Podejście metodyczne do budowy algorytmów proj. S.O. Przed.
Cele i zadania wg Refa. – Organizacja zajmuje się takim planowaniem, kształtowaniem, sterowaniem systemami pracy oraz pozyskiwaniem (określonych) danych w celu zapewnienia humanistycznego i ekonomicznego działania
CELE ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH – a)rentowność-(stopa zainwestowanych kapitałów) przychód-koszt;zysk jest dochodem przedsiębiorcy. b)produktywność-stos wytw dóbr i usług do nakładów Efekt netto Op=E-K, Efekt brutto E, Koszt K. c)pozycja na rynku (przewaga strategiczna, dane przeds. Stara się opanować segment rynku lub jego część; o przewadze strategicznej decydują: sposób dostarczenia produktu, cena, jakość); d)stan zasobów(utrzymanie płynności produkcyjnej;mater. niematerialne), e)sprawność działania (terminowe i jakościowe reagowanie na potrzeby klienta, punktualność dostaw na życzenie klienta), f)innowacja (wprowadzenie i dostarczenie nowych wyrobów na rynek), g)świadczenia na rzecz społeczeństwa-(działania proekologiczne).
CECHY PROCESÓW ZORGANIZOWANYCH – Proporcjonalność (chodzi o zachowanie jedności między liczbą zatrudnionych, jednostką organizacyjną i liczbą maszyn, najwyższy stopień proporcjonalności występuje w formach potokowych procesów prod); Podręczność (dotyczy procesów prod i inform. , wszystkie procesy muszą być „pod ręką”, np. stanowisko technologa wydziałowego); Ciągłość (unikanie zbędnych przerw w pracy JO i JP, maszyn, ludzi), Równoległość (najlepiej gdyby procesy prod. były realizowane równolegle, wymaga synchronizacji procesów); Specjalizacja (dokonywa podziału pracy wg ustalonego kryterium. Przedmiotowa, technologiczna); Rytmiczność proce prod. z określonym rytmem i taktem); Koncentracja (efekt synergii); Terminowość; Elastyczność (łatwość dostosowania się do zmian na rynku); Rzetelność (solidność)
PROCES-(rys)łańcuch przemian, jakim podlegają tworzywa. Przemiany te mogą odbywać się w zakresie przedmiotów materialnych, energii i informacji. Samorzutne lub wymuszone przez człow.
PROCESY PRODUKCJI - obejmują tę część przemian, które człowiek wymusza lub reguluje ich naturalny bieg w celu uzyskania dóbr służących do zaspokojenia potrzeb (RYS)
Pr. pomocnicze: remonty maszyn urządzeń budynków, kontr. jak., gosp. narz., kontr. jakości przes. I wytwarzanie energii.
Pr. usługowe: transport., magaz., tzw. gospod. (ochrona obiektów, utrzymanie czystości i estetyki)
WYRÓB–jest przedmiotem, który w wyniku procesu produkcyjnego staje się gotowy do użytku, lub sprzedaży. ZESPÓŁ–przedmiot składający się z dwu lub więcej części lub zespołów wyższego rzędu.
CZĘŚĆ–przedmiot, dla którego z pktu. widzenia użytkownika tego pojęcia, nie istnieje zapotrzebowanie na dalszy podział. ELEMENT–cz. nie dająca się podzielić bez zniszcz. SUROWIEC–materiał wyjśc. do wytworz. elementu. CZĘŚĆ POWTARZAJĄCA–przedm stos w różnych zespołach. WARIANTY–są w powtarzalnej formie lub funkcji z reguły w wysokiej liczbie identycznych zespołów lub części. ZABIEG–zespół ruchów i czynności wyk. na stanow. roboczym wywołujący określony efekt widoczny na przedmiocie, np. zmiana kształtu. ZESPÓŁ ZABIEGÓW–czynności pomocn. skład. się na operacje. OPERACJA–zespół zabieg. i czynności pomocniczych wykonywanych na jednym stanowisku roboczym i na różnych przedmiotach.
System Prod.: stat. i dyn. kombinacje zasobów transformujących zasilenia wejściowe (pr., przedmioty pracy, środki pr., inf.) w wyjścia mogące wyst. w postaci mater. lub jako inf. System pracy:Elementy: cel, wej., człowiek, przeb. pracy, śr. pracy, wyj., wpł. środ.
