Str. 1 Zarządzanie zmianami – wykl. 1, 2007-02-23
Postęp techniczny – jest to (1) proces zmian w środkach pracy, przedmiotach pracy, wytwarzanych wyrobach, stosowanych procesach i (2) rzeczowym środowisku pracy celem uzyskania określonych (4) korzyści ekonomicznych bądź społecznych przy uwzględnieniu odpowiedniego obszaru ekonomicznego i (3) horyzontu czasowego.
Objaśnienie definicji postępu technicznego:
Proces zmian w środkach pracy, przedmiotach pracy, wytwarzanych wyrobach, stosowanych procesach zachodzi w czasie, polega na tym że wprowadzany jest strumień zmian, dotyczy całego obszaru działalności materialnej, obecnie jest dodany w maszynach czwarty człon (zarządzający) który zastępuje człowieka przy pracy, przedmioty pracy to np. miniaturyzacja, biotechnologie, nie każda zmiana techniczna jest zmianą postępu technicznego.
rzeczowe środowisko (otoczenie pracy)budynki są obecnie inteligentne, są w nich czujniki które dostosowują odpowiednio otoczenie, są to urządzenia odpylające, światło, klimatyzacja
horyzont czasowy - sposób uwzględnienia w czasie
żeby uznać coś za postęp techniczny korzyści nie muszą występować w tym momencie gdy zmiana zostaje wprowadzona pod warunkiem, że możemy z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć że zmiana przyniesie korzyści w przyszłości, np. źródła energii odnawialnej (energia słoneczne, ruchów planetarnych-pływy, geotermiczna)
korzyści ekonomiczne
finansowe – są to obniżki kosztów, zwiększenie produkcji a co za tym idzie zwiększenie zysku
społeczne – są pożyteczne dla nas tylko my nie potrafimy ich wyrazić wartościowo np. stan surowców mineralnych lub środowiska naturalnego
obszar ekonomiczny – korzyści nie muszą występować w tym miejscu gdzie zmiana zostaje wprowadzona pod warunkiem, że korzyści wystąpią w innym miejscu
System patentowy - daje się przywilej dla osoby, która wymyśliła coś nowego, na określony okres czasu. System patentowy jest kompromisem między interesem twórcy a interesem państwa.
Twórca zgadza się ujawnić swoje nowatorskie rozwiązanie, a państwo zobowiązuje się zapewnić gratyfikacje za to udostępnienie.
Twórcom przyznaje się prawa ochronne w szczególności patentu. Oprócz wynalazków chronionych patentami istnieją podobne rozwiązania tzw. „własności przemysłowe” oraz własność intelektualna która jest wynikiem uzdolnień człowieka. Własność intelektualna zawiera w sobie własności przemysłowe.
Prawo autorskie – to ogół praw przysługujących dzieła, jak i przepisy upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu i czerpaniu z niego korzyści, chroni np. utwory literackie.
Korzyści systemu patentowego:
· prawo autorskie
· prawo do ochrony
· prawo do wynagrodzenia
Wynalazek – jest to nowe rozwiązanie techniczne posiadające poziom wynalazczy i nadający się do stosowania.
Zdolności patentowe – to cechy jakie musi posiadać coś aby było opatentowane, cechy te to:
nowość – jeśli w skali światowej jest nowością tzn. przed datą zgłoszenia do rejestracji patentowej dane rozwiązanie nie mogło być podane wcześniej do wiadomości publicznej
poziom wynalazczy – rozwiązanie jest wynikiem twórczości, jest to zaskoczeniem dla przeciętnego specjalisty, czy wynalazek zaspokaja potrzeby społeczne, w jakim okresie powstał rzeczywiście od momentu powstania pomysłu.
poziom techniczny
zastosowalność – chodzi o to aby rozwiązanie nadało się do odtwórczego zastosowania.
Patent – jest to prawo wyłącznego korzystania z określonego rozwiązania technicznego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze państwa. Prawo wyłącznego korzystania oznacza że inni nie mogą korzystać z tego rozwiązania bez zgody właściciela patentu na terenie państwa w którym został zgłoszony patent.
Ograniczenia praw wyłącznych:
· ograniczenie terytorialne
· ograniczenie czasowe
Prawa wyłączne nie mają charakteru bezwzględnie obowiązującego tzn. są sytuacje w których mogą inni stosować chronione rozwiązania bez wiedzy właściciela patentu.
Badanie czystości patentowej – wykonywane jest przez przedsiębiorstwo czy określone rozwiązanie jest nadal chronione przez prawo patentowe (czy opłacana jest ochrona patentowa).
Zdolność patentowa – jest to dokonywana przez urząd patentowy analiza cech które umożliwiają opatentowanie wynalazku.
Kiedy nie opłaca się patentować?
Gdy możemy wynalazek stosować przez 20 lat nie ujawniając tej technologii, substancji chemicznych (ich składu).
Gdzie chronić rozwiązanie?
Chronimy tam gdzie kierujemy eksport produktu
Na poziomie międzynarodowym te kwestie reguluje priorytet konwencyjny:
W ciągu roku od pierwszego prawidłowego zgłoszenia osoba uprawniona do patentu może rozszerzyć ochronę swojego wynalazku na dowolną ilość innych krajów z prawem pierwszeństwa.
