ZBOCZENIE NAWIGACYJNE.
BN
C
r
r
a
Aar Aaw r
R
B1
A1
O
φ
aa
R
r BN R
B
A
A1 B1
Δλ
A a B
BS
Δλ
Zboczenie nawigacyjne ( a) -jest to długość łuku dowolnego równoleżnika zawarta między dwoma punktami leżącymi na tym samym równoleżniku, wyrażona w milach morskich.
a = Δλ’ cos φ [M ]
Jeżeli przeprowadzimy południki przez dwa punkty (A1, B1 ) leżące na tym samym równoleżniku a oddalone od siebie w długości geograficznej o 1 minutę, to odległość liniowa między nimi nie będzie odpowiadać 1 MILI , GDYŻ NIE JEST TO ODLEGŁOŚĆ PO KOLE WIELKIM. Odległość między tymi samymi południkami liczona po równiku będzie równa 1 mili, gdyż równik to koło wielkie ( 1mila to 1 minuta koła wielkiego).
Z powodu zbieżności południków w biegunach obwody równoleżników maleją wraz ze wzrostem szerokości geograficznej.
Długość łuku równika odpowiadająca 1’ kątowej jest większa od długości łuku dowolnego równoleżnika odpowiadającego 1’ kątowej.
R –promień kuli ziemskiej
r – promień dowolnego równoleżnika
BN
φ
C r B1
R
φ
R
O
OB1 = R , kąt CB1O = φ ;
więc promień dowolnego równoleżnika wyniesie: r = R cosφ ;
podstawiając powyższą zależność do wzoru na obwód równoleżnika
Or= 2Пr otrzymamy:
Or= 2ПR cosφ ; gdzie 2ПR jest obwodem równika.
Każdy obwód koła posiada 21600’łukowych (360˚ x 60), którym odpowiada 21600’ cos φ Mil morskich.
Or = 21600’ cos φ [ M ]
Stąd długość łuku dowolnego równoleżnika wyliczymy podstawiając jego długość kątową ( Δλ) do powyższego wzoru na obwód równoleżnika:
a = Δλ’ cos φ [M ]
Zboczenie nawigacyjne (a) między dwoma południkami wyliczamy mnożąc różnicę długości między tymi południkami wyrażoną w minutach łukowych przez cosinus szerokości danego równoleżnika.
Dla φ= 00˚ i Δλ =1 ˚: a = Δλ’ cos φ =60’ x cos00˚= 60 x 1 =60Mil
Dla φ= 60˚ i Δλ =1 ˚: a = Δλ’ cos φ =60’ x cos60˚= 60 x 0.5 =30Mil
Wzór na zboczenie nawigacyjne można przekształcić celem znalezienia różnicy długości między dwoma południkami, znając zboczenie nawigacyjne na dowolnym równoleżniku:
ŻEGLUGA PO POŁUDNIKU
Podczas żeglugi po południku, a więc dokładnie w kierunku rzeczywistym ( kąt drogi nad dnem = 000 ˚ lub 180˚) północ lub południe, stek płynie dokładnie po swoim południku. W takiej sytuacji nie zmieni się jego długość geograficzna, ale ulegnie zmianie szerokość geograficzna o wartość odpowiadającą drodze wyrażonej w milach morskich.
Południk jest kołem wielkim, stąd zmiana szerokości geograficznej o 1 minutę odpowiada drodze równej 1 Mili morskiej.
Δφ’= D [Mm]
Δλ =0
BN
BS
Np.: Δφ = 10˚05,4’N , to D= Δφ’ = (10˚ x 60) +5,4= 605,4 Mm
1