Złamania
Złamanie jest to całkowite przerwanie ciągłości kości na całej jej szerokości. oprócz tego wyróżniamy pęknięcia i nadłamania. Wyróżniamy złamania: nasad, przynasad, trzonów kości, wyrostków, pod okostnowe (występują u dzieci) inaczej nazywane złamaniami "zielonej gałązki". Rodzaje złamań: z pociąganiem (awulsyjne), stawowe i przed stawowe, z wydłużeniem lub skróceniem.
Powikłania pierwotne po złamaniach: w momencie zadziałania urazu np. uszkodzenie naczyń, nerwów, narządów wewnętrznych. Powikłania wtórne po złamaniach: zespół Volkmanna, zespół Sudecka, przykurcze, zrost opóźniony, staw rzekomy, jałowa martwica, zapalenie kości, kostnienie poza szkieletowe, zrost w wadliwym ustawieniu, odleżyny.
Etapy gojenia się złamań: pierwszy okres- krwiaka-trwa kilka dni. Powstaje przekrwienie, obrzęk i przesiek na skutek wydzielanych enzymów z uszkodzonych tkanek. Drugi okres- tworzenia się resorbcji krwiaka- trwa około 10 dni, następuje stopniowe wchłanianie krwiaka. W jego sąsiedztwie pojawiają się odwapnienia, a resztki krwiaka są wysycane solami wapnia. Trzeci okres-powstawania tkanki podkostnej- trwa około 15 dni występuje unaczynienie ziarniny i wnikanie do ogniska złamania komórek kostno chrzestnych. Czwarty okres-tworzenia się tkanki kostnej-trwa 5-10 tygodni jest to tzw. prowizoryczna kość mało wytrzymała pod względem mechanicznym i w tym momencie przerwanie unieruchomienia może spowodować wytworzenie stawu rzekomego. Piaty okres- przebudowa, dojrzewanie tkanki kostnej i powstawanie tkanki kostnej. Jego długość zależy od kontaktu odłamów, od lekkiego docisku odłamów w ciszy mechanicznej, od wieku chorego, od miejsca złamania.
Złamanie obojczyka- może być to złamanie z przemieszczeniem lub bez. Przy przemieszczeniu stosuje się unieruchomienie ósemkowe, a bez przemieszczenia opatrunek gipsowy Dessaulta. Czas unieruchomienia 3-6 tyg.
Złamanie szyjki kości ramiennej - jest to jedno z najczęstszych złamań u ludzi starszych. Jeżeli złamanie jest zaklinowane to leczy się opatrunkiem Dessaulta na 3 tyg. a później stosuje się temblak (opaskę z materiału) > przy przemieszczeniach odłamów stosuje się nastawianie a czasem zespolenie operacyjne i gips na okres około 4 tyg.
Złamanie kości przedramienia. Wyróżniamy tu złamania: wyrostka łokciowego kości łokciowej, wyrostka dziobiastego kości łokciowej, głowy i szyjki kości promieniowej. Leczy się je zachowawczo unieruchomieniem na okres 4-6 tyg. Występuje tez złamanie kości przedramienia które leczy się gipsem na 6-12 tyg. Złamanie dalszego odcinka kości promieniowej określane jako złamanie w miejscu typowym jest leczone zachowawczo najczęściej szyna grzbietowa na 4-6 tyg.
Złamanie szyjki kości udowej- występuje u osób starszych. Może być w obrębie samej szyjki albo być złamaniem przezkrętarzowym i u starszych osób dąży się do szybkiego unieruchomienia chorego. Stosuje się leczenie operacyjne w postaci zespolenia, alloplastyki lub endoprotezoplastyki a nawet operacyjne usztywnienie stawu. Rzadko u osób młodych stosuje się gips w postaci buta derotacyjnego.Po alloplastyce pacjent jest pionizowany po 1-2 tyg. Inne metody leczenia umożliwiają obciążenie kończyny czasami niepełne po 8-10 tyg. Występują częściej u kobiet między 60 a 70 rokiem życia ze względu na osteoporozę.
