Polityka społeczna (wykład)
dr Ewa Maciaszczyk
I. Podstawowe pojęcia polityki społecznej oraz jej geneza i rozwój
1. Wprowadzenie do problematyki polityki społecznej
1.1. Zakres polityki społecznej
1.2. Podmioty polityki społecznej
1.3. Polityka społeczna jako nauka i działalność praktyczna
2. Geneza i przekształcenia polityki społecznych w rozwoju społeczeństw
3. Doktryny polityki społecznej
4. Modele polityki społecznej
II. Zabezpieczenie społeczne cz. 1
1. Pojecie zabezpieczenia społecznego
2. Regulacje międzynarodowe
3. Technika ubezpieczeniowa
4. Ubezpieczenia społeczne
5. Ubezpieczania emerytalne w Polsce
III. Zabezpieczenie społeczne cz. 2 (technika zaopatrzeniowa, technika opiekuńcza, rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych)
1. Technika zaopatrzeniowa
2. Technika opiekuńcza
2.1. Przedmiotowy zakres pomocy społecznej
2.2. Wybrane świadczenia pomocy społecznej
2.3. Zabezpieczenie społeczne a integracja europejska
3. System rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce
3.1. Pojecie osoby niepełnosprawnej
3.2. Systemy orzecznicze w Polsce
3.3. Renta z tytułu niezdolności do pracy
3.4. Renta socjalna
3.5. Zakres problemu niepełnosprawności w Polsce
3.6. Modele systemów wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych
3.7. System wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Polsce
IV. Ochrona zdrowia, polityka ludnościowa i rodzinna
1. Ochrona zdrowia w polityce społecznej
1.1. Podstawowe mierniki stanu zdrowia ludności
1.2. Czynniki warunkujące zdrowie
1.3. Podstawowe mierniki stanu zdrowia ludności
1.4. Finansowanie świadczeń medycznych
2. Polityka ludnościowa
2.1. Źródła informacji o ludności
2.2. Falowanie demograficzne
2.3. Struktury ludności
2.4. Rodzaje polityk ludnościowych
2.5. Współczesne trendy demograficzne i ich skutki społeczno-ekonomiczne
3. Polityka rodzinna
3.1. Pojecie i funkcje rodziny
3.2. Regulacje prawne dotyczące rodziny
3.3. Podejście ekonomiczne do polityki rodzinnej
3.4. Teorie ekonomiczne związane z rodziną
3.5. Główne instrumenty polityki rodzinnej
Żyjemy w czasach, które charakteryzują się wysokim tempem przemian społeczno-gospodarczych. W związku z tym istnieje potrzeba poszukiwania odpowiedzi na wiele pytań związanych ze sposobami radzenia sobie z pojawiającymi się problemami oraz godzeniem oczekiwań z możliwościami. Na naszych oczach (i przy naszym udziale) na nowo definiuje się najważniejsze kwestie i poszukuje skutecznych metod działania.
Studenci ekonomii powinni charakteryzować się zdolnością do samodzielnego wnioskowania i formułowania ocen odnoszących się do zmian struktury oraz sposobów zaspokajania potrzeb ludzkich, a także, co oczywiste, funkcjonowania gospodarki. Według, jednej z wielu definicji polityki społecznej (A. Kurzynowskiego) jest ona „działalnością państwa, samorządów i organizacji pozarządowych zmierzającą do kształtowania ogólnych warunków pracy i bytu ludności, prorozwojowych struktur społecznych oraz stosunków opartych na równości i sprawiedliwości społecznej, sprzyjających zaspokajaniu potrzeb społecznych na dostępnym poziomie”. Celem zajęć jest zatem dostarczenie głównych informacji potrzebnych do zrozumienia podstawowych zagadnień polityki społecznej i występujących między nimi relacji oraz ich uwarunkowań.
Kurs podzielony został na cztery moduły. Pierwszy wprowadza podstawowe pojęcia polityki społecznej oraz jej genezę i rozwój. Dwa kolejne dotyczą problematyki systemu zabezpieczenia społecznego (ubezpieczeń, zaopatrzenia społecznego, pomocy społecznej oraz rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych). Jest to część szczególnie ważna, bowiem wielu ludzi ocenia funkcjonowanie polityki społecznej poprzez pryzmat poczucia bezpieczeństwa oraz zakresu i form pomocy, na którą może liczyć, gdy nie jest w stanie sam sobie poradzić. W pierwszej części modułu czwartego omówiono najważniejsze zagadnienia dotyczące systemu ochrony zdrowia — problem ten jest szczególnie „społecznie drażliwy”, bowiem zdrowie jest wartością cenioną na całym świecie, a nigdzie nie udało się stworzyć systemu, który łączyłby ekonomiczną efektywność z rosnącymi potrzebami obywateli w tym zakresie. W dalszych częściach modułu czwartego omówiono politykę ludnościową oraz rodzinną. W tym zakresie na plan pierwszy wysuwa się malejąca liczba urodzeń oraz starzenie się społeczeństw krajów rozwiniętych (w tym polskiego) i związane z tym konsekwencje.
