Wycena papierów wartościowych

Wycena papierów wartościowych

(akcje, obligacje, opcje)

Kredyty (schematy, spłaty, koszty kredytu)

Spis treści:

Wstęp, rodzaje…………………………………………………………………………  3

Najczęściej występujące rodzaje papierów wartościowych…………………………...  4

Wycena papierów wartościowych……………………………………………………..  4

Wycena akcji…………………………………………………………………………..  7

Wycena obligacji………………………………………………………………………  10

Wycena opcji…………………………………………………………………………..  11

Kredyt- definicja………………………………………………………………………  12

Schemat procesu obsługi klienta………………………………………………………  13

Spłata kredytu………………………………………………………………………….  13

Koszt kredytu………………………………………………………………………….. 13

Zakończenie…………………………………………………………………………....  15

Inne źródła……………………………………………………………………………..  16

              Wstęp

              Papier wartościowy - to dokument stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego w taki sposób, że bez posiadania tego dokumentu nie można wykonywać tego prawa, a przeniesienie własności tego dokumentu powoduje przeniesienie również tego prawa.

              Rodzaje

              Papiery wartościowe dzielimy:

·         papiery reprezentujące wierzytelności pieniężne (np. weksle, czeki, obligacje, bony skarbowe, listy zastawne, listy hipoteczne),

·         papiery dokumentujące uprawnienia do współwłasności majątkowej ( np. akcje),

·         papiery wartościowe uprawniające do zarządzania rzeczami (konosamenty w transporcie towarów).

·         papiery wartościowe o dochodzie stałym (reprezentują wierzytelność, której wielkość kapitału i dochodu jest określona w kwocie pieniężnej już w chwili emisji (obligacje),

·         papiery wartościowe o dochodzie zmiennym (to walory reprezentujące prawo do udziału w zysku osiąganym przez emitującą go jednostkę organizacyjną oraz reprezentujące udział w majątku tej jednostki -akcje).

·         papiery wartościowe imienne (uprawniają jedynie osoby imiennie oznaczone w papierach ),

·         papiery wartościowe na okaziciela (nie wskazują osoby uprawnionej, a do przeniesienia własności takiego dokumentu wystarczy jego wydanie ),

·         papiery wartościowe na zlecenie (to takie , które osobę upoważnioną wskazują w postaci podmiotu imiennie wymienionego w papierach oraz każdego, na kogo zostają przeniesione prawa z tych papierów na drodze indosu, czyli dokonanego oświadczenia osoby uprawnionej, zbywającej dokument :czeki, weksle ).

·         papiery krótkoterminowe,

·         papiery średnioterminowe,

·         papiery długoterminowe.

·         papiery rynkowe ( wykorzystywane w obrocie masowym , w którym uczestniczy wiele podmiotów, a transakcje dokonywane są na zorganizowanych, regulowanych rynkach ),

·         papiery nierynkowe (posiadają wąski krąg odbiorców, ich odbiór jest przypadkowy, bez instytucjonalnego uporządkowania ).

Akcje w jednostkach zależnych i stowarzyszonych oraz lokacyjne papiery wartościowe z prawem do kapitału wyceniane są według cen nabycia pomniejszonych o odpisy spowodowane trwałą utratą ich wartości( określanej mianem deprecjacji ). Za deprecjację uznaje się zgodnie z zarządzeniem Prezesa NBP:

·         ponoszenie przez kolejne lata strat nie znajdujących pokrycia w kapitałach własnych spółki, której bank jest akcjonariuszem lub udziałowcem,

·         utrzymywanie się przez okres trzech kolejnych miesięcy kursu akcji poniżej ceny ich nabycia.

Wynika z tego, że papiery wartościowe wyceniane mogą być:

·         w cenie nabycia, lub

·         w cenie niższej, niż cena nabycia, tj. w cenie nabycia pomniejszonej o rezerwę na deprecjację.

Rezerwa owa może być w ciągu roku obrotowego rozwiązana w całości lub w części, w przypadku poprawy sytuacji jednostki oraz wzrostu cen akcji. Zatem tego rodzaju papiery wartościowe mogą być wycenione według cen nabycia lub poniżej tych cen, nie mogą natomiast być wycenione powyżej cen nabycia.