OKRES UNIERUCHOMIENIA Celem stosowanych zabiegów jest: skrócenie czasu leczenia, Zapobieganie wystąpieniu powikłań, poprawa uwapnienia tkanki kostnej, zwiększenie obniżonej liczby krwinek czerwonych i hemoglobiny, zapobieganie powstawaniu zaburzeń ogólnoustrojowych, utrzymanie sprawności mięsni i stawów nie objętych unieruchomieniem, zapobieganie zanikom mięśniowym, w przypadku kończyn dolnych pionizacja nauka chodzenia o kulach.
Fizykoterapia: z leczenia fizykalnego wyłancza się ciepłolecznictwo z uwagi na utrudnienie przez zabiegi cieplne tworzenia się kostniny.
krioterapi,- obkurczenie naczyń powoduje powstanie mniejszego krwiaka. W czasie trwania zabiegu ciepłota skóry może obniżyć się do -2o C i na skutek skurczu naczyń krwionośnych utrzymywać się po zabiegu przez 1 minutę. Natomiast 4 minuty po zabiegu występuje czterokrotne rozszerzenie naczyń utrzymujące się przez 2 godziny. Powoduje to wzrost stężenia tlenu i obniżenie stężenia mleczanów i histaminy. Wykonuje się 10 zabiegów w serii.
Ultradźwięki (ultradźwięki to fale akustyczne o częstotliwości drgań wyższej niż zakres słyszalności ucha ludzkiego. Drgania przenosząc się z jednej cząsteczki na następne wywołują powstanie podłużnej fali mechanicznej, Wzrasta szybkość reakcji chemicznych i nasilają się procesy utleniania, poprawia się ukrwienie)
promieniowanie nadfioletowe, pochłaniane jest przez warstwy skóry brodawkowatej, Solux, Po zabiegu świetlnym , skóra reaguje zwiększonym odczynem na inne bodźce np. promieniowanie nadfioletowe, elektryczne. Solux z filtrem czerwonym ogranicza działanie promieniowania do efektu cieplnego. Niebieski i fioletowy ograniczają działanie cieplne i pobudzają do ziarninowania.
magnetoterapia, małej częstotliwości powoduje przemieszczanie się jonów, czego skutkiem jest hiperpolaryzacja błony komórkowej, co zwiększa wykorzystanie tlenu przez komórkę i tym samym wzmaga przemianę materii. Pole magnetyczne przenika przez wszystkie tkanki równomiernie
laser (Biostymulacja laserowa jest to proces przyspieszania lub usprawniania reakcji fizjologicznych, wywołany naświetlaniem tkanek przez promień laserowy. W laserze światło jest zebrane w jedną wiązkę, promieniowanie lasera wywołuje fizjologiczne odruchy układu naczyniowego skóry, co poprawia jej ukrwienie i pobudza procesy metaboliczne i wywołuje reakcje w narządach wewnętrznych. Ma to wpływ na zwiększenie przepływu krwi, uaktywnia działanie szpiku kostnego, podnosi stężenie adrenaliny, histaminy i serotoniny, co jest mechanizmem działania przeciwbólowego)
, prądy interferencyjne. Łagodzą ból , zwiększają ukrwienie, usprawniają przewodnictwo nerwowe nerwów ruchowych oraz podwyższają próg czucia nerwów czuciowych.
OKRES PO USUNIĘCIU UNIERUCHOMIENIA Celem stosowanych zabiegów jest: złagodzenie bólu, przeciwdziałanie przykurczom mięśniowym, poprawa odżywiania i uelastycznienia skory, wzmocnienie siły mięśniowej, zwiększenie masy mięśniowej, zwiększenie zakresu ruchu, zmniejszenie nieodwracalnych skutków urazu i ich kompensacja.