W zakresie wiedzy student powinien:
• znać główne definicje, genezę, doktryny i modele polityki społecznej;
• wymieniać i charakteryzować etapy rozwoju i uwarunkowania polityki społecznej, techniki zabezpieczenia społecznego, ryzyka socjalne, składowe systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce, cele i zasady systemu pomocy społecznej, skutki społeczne zmian demograficznych w Polsce, modele ochrony zdrowia oraz wskaźniki charakteryzujące stan zdrowia ludności, system rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce teorie i miary ubóstwa;
• znać różnice między pasywną i aktywną polityką społeczną;
• charakteryzować główne wartości i cechy europejskiego modelu społecznego;
• objaśniać uwarunkowania dokonywania wyborów społecznych.
W zakresie umiejętności:
Student powinien:
• wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną i pozyskiwać dane do analizowania konkretnych procesów i zjawisk społecznych;
• umieć korzystać z systemu zabezpieczenia społecznego;
• interpretować skutki społeczne zmian w sytuacji gospodarczej kraju;
• analizować proponowane rozwiązania konkretnych problemów i proponować w tym zakresie odpowiednie rozstrzygnięcia.
W zakresie postaw/kompetencji ćwiczenia rozwijają i ugruntowują następujące postawy:
• świadomość potrzeby uczenia się przez całe życie;
• wrażliwość na problemy społeczne;
• świadomość konieczności uwzględniania interesów wielu grup społecznych i uwarunkowań gospodarczo-finansowych w realizacji zadań polityki społecznej;
• wyrażanie racjonalnych ocen funkcjonujących rozwiązań z zakresu polityki społecznej.
Zgłębienie problematyki omawianych zajęć umożliwi Ci nie tylko przeczytanie przygotowanych przez nas materiałów, ale także lektura literatury obowiązkowej i uzupełniającej.
Literatura obowiązkowa
• Wymiary polityki społecznej (2009), O. Kowalczyk (red.), S. Kamiński (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Polityka społeczna (2003), A. Kurzynowski (red.), Szkoła Główna Handlowa.
Literatura uzupełniająca
• Polityka społeczna (2008), G. Firlit-Fensak (red.), M. Szylko-Skoczny (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• S. Golinowska (2002), Polityka społeczna państwa w gospodarce rynkowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• J. Orczyk (2005), Polityka społeczna. Uwarunkowania i cele, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
Opracowanie materiałów zajęć
Zajęcia z polityki społecznej zostały opracowane w Wyższej Szkole Finansów i Informatyki im. Prof. J. Chcechlinskiego w Łodzi w ramach projektu E-learning: nowoczesna i innowacyjna uczelnia współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Autor materiałów dydaktycznych: dr Witold Ratajczyk
Koordynator ds. metodyki kształcenia na odległość: dr Agnieszka Wierzbicka
Opracowanie metodyczne: Mirosław Marchlewski
Redakcja i skład tekstu: Bartosz Ludkiewicz
Opracowanie graficzne: Marcin Skomielski
Implementacja materiałów: Mariusz Osiński
Moduł 1
Zadanie 1
Każdy z nas funkcjonuje w pewnym środowisku lokalnym. Jakiego rodzaju kwestie (ewentualnie problemy) społeczne dostrzegasz w swoim otoczeniu? Kto powinien inicjować działania mające na celu ograniczenie negatywnych konsekwencji tych kwestii?
Zadania 2
Który z modeli polityki społecznej wydaje się najbardziej odpowiedni dla społeczeństwa polskiego?
Moduł II
Zadanie 1
Czy w Polsce jest możliwe wprowadzenie dobrowolnego ubezpieczania się w ZUS i uwolnienie od tego obowiązku pracodawców?
Zadanie 2
Czy przymus państwowy w ubezpieczeniach społecznych jest uzasadniony?
Zadanie 3 – przeslac pdf
Minister Pracy i Polityki Społecznej zwrócił się do Ciebie o przedstawienie propozycji zmian w funkcjonującym w Polsce systemie ubezpieczeń społecznych. Przygotuj zwięzłą propozycję (najlepiej ujętą w punkty) i krótkie jej uzasadnienie. Przygotuj argumenty na obronę swych propozycji, gdyby miały się spotkać z krytyką.
Moduł III
Zadanie 1
Czy różnego typy zasiłki zawsze trafiają do osób najbardziej potrzebujących?
Zadanie 2
Wyszukaj informacje na temat emerytur obywatelskich. Czy takie rozwiązanie mogłoby mieć zastosowanie w Polsce?
Moduł IV
Zadanie 1
Czy rodzina jest nośnikiem istotnych wartości, które wymagają ochrony i wsparcia ze strony polityki społecznej?
Zadanie 2
Wskaż pozytywne i negatywne skutki prywatyzacji ochrony zdrowia w Polsce.
Zadanie 3 – wysłać w pdf
Na stronach GUS wyszukaj informacje na temat zmian liczby i struktury ludności Polski oraz dowolnej aglomeracji miejskiej (powyżej 100 000 tys. mieszkańców) w ostatnich latach. Spróbuj wskazać przyczyny zmian oraz ich następstwa. Opisz, czy potrzebne i możliwe jest podjęcie działań mających na celu poprawę sytuacji demograficznej? Wskaż, jakiego rodzaju działania są najbardziej pilne?