               Handlowe papiery wartościowe z prawem do kapitału wyceniane są:

·         według cen nabycia, lub

·         według cen zakupu (zgodnie z ustawą o rachunkowości ), jeżeli nie wypacza to sytuacji finansowej danej jednostki ( brak zapisu dotyczącego cen zakupu w zarządzeniu Prezesa NBP ) oraz jeżeli nie są one wyższe od cen sprzedaży netto, którymi dla papierów wartościowych notowanych na giełdzie są notowania ich kursu na giełdzie; na skutek spadku cen sprzedaży netto ( na skutek spadku kursu ) handlowe papiery wartościowe tracą na wartości; zobowiązuje to bank do wyceny papierów wartościowych tego rodzaju na dzień bilansu po cenie sprzedaży netto, jeżeli jest ona niższa od ceny nabycia; jednak jeżeli w kolejnym okresie, za który sporządzane jest sprawozdanie, nastąpi wzrost ceny sprzedaży netto powyżej poziomu z okresu poprzedniego, wówczas należy je wycenić po cenie niższej, a więc po cenie z poprzedniego okresu; to oznacza, iż nie dochodzi do częściowego przywrócenia wartości do ceny nabycia.

Banki stosują 3 metody wyceny wartości rozchodu sprzedanych papierów wartościowych, a mianowicie:

·         metodę ceny przeciętnej, polegającą na ustaleniu przed każdym kolejnym rozchodem ceny przeciętnej ( średniej ważonej ), wyliczanej jako iloraz stanu papierów wartościowych w wyrażeniu wartościowym przez ich ilość,

·         metodę ceny najwcześniejszej, polegającą na wycenie rozchodu papierów wartościowych po cenach tych papierów, które bank nabył najwcześniej, zaś po ich wyczerpaniu, po cenach tych , które nabył jako drugie,

·         metodę ceny najpóźniejszej, polegającą na wycenie rozchodu papierów wartościowych po cenach tych papierów, które bank zakupił najpóźniej, zaś po ich wyczerpaniu po cenach papierów z poprzedniego zakupu.

Dłużne papiery wartościowe wyceniane są według aktualnej ceny sprzedaży, bez względu na to czy zaliczane są do papierów wartościowych handlowych czy lokacyjnych. Aktualna cena sprzedaży według słowniczka sporządzonego dla potrzeb planu kont banków to cena nabycia powiększona o zapadłe odsetki lub dyskonto przypadające na dany okres. Z definicji tej wynika, że aktualna cena sprzedaży może być tylko wyższa od ceny nabycia papierów wartościowych. Natomiast zgodnie z ustawą o rachunkowości cena sprzedaży to cena możliwa do uzyskania w dniu bilansowym, co oznacza, że może ona być tak wyższa, jak i niższa od cent nabycia.

Pomimo, że przepisy zarządzenia Prezesa NBP nie definiują pojęcia ceny sprzedaży ( aktualnej ceny sprzedaży ) według jednej, czy drugiej definicji, przyjmuje się, iż to ustawa o rachunkowości określa zasady wyceny tego rodzaju papierów wartościowych. Papiery wartościowe przejęte za wierzytelności wyceniane są według ceny możliwej do uzyskania, którą ustala się jako różnicę pomiędzy kwotą długu, za który je przejęto a utworzoną rezerwą I tak:

·         wartość przejętych akcji notowanych na giełdzie ustala się biorąc pod uwagę sytuację finansową emitenta oraz średni kurs notowań giełdowych; gdy wyliczona cena jest wyższa od możliwej do uzyskania ceny sprzedaży ( czyli notowań z dnia wyceny ), wówczas wyceny dokonuje się według niższej ceny możliwej do uzyskania,

·         wartość przejętych akcji nie notowanych na giełdzie ustala się na podstawie sytuacji finansowej podmiotu, którego akcje przejęto; jeżeli kapitały ( fundusze ) ocenianego podmiotu skorygowane o wynik finansowy wykazują wartość zerową bądź ujemną, wówczas należy utworzyć rezerwę na pełną kwotę długu, za który akcje przejęto; jeżeli natomiast wykazują one wartość dodatnią, wówczas tworzy się rezerwę jedynie na różnicę pomiędzy kwotą długu a ustaloną wartość przejętych akcji. 

Akcje własne do zbycia wycenia się w cenie nabycia, nie wyższej od wartości nominalnej.

Własne wyemitowane przez bank papiery wartościowe wycenia się według ich wartości nominalnej.