Fizykoterapia- Przy pełnym zroście kostnym:
parafinoterapia okłady i zawijania,
promieniowanie podczerwone,
galwanizacja , Dodatni biegun jest używany przede wszystkim w zwalczaniu stanów bólowych może być z dodawanie preparatów z wapnia.
prady Trauberta,
elektrostymulacja, Cechą tych prądów jest zdolność wywoływania w czasie ich przepływu skurczów mięśni szkieletowych. Celem zabiegu jest pośrednie pobudzenie w wyniku stymulacji właściwego nerwu i bezpośrednie pobudzenia mięśnia , odbudowa upośledzonych mięśni np. po porażeniach lub po zdjęciu opatrunku
prąd diadynamiczny, Prądy diadynamiczne (sześć rodzajów: MF, DF, CP, LP, RS, MM) są to prądy impulsowe o niskiej częstotliwości i charakteryzują się działaniem dynamogennym, to znaczy: przenikaniem w głąb tkanek. zależności od ich rodzaju, polega na przekrwieniu, efekcie przeciwbólowym, zmniejszeniu napięcia lub stymulacji mięśni
diatermia krotko falowa, diatermia mikrofalowa
, laser,
karpiel gorąca,
kąpiel solankowa,
kąpiel mydlana.
Przy braku pełnego zrostu: promieniowanie nadfioletowe,
Jonoforeza -W leczeniu blizn i zrostów- jod
, ultradźwięki,
Magnetoterapia- małej częstotliwości powoduje przemieszczanie się jonów, czego skutkiem jest hiperpolaryzacja błony komórkowej, co zwiększa wykorzystanie tlenu przez komórkę i tym samym wzmaga przemianę materii. Pole magnetyczne przenika przez wszystkie tkanki równomiernie.
laser,
masaż wirowy,
masaż podwodny.
Tera puls
Zespół Sudecka
Pourazowe rozrzedzenie kości, jest schorzeniem o nieznanej etiologii i dotyczy najczęściej kości stopy, stawu skokowego, okolic nadgarstka i ręki. Dochodzi do bolesnego obrzmienia tkanek przystawowych co powoduje znaczne ograniczenie ruchu w stawie. Ostry zapalny zanik kości może pojawić się po złamaniach kości, urazach stawów, odmrożeniach, oparzeniach, a także po uszkodzeniach nerwów, przy zbyt ściśle założonym opatrunku unieruchamiającym w wymuszonej lub niewłaściwej pozycji kończyny. Przyczyną schorzenia mogą być również zmiany naczynioruchowe, hormonalne, mechaniczne.
Objawy chorobowe pojawiają się najczęściej w okresie 2-4 tyg. po zadziałaniu czynnika wywołującego. Do charakterystycznych objawów należą zmiany w tkankach miękkich w postaci obrzęku, niebiesko-różowego zabarwienia skóry, wzrostu miejscowej potliwości i temperatury, plamistych nieregularnych odwapnień i zaniku kości oraz ból o charakterze kauzalgicznym. Schorzenie jest najczęściej rozpoznawane dopiero w późnej fazie, kiedy doszło już do zaniku kostnego, stąd leczenie jest znacznie utrudnione, może doprowadzić nawet do trwałego upośledzenia funkcji kończyny.
okres ostry: charakteryzuje się obecnością ostrego piekącego bólu ręki lub stopy, przekrwieniem tkanek, obrzękiem, wzmożoną ciepłotą skóry. Skóra jest błyszcząca, napięta, ciemnoczerwona lub fioletowa. Dochodzi do stopniowego zaniku mięśni i ograniczenia ruchomości w stawach. W obrazie radiologicznym widoczne jest odwapnienie kości z zatarciem jej struktury. W okresie ostrym zaleca się delikatne masaże, najlepiej w formie automasażu wykonywanego za pomocą miękkiej szczotki do włosów po natłuszczonej skórze. Wskazane są ostrożne ćwiczenia czynne. Okres ten trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.