UOGÓLNIONY MODEL SYSTEMU PRODUKCYJNEGO(RYS)Wejś;Proc produkcji; Wyjś
OGÓLNY ALGORYTM PROJ STR. ORG PRZEDS RYS 1)ustal celu, obszaru i horyzontu projektowego 2)Koncepcja metodyczna, 3)Analiza warunków prod i organizacyjnych(war. rodukcji, technologia, war. organ), 4)Projektow strukt prod. 5)Projekt układu sterowania (syst. zarządzania)
Parametryczny opis pr. org. prod.: 1)STANOWISKO ROBOCZE (S) – najmniejsza JO zdolna do samodzielnego działania; zespół maszyna człowiek; stan jest niepodzielne, pracuje min 1 człowiek. (r [szt] jedn stanowiska). 2)OPERACJA(O) – informacja sterująca dla stanowiska roboczego za pomocą jakich narzędzi jakie zabiegi (operacje) ma wykonać na przedmiocie. (m [op] l operacji). 3)PRZEDMIOT(P) – rzecz ulegająca przekształceniu na stanowisku pracy ([szt] il sztuk) asortyment – zbiór wyrobów + relacje . CZAS (t) – kalendarz jest modelem czasu (t [gr]).
PRZESTRZEŃ ORGANIZACYJNA- układ kartezjański((u nas)oś x=>r, y=>t , z=>a); r-t płaszcz. ster. wg operacji (r*t - pracochłonność) ; a-t płasz. ster. wg przedmiotów, pojawiają się terminy rozpoczęcia i zakończenia, cykl wykonania wyrobu; a-r płaszcz .alokacji przedmiotów i operacji, 1O może być wykonana na wielu stan. rob.
PROGRAM PROD.: mówi jakie wyroby i w jakich ilościach mają być wyk. w określ. okresach kalendarzowych.
Wynika on z planu prod., będącego gł. składnikiem planu tech-ekon. Pcz=(Pf*d+Pk+Pz)*(1+b) [szt/rok]. Pf-program wyrobów finalnych; d-powtarzalność części; Pk-program wyrobów kooperacji; Pz-program wyrobów części zamiennych; b-braki [%]; af-asortyment wyrobów finalnych.
Plan T-E- dokument okr. całokształt dział. przeds. Określa cz. ludzki, rzeczowe cz. produkcji, śr. finansowe, efekt ekon. Dobry plan T-E: zas. ciągłości(zachow związki między przeszł a przyszł), jedności(elem w planie skoordynow by zapwenić zyski przy min kosztach), optymalności(wybierać najbardz. korzystne środki by dobrze wyk dane dział)
System planów w przedsiębiorstwie1) plan produkcji (określa w ujęciu ilościowym i jakościowym rozm prod, terminy wykonania poszczególnych wyrobów, asort. strukturę), 2) plan rozwoju technicznego (podnoszenie jakości i nowoczesności techniki wytwarz, technol jakości), 3) plan zaopatrzenia materiał-technicznego (wielkośc zuż materiału, zapasu, dostaw), 4) plan zatrudnienia i funduszu płac (niezbędny stan zatrudnienia do wyk prod, efektywność wykorzystania pracy ludzkiej, wydajność), 5) plan remontów, 6) plan kosztów własnych (stałe koszty i zadania w zakresie ich obniżki), 7) plan zbytu i eksportu (rozliczenie prod pod wzgl zbytu, działalność eksportowa, efektywność ekonomiczna), 8) plan finansowy (zestawienie dochodów i wydatków, podział dochodów, wielkości środków obrotowych), 9)plan inwestycyjny (wielkość nakładów na inwestycje), 10) plan wykorzystania zdolności prod (niezbędny do tego jest plan produkcji, bilansowanie obciążeń), 11) plan kooperacji.
TEMPO PRODUKCJI ŚREDNIE–(zadan godzinowe- ile trzeba wykanać szt/gr aby w ciągu roku wykonać określoną ilość).P=P/F[szt/gr].F-fundusz czasu pracy.
TAKT (RYTM)JEDNOSTKOWY(okres powtarzaln., okres między wyk jednego wyrobu a następnego)– Rj=F/P [gr/szt].