Kolejnym ograniczeniem praw wyłącznych jest licencja przymusowa - jest to zezwolenie udzielone przez urząd patentowy osobie zainteresowanej na korzystanie z cudzego chronionego wynalazku mimo braku zgody właściciela patentu, udzielona:
-gdy wynalazek jest potrzebny dla przeciwdziałania zagrożeń bezpieczeństwa państwa
-w przypadku nadużywania monopolu patentowego – nadużycie jest gdy właściciel nie chce umożliwić społeczeństwu możliwości skorzystania z wynalazku, np. gdy nie chce produkować tego wynalazku lub gdy nie chce udostępnić go innym.
Wzór użytkowy – jest to nowe i użyteczne rozwiązanie techniczne dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci.
Różnica pomiędzy wynalazkiem a wzorem użytkowym – wynalazek jest to coś nowego, nowe rozwiązanie użytkowe, natomiast wzór użytkowy nie wymaga nowych rozwiązań technicznych, przykłady wzorów użytkowych: melakser (mikser i szatkownica w jednej obudowie – połączenie i zmiana kształtu)
Wzór przemysłowy – nowa i oryginalna postać wytworu przejawiająca się w jego barwie, ornamencie i kształcie (dotyczy kształtu, wzoru, właściwości powierzchni lub ornamentu) np. wzór na tapecie, kształt butelki.
Topografia układów scalonych – jest to przestrzenne rozplanowanie elementów w ramach układu scalonego. Układ scalony – jedno lub wielowarstwowy wytwór przestrzenny, utworzony z elementów z materiału półprzewodnikowego nierozdzielnie ze sobą sprzężonych w celu spełnienia funkcji elektronicznych.
Znak towarowy – dowolne oznaczenie umieszczone na towarze służące odróżnieniu wyrobów jednego producenta od wyrobów podobnych innych wytwórców.
Oznaczenie geograficzne (oznaczenie pochodzenia) jest to nazwa wiążąca produkt z określonym miejscem, regionem lub krajem identyfikująca go jako pochodzący z tego terenu jeżeli od pochodzenia zależy dobra jakość lub inne cechy produktu.
Projekty racjonalizatorskie – rozwiązanie nowe w danej organizacji, które przynosi jakieś korzyści przedsiębiorstwu i pracodawca je uznaje i wynagradza pomysłodawcę.
Konsekwencje naruszenia praw wyłącznych:
Np. kto sobie przypisze cudze autorstwo podlega karze grzywny lub ograniczenia praw wolności do 1 roku jeśli to robi dla satysfakcji, jeśli to robi dla korzyści materialnych to podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności do lat 2.
Metoda Reszty- metoda oceny postępu technicznego
W metodzie tej przyjmuje się że wzrost produkcji zależy od czynników ekstensywnych i intensywnych.
-czynniki ekstensywne –to takie czynniki wzrostu produkcji które wymagają dodatkowych nakładów inwestycyjnych
-czynniki intensywne – to takie które prowadzą do wzrostu produkcji bez nakładów
w tej metodzie przyjmuje się że postęp techniczny wyrażają czynniki intensywne (beznakładowe).
W metodzie tej liczymy najpierw wpływ czynników ekstensywnych na przyrost produkcji (bo je łatwiej obliczyć) a resztę (przypisujemy czynnikom intensywnym) traktujemy jako skutek postępu technicznego.
Czynnik ekstensywny:
P – produkcja
Z – zatrudnienie
W – wydajność pracy
P/Z – produkcja na jednego zatrudnionego
Metoda II
Metoda polega na ocenie w jakim stopniu postęp techniczny przyczynia się do nakładów produkcji, jest uniwersalna, nadaje się do wyodrębniania każdego czynnika produkcji. Postęp techniczny powoduje zmniejszenie nakładów produkcji, produkcja na ogół wzrasta, zapotrzebowanie na materiały wzrasta (najczęściej).
Postęp techniczny polega na zmniejszeniu nakładów na produkcję
Jeżeli chcemy obliczyć zużycie energii to należy zsumować ją ze wszystkich poziomów i to może się ciągnąć w nieskończoność.
Jakość - zdolność wyrobu dla zaspokojenia potrzeb klienta (w marketingu).
Za jakość odpowiada kierownictwo a nie wykonawcy.
Zdolność – zależy od parametrów wyrobu i różnych cech użytkowych głównie charakteryzowanych przez trwałość i niezawodność.
Jakość typu- Zwana jest jakością projektową bo oznacza poziom parametrów który możliwy jest do osiągnięcia zgodnie z założeniami określonymi przez projektanta
Jakość wykonania- Zgodność parametrów losowo wybranego egzemplarza produktu z założeniami projektowymi
Nowoczesność – jakość względna porównująca jakość naszego typu z najnowszym modlelem
Podział zmian w technice na oryginalne i naśladowcze:
Oryginalne – po raz pierwszy wprowadzane techniki, nigdzie wcześniej nie wykorzystywane, ryzykowne
Naśladowcze – wdrażanie znanych rozwiązań prowadzących do uzyskania korzyści ale nie dają przewagi technicznej