ZARZĄDZANIE INNOWACJAMI
3 cechy (warunki) innowacji (muszą być spełnione jednocześnie):
· Musi być wdrożona
· Wdrożona po raz pierwszy
· Nowość dla jednostki, która to wprowadza
Wdrażamy innowację, a nie innowacyjność
Podstawowe pojęcia
Innowacje – od łacińskiego innovare – „odnawiać”; Słownika Wyrazów Obcych, Encyklopedia PWN – wprowadzenie czegoś nowego, rzecz nowo wprowadzona, nowość, reforma; Encyklopedia Organizacji i Zarządzania – proces wprowadzania do produkcji nowego wynalazku, mającego na celu zmianę jego techniczno – ekonomicznej charakterystyki.
Innowacje to:
· Wszelka myśl, zachowanie się lub rzecz jakościowo różniąca się od istniejących dotychczas,
· Wszystko to, co jest spostrzegane przez osobę jako nowe, niezależnie od obiektywnej nowości danej rzeczy czy idei; są to wszystkie zmiany połączone z odczuciem, że są nowe,
· Proces obejmujący wszelkie działania doprowadzające nowy produkt lub nową metodę wytwarzania do praktycznego zastosowania,
· Zmiany istniejącego stanu polegające na opracowywaniu i wdrażaniu nowych dla przedsiębiorstwa rozwiązań i ulepszaniu istniejących, mających na celu podnoszenie skuteczności jego funkcjonowania.
Schumpeter – innowacja to pierwsze zastosowanie nowych idei naukowych w praktyce (przedsięwzięcia techniczne, technologiczne, marketingowe, organizacyjne, ekonomiczne). Jest to:
· Wprowadzenie do produkcji nowych wyrobów lub doskonalenie istniejących,
· Wprowadzenie nowej lub udoskonalonej technologii produkcji,
· Zastosowanie nowego sposobu sprzedaży lub zakupów,
· Otwarcie nowego rynku,
· Zastosowanie nowych surowców lub półfabrykatów (również zdobycie nowego źródła zaopatrzenia w surowce lub półfabrykaty),
· Wprowadzenie zmian w organizacji produkcji.
Wynalazki a innowacje
„Narodzenie się” pomysłu wyrobu, procesu lub rozwiązania organizacyjnego (które poprawnie działa w warunkach laboratoryjnych) posiadającego prawo do nowości lub pierwszeństwa, tak jak to uznają biura patentowe to WYNALAZEK.
Kiedy zastosowanie wynalazku w technice (na skalę przemysłową przy możliwych do zaakceptowania kosztach) zostaje sprecyzowane, czego rezultatem jest nowy produkt, proces lub rozwiązanie organizacyjne, to pojawia się INNOWACJA.
Działalność badawczo – rozwojowa (B + R)
Systematycznie prowadzone prace twórcze podejmowane w celu powiększania zasobów wiedzy oraz znalezienia nowych zastosowań dla tej wiedzy.
Obejmuje trzy rodzaje badań: podstawowe, stosowane i rozwojowe.
Badania podstawowe
Prace teoretyczne i eksperymentalne podejmowane głównie w celu zdobycia lub poszerzenia wiedzy; w zasadzie nie są ukierunkowane na uzyskanie zastosowań praktycznych.
Badania stosowane
Prace badawcze podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy mającej konkretne zastosowania praktycznie, ich wynikiem są np. modele próbne wyrobów, procesów czy metod.
Badania rozwojowe
Prace (w szczególności konstrukcyjne, projektowe, doświadczalne itp.) polegające na zastosowaniu istniejącej już wiedzy do opracowania nowych lub istotnie ulepszonych materiałów, urządzeń, wyrobów, procesów itp.
Przedsiębiorstwo innowacyjne
Przedsiębiorstwo, które w badanym okresie (najczęściej trzyletnim) wprowadziło na rynek przynajmniej jedną innowację techniczną (nowy lub istotnie ulepszony produkt bądź nowy lub istotnie ulepszony proces technologiczny).
Przedsiębiorstwo aktywne innowacyjnie
Przedsiębiorstwo, które w badanym okresie:
· Wprowadziło przynajmniej jedną innowację technologiczną
i/ lub
· Realizowało w tym okresie przynajmniej jeden projekt innowacyjny (tzn. projekt mający na celu opracowanie i wdrożenie innowacji), który został przerwany w trakcie badanego okresu (nie zakończył się sukcesem) lub nie został do końca tego okresu ukończony (tzn. jest kontynuowany).