Wycena akcji

Wycena akcji, podobnie jak wycena innych instrumentów finansowych, polega na ustaleniu jej wartości w celu zidentyfikowania akcji niedowartościowanych (które można kupić) lub akcji przewartościowanych (które można sprzedać). W przypadku pozytywnych wniosków płynących z poprzednich etapów analizy fundamentalnej i decyzji kupna akcji spółki, pojawia się naturalne pytanie o sprawiedliwą cenę akcji, tzn. cenę, która odpowiadałaby wartości. To zagadnienie rozwiązuje się na etapie wyceny. Uważa się, że istnieje wartość wewnętrzna akcji (WWA). Przyjmuje się też, że rynek nie jest doskonały, stąd też różnica ceny akcji od "prawdziwej" wartości (fair value), którą jest wartość wewnętrzna.

Rys. 1 Wzajemna relacja między ceną akcji a jej wartością wewnętrzną (WWA)

Źródło: "Wyznaczanie punktów zwrotnych indeksu Wig przy pomocy wybranych metod analizy czasowej." Krzysztof Borowski

Jeżeli:

·         wartość wewnętrzna akcji jest wyższa niż jej cena - akcja jest niedowartościowana - należy kupić tę akcję,

·         wartość wewnętrzna akcji jest niższa niż jej cena - akcja jest przewartościowana - należy sprzedać tę akcję.

Istnieje wiele sposobów wyceny akcji. Ogólnie mówiąc wycena akcji sprowadza się do ustalenia wartości wycenianej firmy tj. wartości wewnętrznej akcji. Wartość pojedynczej akcji otrzymuje się poprzez podzielenie wartości firmy przez liczbę wyemitowanych przez spółkę akcji. W przypadku kolejnych emisji jako liczbę akcji spółki w danym okresie przyjmuje się: średnią arytmetyczną lub średnią ważoną (okresem do emisji i po emisji) z liczby akcji na początku okresu sprawozdawczego i na koniec. Proces kalkulacji wartości firmy odbywa się w oparciu o szablonowe formuły matematyczne. W celu dokonania prawidłowej wyceny przedsiębiorstwa należy uwzględnić szacunki dwóch wartości: majątku przedsiębiorstwa oraz stopnia zorganizowania środków i czynników produkcji z punktu widzenia zdolności do przynoszenia zysków. Ta druga wartość nazywana jest w literaturze wartością firmy (wartością reputacji - goodwill). Z uwagi na obszerność tematyki metod wyceny przedsiębiorstw poniżej przedstawiony jest zarys najważniejszych metod.

Model Gordona – wariant modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Służy do obliczenia wartości akcji lub przedsiębiorstwa. W tym modelu zakłada się, że przedsiębiorstwo płaci regularnie dywidendy o wartości D, które stale rosną o stały współczynnik g. Stała k jest równa kosztowi kapitału własnego przedsiębiorstwa.

Metody wyceny przedsiębiorstwa można podzielić na cztery grupy:

·         metody dochodowe - opierają się na prognozowaniu i aktualizowaniu możliwych do wygenerowania przez dane przedsiębiorstwo szeroko rozumianych dochodów,

·         metody bazujące na kosztach i majątku przedsiębiorstwa - koncentrują się na oszacowaniu wartości poszczególnych składników majątku firmy,

·         metody porównań rynkowych - dokonywane są przez inwestorów na rynku kapitałowym i opierają się na rynkowej (najczęściej giełdowej) wartości kapitałów własnych i długu,

·         metody mieszane - uwzględniające cechy i elementy podejścia dochodowego i majątkowego.

Metody dochodowe

Opierają się na założeniu, że przedsiębiorstwo jest dobrem, którego wartość zależy od korzyści finansowych, jakie przyniesie ono właścicielowi w przyszłości. O wartości przedsiębiorstwa stanowi zaktualizowana na moment wyceny suma przewidywanych dochodów finansowych. Istotą tych metod jest określenie wielkości strumieni dochodów, jakie wyceniane jednostki są zdolne wykreować w przyszłości. W ramach tego procesu należy:

·         określić okres, w którym przedsiębiorstwa będą dysponowały zdolnością do generowania dochodów,

·         zaprognozować wielkości dochodów przedsiębiorstw w poszczególnych latach przyjętego horyzontu.

Wśród metod dochodowych wykonuje się wyceny metodą zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych, metodą przyszłych zysków oraz metodami opartymi na wartości dywidendy.

Ogólna formuła wartości, bazującej na dochodach właścicieli przedstawia się następująco:

Wzór 1. Wycena wartości akcji

Źródło: Busse von Colbe W. "Gesamtwert der Unternehmung". Handwörterbuch des Rechnungswesens 2. Aufl. Stuttgart 1981.

gdzie:
W D - wartość dochodowa wycenianego pr...