsze mówi o swoich pozytywnych bądź
negatywnych odczuciach. Następnie przekazuje maskotkę dalej.
2. „Czuję się jak:” - prezentacja kolorowej tablicy:
Uświadomienie wychowankom ile uczuć może kryć się za uśmiechniętą,
pochmurną lub złą miną. Odczytywanie stanów emocjonalnych z tablicy,
próba pokazania ich miną i gestem.
3. Relaksacja - słuchając muzyki wyobrażamy sobie miłe uczucia.
___________________________________________________________________________
Joanna Płachta scenariusze
4. Malujemy nasze uczucia - na dużych arkuszach papieru pakowego grupy
malują farbami uczucia według podziału na tablicy.
5. Prezentacja i omówienie prac.
6. Zabawa „Miłe słowo do sąsiada”.
Uczestnicy szepcą do ucha dziecka siedzącego obok niego w kręgu miłe słowo,
które wprawi go w dobry nastrój.
7. Zakończenie
- „Iskierka”.
Wszyscy uczestnicy stają w kręgu i puszczają iskierkę (uścisk dłoni
niewidoczny dla innych), który musi dojść z powrotem do osoby która,
„iskierkę” puściła. Osoba zaczynająca wypowiada słowa:
Iskierkę przyjaźni
puszczam w krąg, niechaj powróci do mych rąk.
Scenariusz II
Temat bloku: Moja złość
Temat zajęć:
Bez złości mamy więcej radości
Cele:
- rozwijanie u dzieci samoświadomości własnych emocji i uczuć,
- rozwijanie umiejętności rozpoznawania swoich stanów emocjonalnych,
- tworzenie okazji do budowania konstruktywnych więzi z innymi.
Środki i materiały wykorzystane na zajęciach :
ilustracje przedstawiające różne uczucia, karty z „buziami” wyrażającymi
uczucia, kaseta
z muzyką, blok rysunkowy, kredki, pisaki.
Przebieg zajęć :
1. Rozpoznawanie uczuć.
Wychowawca pokazuje ilustracje przedstawiające różne uczucia np. gniew,
___________________________________________________________________________
Joanna Płachta scenariusze