- 3 -
1. Przedmiot badań teorii i praktyki zarządzania
Dążenia nauki o organizacji i zarządzaniu obejmują dwie kategorie celów. Są to:
a) Cele poznawcze- dążenia do poznania i wyjaśnienia problemów występujących w organizacjach oraz sformułowanie ogólnych prawidłowości i zasad według których one funkcjonują.
b) Praktyczne zadania- nauki o organizacji i zarządzaniu polegają na systematyzowaniu wiedzy w zakresie przedmiotu badań tej nauki, inspirowaniu teoretyków oraz praktyków do racjonalizacji działań badawczych i praktycznych, wprowadzaniu postępu organizacyjnego oraz stymulowaniu działań.
Przedmiot nauki o organizacji i zarządzaniu- to organizacje i zachodzące w nich procesy ze szczególnym uwzględnieniem procesów kierowania.
Przedstawiciele tej nauki badają i opisują organizacje bardzo dokładnie a także starają się znaleźć jakieś wskazówki które powinny być użyteczne w swoich praktycznych zastosowaniach.
Nauki o organizacji i zarządzaniu badają procesy powstawania, funkcjonowania i rozwoju organizacji oraz działania kierownicze składające się na proces zarządzania nimi.
2. Znaczenie pojęć: organizacja, kierowanie, zarządzanie.
Organizacja- to dwoje lub więcej ludzi którzy pracują razem w ustrukturyzowany sposób dla osiągnięcia poszczególnych celów.
Kierowanie- proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania pracy członków organizacji oraz wykorzystywanie wszelkich dostępnych zasobów organizacji do osiągnięcia jej celów.
Zarządzanie- jest procesem świadomego i ciągłego kształtowania organizacji
3. Dorobek (osiągnięcia) głównych szkół: klasycznej, behawioralnej i ilościowej.
Szkoła klasyczna- Za prekursorów naukowej analizy procesów organizacyjnych uznaje się:
- Roberta Owena i Charles Babbage ( prof. mat. w Cambridge i twórca maszyny liczącej)
- Frederick Winslow Taylor (wybitny praktyk o zacięciu naukowym. Wprowadził pojęcie „naukowe zarządzanie”. Według Taylora najważniejsza jest harmonia między kierownikiem pracownikiem, budowana na wzajemnym zaufaniu.
Naukowe kierownictwo polega na:
- przekształceniu wiedzy praktycznej w naukę zarządzania która zostanie skutecznie zastosowana przez kierowników wszystkich szczebli
- naukowym doborze pracowników i przydzieleniu im pracy odpowiednio do ich możliwości z jednoczesną pomocą w samodoskonaleniu. Szkoleniu i rozwijaniu pracownika tak, by mogł przejść do lepszej, ciekawszej i korzystniejszej pracy, jest obowiązkiem kierownika.
- utrwalaniu naukowych metod pracy zarówno wśród kierowników jak i podwładnych
- utrzymywaniu atmosfery przyjaznej współpracy międzykierownikiem i podwładnym.
Efektem zastosowania zasad „naukowej metody” było wprowadzenie przez H. Forda taśmy produkcyjnej w 1914r.
Henry Laurencje Gett- działał na podstawie dokonań Taylora w USA. Był twórcą zadaniowego systemu motywacyjnego oraz graficznego systemu planowania pracy.
Henry le Chatelier- działał w Europie, upowszechnił w Europie system organizacji Taylora na bazie którego opracował cykl organizacyjny, którego elementami są:
- wybór celu który trzeba osiągnąć
- zbadanie środków i warunków niezbędnych do osiągnięcia tego celu
- przygotowanie środków i warunków potrzebnych w zorganizowanym działaniu
- wykonanie planu oraz kontrola otrzymywanych wyników.
Henry Fayol- jest twórcą klasycznej teori organizacji, jest to teoria ekonomiczna (menedżerska). Założenia tej teorii:
- oparcie skuteczności zarządzania na systematycznie i konserwatywnie stosowanych zasadach.
- zdefiniowanie podstawowych funkcji zarządzania
- zwrócenie uwagi na kluczową rolę menedżerów w zarządzaniu.
Główne problemy:
- optymalizacja podziału pracy i kompetencji między stanowiska
- budowa hierarchii niesprzecznych funkcji i stanowisk
- dyscyplina w pracy administracji
Zasady Fasola:
Podział pracy,autorytet, dyscyplina, jedność rozkazodawcza, jednolitość kierownictwa, podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu, wynagrodzenie, centralizacja, hierarchia, ład, odpowiednie traktowanie personelu, stabilność personalna, inicjatywa, duch organizacji.
Szkoła behawioralna
Istotą tego podejścia do przedmiotu badań przez jego przedstawicieli są zachowania ludzi analizowane w kontekście bezpośrednich reakcji na bodźce zewnętrzne.
Prekursorem zastosowania psychologii w badaniu pracy ludzkiej był Hugo Munsterberg który proponował przy zatrudnianiu na stanowisko pracy wspierać się narzędziem psychologii. Jego zdaniem na wydajność pracy ma wpływ:
-dobór pracownika do stanowiska pracy wg. Jego cech umysłowych
- atmosfera w miejscu pracy
- takie oddziaływanie przełożonych które pozytywnie wpływa na motywację podwładnego.
Abraham Maslow- psycholog, jego prace stanowią dobry punkt wyjścia do zrozumienia czym kierują się ludzie. Według niego potrzeby jednostki są uszeregowane w kolejności siły ich oddziaływania. 1)jeśli zagrożona jest jedna z silniejszych potrzeb staramy się ją bronić 2) zaspokajana potrzeba przestaje działać motywacyjnie.
Elton Mayo – prowadził badania zachowania się ludzi w środowisku pracy. Na podstawie tych czynników stwierdził że grupy nieoficjalne i pozytywne stosunki społeczne w miejscu pracy mają istotny wpływ na zaangażowanie i efekty pracy.
Tak powstał w dziedzinie organizacji i zarządzania kierunek „human relations”.
1924-human relations- to szkoła zachowań stosunków międzyludzkich. Inaczej- organizacja jako ludzie. (przedstawiciele to: Mc. Gregor, Ch. Bernard). Szkoła behawioralna- największy rozkwit po wojnie i w czasie tzw. Koniunktury. Założenia:
1) Potrzeby społeczne są źródłem podstawowej motywacji pracownika
2) Wspólne doświadczenia, wzorce i normy grupowe wyznaczają rzeczywiste życie organizacji, często niezgodne z jej formalnymi celami.
3) Duży wopływ na zachowania pracownicze mają sankcje społeczne (izolacja za donosicielstwo)
Wnioski:
1) Należy dążyć do akceptacji celów organizacji przez grupy nieformalne
2) W procesie kierowania ropatrywać i wykorzystywać mechanizmy rządzące zachowaniem się uczestników organizacji jak np. postawy pracowników, potrzeby i motywacje do pracy, hierarchię prestiżu, społeczne role organizacyjne.
Szkoła ilościowa
Menegment science-ok. 1940, czyli budowanie modeli matematycznych i testowanie ich. Ilościowa Szkoła Zarządzania dzieli się na:
- badania operacyjne- budowanie wielodyscyplinarnych zespołów specjalistów dla wypracowania wniosków do podjęcia decyzji
- teorię decyzji- jest to ewolucyjna kontynuacja badań operacyjnych
Istotą Ilościowej Szkoły Zarządzania jest dostarczanie informacji na których można opierać decyzje, przy wykorzystaniu metod ilościowych. ilościowych praktyce służy do wspomagania zarządzania.