GŁÓWNE CELE ZABIEGÓW FIZYKALNYCH:
· Zwalczanie bólu
· Zwalczanie stanów zapalnych
· Zwiększenie odporności ogólnej i zapobieganie zakarzeniom
· Usprawnianie mechanizmów regulujących układ krążenia, oddychania, przemiany materii, termoregulacji i ukrwienia skóry
· Utrzymywanie wydolności ogólnej organizmu
· Normalizacja przebiegu wegetatywnych procesów życiowych
TERMOREGULACJA:
· Temp człowieka 36,6 do 37,5°C
· Temp komfortu cieplnego w powietrzu 21 do 22°C, dopuszczalna jest do 18°C
· W środowisku wodnym 32 do 34°C
Ośrodek termoregulacji położony jest w podzgórzu – ośrodek wegetatywny. Orientacyjnie wyróżnia się:
1. Ośrodek termoregulacji fizycznej/ ochładzania
Włącza się kiedy grozi przegrzanie.
· Rozszerzenie naczyń krwionośnych
· Zwiększenie wydzielania potu
· Zahamowanie mechanizmów ogrzewających ciało
2. Ośrodek termoregulacji chemicznej/ ogrzewania
· Zwiększenie napięcia mięśniowego
· Zwężenie naczyń skóry
· Wzrost procesów spalania/ przemiany materii
HIPERTERMIA – przegrzanie organizmu. Do 40°C – zasłabnięcie. Do 43°C – śmierć kom nerwowych.
HIPOTERMIA – ochłodzenie organizmu. 30-34°C – może dojść do śmierci. 22°C – osoba uśpiona/osoba jest pod kontrolą.
CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA ODDAWANIE CIEPŁA OTOCZENIU:
1) Stosunek pow ciała do objętości
2) Istnienie warstwy powietrza między ciałem a odzieżą
3) Izolujący wpływ skóry i tk podskórnej
4) Stopień unaczynienia skóry
5) Wartość przewodnictwa cieplnego otoczenia
6) Warunki fizyczne do parowania wody zawartej w pocie
7) Ruch powietrza, który ułatwia ochłodzenie skóry
MIEJSCOWE OKŁADY CIEPŁE:
· Termofor
· Poduszka elektryczna
· Worki żelowe
· Gorący piasek
· Przegrzane parą ręczniki
· Okłady z chydrokeratorą
· Parafina
ODCZYN MIEJSCOWY NA DZIAŁANIE CIEPŁA:
· Podwyższenie temp ciała
· Rozszerzenie naczyń krwionośnych
· Zwiększenie przepływu krwi i limfy
· Zwiększenie dyfuzji przez ściany naczyń włosowatych
· Zwiększenie wymiany między krwią i tkankami subst biorących udział w procesie przemiany materii
· Zwiększenie dostawy tlenu i subst energetycznych z krwi do tkanek
· Usuwanie z tkanek odpadowych produktów przemiany materii
· Zmniejszenie lepkości płynu tkankowego
· Usuwanie z tkanek objętych procesem zapalnym jej wytworów (płynu wysiękowego)
· Uczynnienie mechanizmów obronnych organizmu
· Zmniejszenie bólu
· Rozluźnienie mięśni i zwiększenie rozciągliwości tkanki łącznej
NIE POWINNO STOSOWAĆ OKŁADÓW CIEPŁYCH:
· Żylaki w miejscu okładu
· Ubytki w skórze
· Tkanki w których występuje niebezpieczeństwo krwotoku
· Zmiany nowotworowe, gruźlicze
· Ostrożnie z tkankami z upośledzonym unerwieniem
WYGLĄD ODCZYNU PO ZAB CIEPŁYM MIEJSCOWYM:
· Równomiernie zaróżowiona i spocona skóra
· Nie może być intensywnego przekrwienia i bólu przy dotykaniu (stosowanie maści na oparzenia)
· Blada skóra to znaczy zaburzenia naczyń (obkurczenie naczyń krwionośnych)
ZAB CIEPLNE O DZIAŁANIU OGÓLNOUSTROJOWYM:
Ø Prawo Dastre –Morata – bodźce termiczne (ciepłe lub zimne) działając na duże pow skóry, powodując przeciwnie do naczyń skóry zachowanie się dużych naczyń krwionośnych kl piersiowej i jamy brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu wykazują taki sam odczyn jak naczynia skóry
MECHANIZMY KTÓRYMI MOŻNA UZYSKAĆ EFEKT TERMOTERAPII:
1) Bierne kontrolowane podniesienie temp całego ciała lub jego części
2) Wywołanie reakcji miejscowych, oddalonych i uogólnionych w celu:
· Wpływania bezpośrednio i pośrednio na tkankowe procesy fizjologiczne i rehabilitacje w chorobach narządu ruchu i innych narządów
· Torowania mechanizmów przystosowawczych do zwiększenia zdolności kompensacji zakłóceń bilansu cieplnego i sprawności innych układów fizjologicznych, np. wysiłkowych i odporności na infekcje.
· Oddziaływanie na ośrodki i efektory emocji w sensie regulacji ich reakcji wspomagając leczenie zaburzeń nerwowych, psychosomatycznych i psychoz, a także jego placebo w chorobach przewlekłych.