Przedsiębiorstwo prowadzące działalność innowacyjną
Przedsiębiorstwo, które w danym roku sprawozdawczym prowadziło działalność innowacyjną, tzn. poniosło nakłady finansowe na tę działalność.
Innowacyjność przedsiębiorstw – zdolność i motywacja do poszukiwania i praktycznego wykorzystywania wyników badań naukowych, nowych koncepcji, pomysłów i wynalazków, prowadzących do wzrosty poziomu nowoczesności i wzmocnienia pozycji konkurencyjnej firmy.
Innowacyjność – cecha
Innowacje – efekt innowacyjnych działań (wdrożenie)
Modele przedsiębiorstw innowacyjnych:
· podażowy („pchany przez naukę”) przyczyną jego rozwoju jest postęp naukowo-techniczny (odkrycia, wynalazki). Warunkiem powodzenia modelu jest stałe śledzenie rozwoju badań a także utrzymywanie znacznego potencjału badawczo-rozwojowego.
· Popytowy („ciągniony przez rynek”) impulsem do wdrażania nowości są potrzeby rynku.
· Sprzężeni owy (zintegrowany) połączenie obu w/w przesłanek.
Metodologia OSLO
Wytyczne metodologiczne dotyczące badań statystycznych innowacji; tematem badań jest działalność innowacyjna i zachowania innowacyjne przedsiębiorstw w przemyśle i w sektorze usług rynkowych.
Opracowane na przełomie lat 80 i 90 XX wieku przez ekspertów OECD, opublikowane w międzynarodowym podręczniku metodologicznym zwanym Oslo Manual.
Obejmuje zestaw definicji i zaleceń metodycznych dotyczących badań statystycznych.
Dotyczy następujących zagadnień:
· Nakładów na działalność innowacyjną
· Wpływu innowacji na wyniki działalności przedsiębiorstw, czyli efektów innowacji i sposobów ich mierzenia
· Źródeł informacji dla innowacji
· Celów działalności innowacyjnej
· Współpracy przedsiębiorstw z innymi podmiotami w zakresie innowacyjnych działań
· Przeszkód utrudniających lub uniemożliwiających wprowadzenie innowacji
Kryteria klasyfikacji i rodzaje innowacji
Klasyfikacja innowacji
Oryginalność zmian:
· Kreatywne (twórcze, pionierskie) - są wynikiem twórczej, wynalazczej działalności
· Imitujące (naśladowcze, odtwórcze) - stanowią następstwo postępu technicznego, kreatywnego
Mechanizm pobudzania innowacji:
· Podażowe - są następstwem odkryć, wynalazków i pomysłów stymulowanych przez rozwój nauki i techniki
· Popytowe - są stymulowane przez potrzeby ujawniające się na rynku
Zakres przedmiotowy badań statystycznych (wg metodologii Oslo); również przedmiot oraz efekty innowacji:
· Innowacje technologiczne (twarde):
o Produktowe
o Procesowe
· Innowacje nietechnologiczne (miękkie):
o Marketingowe
o Organizacyjne
Sprzężenie osobowe i instytucjonalne:
· Sprzężone – zmiany są wynikiem wspólnego wysiłku wielu osób, zespołów czy całych instytucji
· Niesprzężone – zmiany dokonywane przez jednego twórcę w układzie względnie odosobnionym (działalność racjonalizatorska)
Wielkość i zakres skutków:
· Strategiczne (duże) – dotyczą przedsięwzięć o charakterze długofalowym, o dużym znaczeniu dla przyszłości firmy
· Taktyczne (małe) – dotyczą bieżących zmian w produktach, metodach produkcji, organizacji
Przedmiot (punkt) odniesienia:
· Makro – punkt odniesienia – gospodarka narodowa
· Mezo – punkt odniesienia – region
· Mikro – punkt odniesienia – przedsiębiorstwo
Innowacje epokowe – powodują przemiany gospodarki światowej; są przyczyną wahań tempa wzrostu gospodarczego, a każdy z nich składa się z dwóch faz:
· Stagnacji
· Wzrostu (spowodowana nagromadzeniem innowacji w fazie stagnacji)
Ujęcia innowacji w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.