- okres dystrofii: trwa najczęściej od 4 tygodni do 6 miesięcy i charakteryzuje się przewlekłym skurczem naczyń krwionośnych. Skóra staje się cienka wilgotna i chłodna, porost włosów i paznokci ulega zahamowaniu. Stopniowo dochodzi do pogłębiającego się zaniku mięśni, ograniczenia ruchomości czynnej i biernej w stawach, zaczyna dochodzić do przykurczów i zesztywnień stawowych. W obrazie radiologicznym obserwuje się odwapnienie i zatarcie struktury kostnej.
- okres zaniku: trwa od 6- 12 miesięcy i charakteryzuje go ból w trakcie ruchu i obciążania kończyny. Skóra jest cienka, dystroficzna i błyszcząca, w dotyku chłodna. Mięśnie zanikają, dochodzi do zesztywnień w stawach i patologicznych ustawień. Radiologicznie obserwuje się zanik tkanki kostnej.
Zespół Sudecka oprócz leczenia farmakologicznego wymaga również wczesnej czynnej rehabilitacji. Początkowo wskazane jest leczenie zimnem, potem zabiegi cieplne, jontoforeza wapniowa, ultradźwięki, magnetoterapia.
Przebieg choroby jest indywidualny- może dojść do zatrzymania postępu choroby w okresie ostrym lub dystrofii lub nawet do pełnego ustąpienia objawów. Jeśli rozwinął się okres dystrofii zniekształcenia i upośledzenie czynności kończyny są nieodwracalne.
T.Gaździk,"Ortopedia i traumatologia"( 1998) PZWL,
Leczenie okres ostry- unieruchomienie chorego odcinka kończyny na okres ok. 10 dni w celu wyeliminowania bodźców bólowych
* zmienne ułożenie kończyny (wysokie – poziome – niskie); w wysokim ułożeniu kończyny chory wykonuje czynne ruchy palcami w celu przeciwdziałania zastojowi żylnemu
* ćwiczenia czynne wolne i czynne z dawkowanym oporem mięśni poza chorym odcinkiem pamiętając, że żadne ćwiczenie nie może powodować bólu
Fizykoterapia- przeciwwskazania zabiegi powinny być skierowane na uśmierzenie bólu ze zmniejszeniem wzmożonego przepływu krwi, NLPZ diklofenak, ketoprofen, naproksen, Chłodzenie lodem, można próbować kąpieli oziębiających zdrową kończynę próbując wykorzystać efekt reakcji odruchowej.
Leczenie okres dystrofi- W okresie dystrofii dochodzi do odwapnień kości, skóra jest cienka, zwykle sina, wilgotna i chłodna, porost włosów i paznokci ulega zahamowaniu. W okresie tym występuje przewlekły skurcz naczyń krwionośnych. Stopniowo dochodzi do pogłębiającego się zaniku mięśni, ograniczenia ruchomości czynnej i biernej w stawach, zaczyna dochodzić do przykurczów i zesztywnień stawowych. W obrazie radiologicznym obserwuje się odwapnienie i zatarcie struktury kostnej. Nadal utrzymuje się bolesność stawów.
Fizykoterapia- poprawa przepływu krwi, kąpiele rozgrzewające zdrowej kończyny, kąpiele wirowe chorej kończyny, leczenie środkami farmakologicznymi poprawiającymi krążenie i działającymi przeciwbólowo, np: jonoforeza nowokainowa, jonoforeza wapnia
Okres zaniku- W okresie zaniku dochodzi do utrwalenia przykurczów, zaników mięśniowych i odwapnień. Charakteryzuje go ból w trakcie ruchu i obciążania kończyny. Skóra jest cienka, dystroficzna i błyszcząca, w dotyku chłodna. Dochodzi do zesztywnień w stawach i patologicznych ustawień. Radiologicznie obserwuje się zanik tkanki kostne.
Początkowo wskazane jest leczenie zimnem, potem zabiegi cieplne, jonoforeza wapniowa, ultradźwięki, magnetoterapia. Prądy Interferencyjne /prądy Nemeca/ :
...