ODCZYN OGÓLNY NA DZIAŁANIE CIEPLNE:
1) Uruchomienie mechanizmów termoregulacji
2) Zwiększenie wydzielania potu
3) Wpływ na gospodarkę mineralno wodną ustroju, może dojść do odwapnień w tkankach, zmniejszenia stężenia chlorku sodowego we krwi
4) Wzmożenie przemiany materii
5) Przyspieszenie akcji serca o 20 uderzeń na min
6) Zawartość tlenu we krwi tętniczej maleje a w żylnej wzrasta
7) Oddech ulega niewielkiemu przyspieszeniu
8) Czynność wydzielnicza nerek maleje
9) Następuje spadek ciśnienia krwi
10) Zmniejsza się napięcie mięśni
PRZECIWWSKAZANIA DO OGÓLNYCH ZAB CIEPLNYCH:
· Ostre i przewlekłe choroby zakaźne
· Gorączka
· Skłonność do krwawienia
· Gruźlica
· Choroba nowotworowa
· Choroby nerek i wątroby
· Niedokrwistość
· Ciąża
· Nadczynność tarczycy
· Niedomoga kory nadnerczy
· Niektóre choroby skóry
· Padaczka
· Stany psychotyczne
· Nadciśnienie, zawał serca, choroba wieńcowa, uogólniona miażdżyca, zakrzepowe zapalenie żył
· Jaskra
· Alkoholizm
· Narkomania
KRIOTERAPIA – LECZENIE ZIMNEM
Dochodzi do:
· Pobudzenia receptorów zimna
· Zmniejszenia aktywności receptorów ciepła
· Miejscowe zwężanie naczyń krwionośnych
· Zmian naczynioruchowych
· Zmiany czasu reakcji nerwów aż do blokady aktywności ruchowej
· Zmniejszenia miejscowej przemiany materii
ZIMNO DZIAŁA W 2 FAZACH:
1) Powoduje zwężenie naczyń w skórze i tk podskórnej - Reakcja obronna, chroniąca organizm przed utratą ciepła. Mimo tej reakcji następuje pewne oziębienie tkanek. Zmniejsza się ilość przepływającej krwi przez ochłodzone tkanki, następuje gorsze zaopatrzenie ich w tlen i produkty odżywcze, to daje zmniejszenie procesów przemiany materii.
2) Naczynia ulegają rozszerzeniu, następuje przekrwienie takanek, sprzyja to szybszemu gojeniu się urazów, zapaleń i działaniu przeciwobrzękowym zależy od poprawy przepływy chłonki.
Krótkotrwałe działanie zimna – temp schłodzonego powietrza: -160°C lub więcej, czas max 3 min.
Długotrwałe działanie zimna – miejscowe okłady 0 - 6°C
MECHANIZMY OBRONNE:
1) „Fale Lewisa” – okresowe rozszerzanie i zwężanie naczyń krwionośnych w czasie działania zimna. Po oziębieniu skóry do temp zamrażania wody po pewnym czas i skurcz naczyń ustępuje i ulegają one rozszerzeniu, przepływająca krew ogrzewa tkanki do temp 8°C i wówczas następuje ponowny skurcz naczyń.
2) Reakcje naczynioruchowe – skurcz naczyń skóry i tk podskórnej, przemieszcza się krew do głębiej położonych tj kończyn, zwiększając przepływ krwi przez duże tętnice i żyły. Reakcje naczynioruchowe są słabe w skórze głowy z zab cieplnych i zimnych. Zwężenie naczyń powoduje zwiększenie oporu naczyniowego w obwodzie, powoduje to podwyższenie ciśnienia skurczowego krwi, obciąża pracę serca.
3) „drżenie z zimna” – mimowolne drobne skurcze mięśni i źródło energii cieplnej
4) Zmniejszenie wydzielania potu
ODCZYN NA DZIAŁANIE KRIOSAUNY:
· Ochłodzenie skóry
· Wzmożenie napięcia
· Skurcz naczyń włosowatych
· Zwiększona pobudliwość nerwów obwodowych, czuciowych i ruchowych.
· Wzrost ciśnienia tętniczego
· Przeciwzapalne, przeciwbólowo, przeciwobrzękowo
· Czynność serca zwolniona
· Oddech zwolniony i pogłębiony
· Wzmożona czynność nerek
· Wzmożona przemiana materii
ODCZYN NA MIEJSCOWE DZIAŁANIE ZMIMNA:
· Przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwobrzękowe
· Ochłodzenie skóry
· Napięcie mięśni przy długotrwałym działaniu obniża, a przy krótkotrwałym podwyższa
WYGLĄD SKÓRY PO ZAB:
Różowa/ równomiernie rozszerzone naczynia krwionośne
PRZECIWWSKAZANIA:
· Zaawansowane angiopatie i neuropatie cukrzycowe
· Miażdżyca naczyń upośledzająca krążenie, zwłaszcza w obrębie kkd.
· Ropno-zgorzelinowe zmiany skóry
· Gorączka
· Niewydolność krążenia
· Niewydolność oddechowa i nerkowa
...