Innowacje w przedsiębiorstwie można rozpatrywać w czterech aspektach:
· Czynnościowym (funkcjonalnym) – odnosi się do procesów innowacyjnych – innowacje to czynności składające się na proces, obejmujący ich tworzenie (projektowanie, realizację), adaptację i wykorzystanie. Obejmuje trzy fazy:
o Koncepcyjno-badawczą
o Projektowo-wdrożeniową
o Stosowanie i eksploatację
· Przedmiotowym
· Podmiotowym
· Atrybutowym
Formy ryzyka związane z wdrażaniem innowacji:
· Techniczne – brak pełnego przekonania o tym, czy dane rozwiązanie techniczne sprawdzi się, czy będzie funkcjonować, czy da się wprowadzić na skalę przemysłową
· Czasowe – związane z obawą czy konkurencja nie będzie „szybsza”; spóźnienie może zmniejszyć, a nawet zlikwidować efekty z pojawienia się nowości
· Rynkowe – wynika z nieprzewidywalności reakcji rynku na pojawienie się nowości; im produkt ma większy „ładunek nowości” tym reakcja rynku jest mniej przewidywalna
T: Proces innowacyjny i jego modele.
Proces innowacyjny – zjawisko powstawania, „dojrzewania” i upowszechniania tych idei technicznych, których praktycznemu zastosowaniu towarzyszą określone skutki ekonomiczno – społeczne.
Na tak rozumiany proces innowacyjny składają się wszystkie fazy zmian technologicznych:
· Inwencja (pomysł),
· Innowacja (np. produkt),
· Dyfuzja (upowszechnienie).
Modele procesu innowacyjnego
Modele liniowe (proste)
1. Model podażowy („pchany” przez naukę):
· Osiągnięcia w sferze badań podstawowych prowadzą do rozwoju techniki, która z kolei powoduje „wypływ” nowych produktów i procesów technologicznych na rynek,
· Nacisk na przyczynową rolę osiągnięć naukowych (odkrycia, wynalazki),
· Inicjatorem i głównym wykonawcą innowacji jest ośrodek B + R,
· Dominował do lat 70. XX w.
Badania podstawowe badania stosowane Prace rozwojowe Wdrożenie Rynek nabywców
2. Model popytowy („ciągniony” przez rynek):
· Przyczynową rolę procesu stanowią potrzeby społeczne (popyt),
· Rynek wymusza zachowania proinnowacyjne przedsiębiorstw (rynek ciągnie innowacje),
Potrzeba rynkowa Prace rozwojowe Wdrożenie Rynek nabywców
Modele nieliniowe (złożone)
Ideą tworzenia modeli nieliniowych jest powiązanie czynników podażowych z popytowymi i sprzężenie ich we wzajemne relacje.
1. Model sprzężony (nauka + rynek):
· Połączenie możliwości technicznych z potrzebami rynkowymi.
Źródła i cele innowacji
Źródła innowacji (wg Druckera)
· Wewnętrzne
o Nieoczekiwane zdarzenie (powodzenie, niepowodzenie)
o Niezgodność między rzeczywistością a wyobrażeniem o niej
o Potrzeba procesu („musi być lepszy sposób”)
ü Potrzeba musi być rozumiana – nie wystarczy by była odczuwana
ü Rozumieniu potrzeby musi towarzyszyć wiedza potrzebna do wykonania zadania
ü Czy rozwiązania odpowiada zwyczajom i wartościom potencjalnych użytkowników, czy też je narusza?
o Zmiany w strukturze przemysłu lub w strukturze rynku
· Zewnętrzne
o Zmiany demograficzne (np. liczebność, struktura, zatrudnienie, dochody ludności)
o Zmiany w postrzeganiu, nastrojach i wartościach obecnych w społeczeństwie
o Nowa wiedza
Z punktu widzenia kraju
· Źródła endogeniczne:
o Własne badania naukowe i prace rozwojowe (laboratoria, biura projektowe, zakłady doświadczalne, JBR – y itp.)
o Działalność wynalazcza i racjonalizatorska
· Źródła egzogeniczne:
o Umowy licencyjne, powiązane na ogół ze sprzedażą dokumentacji technicznej, maszyn
o Umowy typu „know – how” dotyczące zakupu dokumentacji nie opatentowanych innowacji
o Import maszyn, urządzeń i gotowych obiektów przemysłowych
o Transfer pracowników (wymiana doświadczeń i szkolenia)
Z punktu widzenia przedsiębiorstwa
· Źródła endogeniczne:
o Działalność B + R
o Badania marketingowe (rynek krajowy i/ lub zagraniczny)
o Projektu zgłaszane przez pracowników przedsiębiorstwa
· Źródła egzogeniczne:
o...