RODZAJE FUNDUSZU CZASU PRACY – kalendarzowy(Fk=365*8gr(16gr;24gr)),fundusz czasu wolnego(Fw), nominalny maszyn. (Fmn=Fk-Fw) lub rob. (Fmr=Fk-Fw), dysponowany efektywny ((Fde=Fmn*hn), dysponowany robotnika (Fdr=Fmr-Ful-4% ‘’choroby’’-6h ’’śniadania i potrz. nat.’’),efektyw robotnika(Fer=Fdr*W) hn- normatywny wsk. wykorzys. stan. rob. hn=hm* hL * hrem* he* hr* hnarz (brak gotowości mat. na stan. pracy, brak obsady robotniczej, strat na remonty maszyn i urządzeń, brak energii, przestoje z przyczyn techn-org., brak narzędzi) Prod. ciągła: Rm£tm., nieciągła Rm.>tm , rytmiczna Rm=const
CYKL PROD.: 1)okres upł. od momentu rozp. procesu prod. do jego zakończ. 2)ukł. wyprzedzeń terminowych zach. przy wykon. wyrobu lub przebieg wyk. wyrobu w czasie.
Cykl prod. dzieli: cykl operacji; cyklu wyr. prostego, cyklu wyr. złożonego
4 okresy dyspozycji w cyklu prod. : Okresy w dyspozycji stan roboczego, transportu, rozdzielcy lub mistrza, Kontroli technicznej
okres wykon. czyności – okres czynny , okres bierny(oczekiwania)
PODZIAŁ OKR MIĘDZYOPER NA OKR CZYNNE I BIERNE RYS
Cykl prod. oper. potrzebny jako : składnik cyklu wyr. prostego, okres planowania obciążenia stan.
Długotrw. wiązania przedm. w oper. Dług. wiąz. st. rob. z oper
Prz. szereg (a): partia przedmiotów przekazywana jest w całości z jednego stanowiska na drugie lub do magazynu, nie ma potrzeby dzielenia partii na partie transportowe, wielkość partii jest stała. Prosty do opanowania organizacyjnego (długi cykl), stos w operacjach krótkotrwałych (n *tj<=4godz) dla detali dużych gabarytowo i technologicznej strukturze nawet gdy n tj<=16, stosowany w produkcji jednostkowej (nieustabilizowanej, nieciągłej).
Prz. sz-r (b): Typowy dla przedmiotowej struktury JP, prod wielkoseryjnej przy operacjach niezsynchronizowanych; stos gdy n tj>4godz (struktura przedmiotowa) lub n tj>16 (struktura technolog); wymagany zwiększony nadzór nad przebiegiem oraz koordynacją robót i zwiększona obsługa transportowa, sposób optymalny w gniazdach przedmiotowych.
Prz. równol. (c): pozwala na max skrócenie czasu, może jednak wywołać przestoje na stan roboczych gdy brak synchronizacji czasów operacji; stos przy wyrównanych czasach tj *odchylenia<10%), zastosowanie w produkcji seryjnej n tj>16godz, przy małych odległościach transportowych, wąsko specjalizowane etapy, dla prod masowej i pracy w liniach.Metody okr. cyklu wyr. złoż.: a) szacunkowa (określenie czasu wykonania serii wyrobów gotowych na podstawie podobnego wyrobu produkowanego wcześniej) b)statystyczna (tablice statystyczne); c) badawcza (analiza dokumentacji, pomiar na warsztacie w zakładzie); d) obliczeniowe (-rachunkowa; -graficzna (cyklogram); sieciowe
CYKLOGRAM WYR. ZŁOŻ.: jest modelem, graf. obrazem złożoności cyklu, wsp. miarą dla osób go wykorz.. Potrzeba jego stos. wynika z: zróżnic. w czasie dost. części do montażu, opanowania tego procesu, prod. w seriach. Służy do: ustalenia przepływu produkcji przez JP, wyzn. terminów, regulacji, org. zasobów i procesów, zapewn. obsady. Niepotrzebny: w prod. potokowej, przy małej złoż. wyrobu i części, przy krótkich cyklach mont. Dane wej.: sch. montażowy, nt, no, pracochłonność oper., wsk. wielostrum., normatywy przerw międzyoper.
JEDNOSTKA TERMINOWANIA - (określony przedział czasu niezbędny do wyróżnienia na danym szczeblu sterowania) WYPRZEDZENIE - (długotrwałość określonego działania lub czynności odłożona w kierunku przeciwnym do osi czasu) TERMIN - (zdarzenie przyporządkowane do określonej jednostki terminowania) Termin ideowy: termin okr. wyst. danego zdarzenia w stos. do zdarzeń pozost. nie ma przyporz. do kalendarza
Termin limitowy: jednostr. ograniczony, dyrektywny- ogr. Terminowanie jednostopniowe;Terminowanie dwustopniowe. USTALENIE WIELKOŚCI PARTII
SERIA– zgrupowanie wyrobów złożonych, finalnych; Seria konstrukcyjna – zbiór wyrobów wykonywanych z danej dokumentacji konstrukcyjnej, bez istotnych zmian konstrukcych PARTIA – zgrupowanie wyrobów prostych; Partia detali – zgrupowanie jednakowych detali wykonywanych na stanowisku roboczym (lub grupie stanowisk) w ramach jednej detalooperacji przy jednorazowym nakładzie czasów tpz; Wielkość partii produkcyjnej decyduje o: 1. rozłożeniu kosztów powstałych ze zużycia czasów tpz stan. roboczego na liczbę sztuk wykonywanych za jednym przygotowaniem stanowiska, 2. wielkości środków obrotowych wiązanych w procesie prod. yjn ZWIĘKSZENIE WIELKOŚCI PARTII PROD. Zalety: 1. wzrost wydajności pracy robotnika, 2. polepszenie jakości produkcji, 3. lepsze wykorzystanie maszyn i urządzeń, 4. zmniejszenie nakładów na przygotowanie prod. i dokumentacji, 5. zmniejszenie kosztów własnych. Wady: 1. wydłużenie cyklu prod., 2. zwiększenie zapasów prod. w toku, powierzchni i pomieszczeń prod.-magazynowych, 3. wzrost zamrożenia środków obrotowych, 4. wzrost odsetek kredytowych od zapasów, 5. wzrost kosztów własnych. OKREŚLANIE WIELKOŚCI PARTII- A. udział czasu przezbrojenia w czasie wykonania, B. minimalizacja kosztów własnych prod., C. okres powtarzalności produkcji i uwzględnienie warunków prod. rytmicznej. EKONOMICZNA WIELKOŚĆ PARTII- zapewniająca osiągnięcie najniższego kosztu jednostkowego (kosztu wytworzenia). Przedział liczbowy, w którym odchylenia kosztu produkcji są zaniedbywalnie małe i dają potrzebne pole manewru przy regulacji toku produkcji; Koszt wytw. elementu =koszt surowca+ suma kosztów stanw. wyk. na 1 szt. + koszt magazynowania + koszt zamrożenia robót w toku; k. wykonania oper. =Ktpz+Ktj; k. wykonania detalu= Ktw+ k. magaz.(w cyklu tech i mag. międzyfazowych), k.zam zamrożenia kapitału
MOŻLIWOŚĆI PRODUKCYJNE- rozmiar produkcji możliwy do wytworzenia w oznaczonym czasie.
TRUDNOŚĆI W OKREŚLANIU- a)niedostatecznie konsekwentne przyjmowanie obiektu obliczeń; b)traktowanie możliwości produkcyjnej jako wielkości statycznej; utożsamianie możliwości produkcyjnych z planem produkcji; brak rozgraniczenia poszczególnych szczebli możliwości prod w zależności od przedziału czasowego; c)nieuwzględnianie w obliczeniach wielu istotnych czynników wpływających na możliwości prod; d)nieprawidłowy wybór odpowiednich mierników produkcji; braki w systemie normatywów i zróżnicowania napięcia norm; f)brak powiązania określania możliwości prod z analizą i obliczaniem rezerw; g)uproszczenia związane z zagadnieniem tzw wąskich gardeł; h)rozbieżności w uwzględnianiu zmianowości w obliczeniach.
SZCZEBLE (POZIOMY) MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH:1)okres ubiegły,2)bieżący okres planowy, 3)przyszły okr plan, 4)okres perspektywiczn
PRZEPUSTOWOŚĆ P (okres ubiegły) - odpowiada trwale osiągniętemu już w ubiegłym okresie szczeblowi opanowania techniki, wykorzystania urządzeń, materiałów, wydajności pracy i innym osiągniętym wskaźnikom techn-ekonom produkcji
ZDOLNOŚĆ PROD Z (bieżący okres planowy) - określa realną możliwość produkcyjną bieżącego okresu planowego którą uzyskujemy uwzględniając poziom opanowany w okresie poprzednim P oraz rezerwy produkcyjne realnie możliwe do opanowania i wykorzystania w bieżącym okresie planowania przy określonym napięciu
MOC PRODUKCYJNA M (przyszły okres planowy) - osiągnięcie tego poziomu jest realne w warunkach opanowania przodujących progresywnie wskaźników zastosowania najbardziej przodujących metod technologii i organizacji prod, a więc przy uruchomieniu rezerw prod zarówno bieżącego okresu jak i przyszłych okresów znanych w czasie przeprowadzania obliczeń MOC PERSPEKTYWICZNA Mf (okres perspektywiczny) - ustalona jest na podstawie orientacyjnych przewidywanych rezerw, które nie są jeszcze dostatecznie zbadane i tym bardziej nie zostały wprowadzone do praktyki gospodarczej. Mf=P+Rb+Rp+Rf
Rezerwy moż. prod. : wydajności pracy, wykorzyst. masz. i urz., rezerwy surowców CZYNNIKI WPŁYW NA POZ MOŻL PROD- kwalifikacje pracowników, poziom wykorzystania środków pracy, poziom wykorzystania przedmiotów pracy, poziom i efektywność procesu technologicznego, poziom organizacji, poziom specjalizacji i kooperacji.ETAPY BILANSOWANIA
obliczanie obciążenia stanowisk roboczych; obliczanie posiadanej zdolności produkcyjnej stanowisk; bilansowanie (porównanie obciążenia ze zdolnościami); wnioski.
Układ bilansowania zadanie(ćw. IV)® zapotrzebowanie(ćw. IV)® pokrycie(ćw. IV)® środki(ćw. IV)
zadania+środki <=> zapotrzebowanie +pokrycie
Obciążenie(zadania) <=> zdolność produkcyjna(środki)
Produkcja<=>Liczba stan.
Pracochłoność<=> Fundusz czasu pracy
Obciążenie<=> Pokrycie nominalne
Zapotrzebowanie efektywne<=> Pokryciem efektywnym DROGI I SPOS PODNOSZENIA ZDOL PROD- zmniejszenie strat czasu dyspozycyjnego maszyn; dostosowanie rodzajowo i ilościowo parku maszynowego do potrzeb programu i technologii produkcji; zwiększenie zmianowości; sprawne planowanie i dysponowanie: robót i materiałów; zwiększenie współczynnika wydajności; zmniejszenie czasu tj; zapewnienie odpowiedniej jakości produkcji; osiągnięcie niskiego udziału tpz; kooperacja czynna; działania ekstensywne: modernizowanie technologii, parku masz, org produkcji w sposób generalny.
PROJ. STRUKTURY PROD. (SYSTEMU PROD.)- Projektujemy strukturę gdy: (a) modyfikacje, reorganizacja istniejącej, (b) nowo powstała organizacja.
STRUKTURA PROD (wg Boszko) – sposób podziału procesu prod. pomiędzy jednostki prod. razem ze związkami wewn. i zewn. wynikającymi ze współpracy stanowisk rob. i jednostek prod. wyższego rzędu (gniazd, linii, oddziałów) w ramach proc. prod. wydziału lub zakładu. Elementem składowym struktury prod. są jednostki prod. różnych stopni złożoności: 0 – stanowisko robocze JP0; I – gniazdo, linia JPI; II – oddział JPII; III – wydział itd. JPIII
Struktura prod. (Lis) – układ jedn. prod. i formy ich wewn. powiązań kooperacyjnych w procesie prod.
PRAWO PODZIAŁU I TWORZENIA JO – o wydzieleniu zadań dla JO (tworzeniu lub podzieleniu JO) decydują dwa działające równolegle czynniki: A. wyraźnie wydzielająca się specjalność robót - Dotyczy podobieństwa technologicznego robót i produkowanych przedmiotów. Celem jest zawężenie ich różnorodności. Należy tak wyselekcjonować przedmioty i operacje, aby zbliżyć się do pracy ciągłej o małym stopniu zróżnicowania w celu uzyskania wysokiego stopnia specjalizacji maszyn i urządzeń. Grupuje się więc przedmioty o określonym stopniu podobieństwa, na przykład konstrukcyjnego czy technologicznego, w zbiory o jak najmniejszej różnorodności.
B. rozmiar robót w danej specjalności - Drugi czynnik to rozmiar robót mierzony zazwyczaj ich pracochłonnością i powtarzalnością. Rozmiar pracy musi być na tyle duży, aby na poszczególnych stanowiskach roboczych i w jednostkach produkcyjnych występowało pełne zatrudnienie (odpowiednie obciążenie robotami).
...