7.06 (niedziela)
ROZPROSZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI
Badania Beatsona i Darley’a 1970
Osoby badane prowadziły rozmowę przez telefon. Manipulowano świadomością badanych czy rozmawiają same czy w grupie o różnej liczbie osób (3-6). Rozmówca symulował napad padaczki. Badano szybkość reakcji udzielania pomocy oraz liczbę osób udzielających tej pomocy
WYNIKI:
Liczba świadków
Procent badanych udzielających pomocy w 1 minucie
Procent badanych udzielających pomocy w ciągu 6 minut
1 świadków
85%
100%
2 świadków
62%
<100%
6 świadków
31%
62%
ROLA WYCHOWANIA W KSZTAŁTOWANIU OSOBOWOŚCI PROSPOŁECZNEJ
ROZWIJANIE EMPATII
• Zapewnienie dziecku bezpiecznych relacji ze światem (‘bezpieczny’ styl przywiązania z matką)
• Stosowanie dyscypliny opartej na indukcji- pokazywanie dziecku naturalnych konsekwencji własnych zachowań
• Zwracanie uwagi na emocje i potrzeby innych
KSZTAŁTOWANIE OSOBOWOŚCI ZINTERNALIZOWANEJ
• Stawianie dziecku wymagań adekwatnych do wieku i możliwości oraz konsekwentne ich egzekwowanie
• Modelowanie- osoby bliskie dziecku zachowują się prospołecznie
• Kształtowanie samooceny dziecka w powiązaniu z przestrzeganiem norm- kształtowanie ‘ja’ powinnościowego, poczucia winy w przypadku nieprzestrzegania norm moralnych.
RODZAJE EMPATII
Empatia wrodzona- syntonia- emocjonalne współbrzmienie z otoczeniem – zarażanie się emocjami innych, bez udziału świadomości
Empatia odzwierciedlająca (emocjonalna)- identyfikowanie się z innymi świadome przeżywanie emocji analogicznych do emocji innych osób, bez adekwatnej interpretacji sytuacji
Np. dziecko, widząc, że inne dziecko boi się psa i płacze zaczyna także się bać i płakać (identyfikuje się z drugim człowiekiem).
Empatia reaktywna (poznawcza)- reagowanie współczuciem wobec innych osób, wynikające ze zrozumienia ich sytuacji; empatia reaktywna nie polega na przeżywaniu analogicznych emocji: np.: matka reaguje współczuciem wobec dziecka przeżywającego lęk, złość itp.
RÓZNICE MIĘDZY KOBIETAMI I MĘŻCZYZNAMI W ZAKRESIE PROSPOŁECZNYCH ZACHOWAŃ
Różnice dotyczą rodzaju, a nie nasilenia zachowań prospołecznych
Kobiety- częściej podejmują opiekuńcze zachowania prospołeczne
Mężczyźni- częściej podejmują zachowania prospołeczne wymagające dłuższego wysiłku i ryzyka
♂ Badania Heilman i Chen (2005) pokazują, że odmienne są oczekiwania społeczne wobec kobiet i mężczyzn w zakresie altruistycznych zachowań w miejscu racy:
Uważa się, ze kobiety powinny być altruistyczne, a mężczyźni mogą (ale nie muszą) zachować się bezinteresownie
Dlatego też kobiety są mniej nagradzane za tego typu zachowania niż mężczyźni, natomiast w przypadku nie podjęcia tego typu zachowań- są surowiej karane niż meni.
AGRESJA
Definicja- zachowania, których celem jest wyrządzenie komuś krzywdy (innym lub sonie samemu- autoagresja)
† W identyfikacji agresji liczą się intencje, a nie konsekwencje zachowania
RODZAJE AGRESJI- KRYTERIA PODZIAŁU
Ze względu na cel wyróżniamy:
Agresję wrogą (kiedy bezpośrednio i ostatecznym celem jet wyżądzenie komuś krzywdy)
Agresję instrumentalną (wyrządzenie krzywdy jest tylko środkiem do celu)
Ze względu na jej wartość:
Agresję prospołeczną (wyrządzam krzywdę żeby bronić innych ludzi- np. wojna)
Agresję antyspołeczną (przynosi korzyści agresorowi)
Ze względu na obecność obiektu agresji:
Agresję bezpośrednią (bezpośrednio na osobę skierowana)
Agresję pośrednią (przez plotkę, oczernianie, niszczenie rzeczy innego człowieka)
Ze względu na formę zachowania:
Agresję fizyczną (cielesna)
Agresję słowną (psychicznie)
Ze względu na niezgodność bezpośredniego źródła agresji obiektem agresji wyróżnia się:
Agresję przeniesioną (na kimś innym się wyżywam, a ktoś inny mnie zdenerwował; ma charakter nieświadomy)
ŹRÓDŁA AGRESJI
Agresja jako instynkt- wrodzone zachowania agresywne ‘wyzwalane są’ przez określone bodźce otoczenia (np. kolor, dźwięk, ruch itp.) badania Lorenza (1966)
Agresja jako instynkt występuje u niższych zwierząt (ryby, ptaki), u zwierząt wyższych (ssaków) ma charakter częściowo wyuczony- badania Kuo (1938) dotyczące agresji u kotów
Wg KONCEPCJI HYDRAULICZNEJ Freuda agresja u człowieka jest naturalną energią wytwarzaną przez organizm i dlatego musi być uzewnętrzniona – koncepcja katharsis. Nie została potwierdzona w badaniach empirycznych.
Agresja jako popęd- koncepcja Dollara i Millera (1939) głosiła, że frustracja (stan psychiczny spowodowany zablokowaniem skierowanej na cel aktywności organizmu) zawsze rodzi agresję.
Badania pokazują że:
Z powodu lęku przed karą nie zawsze agresja jest uzewnętrzniona bądź ma charakter przeniesiony;
Agresja jest jedyną konsekwencją frustracji – frustracja może prowadzić do apatii, fiksacji, regresji
Frustracja prowadzi do agresji, gdy zachowania sprawcy spostrzegane są jako zamierzone i nieuzasadnione (złe intencje)
Agresja jako zachowanie wyuczone- WARUNKOWANIE SPRAWCZE, NAŚLADOWANIE, MODELOWANIE ZACHOWANIA- badania Bandury (1966)
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE AGRESJI
UWARUNKOWANIA GENETYCZNE- od 3 roku życia występuje duża stałość poziomu agresji oraz trwałe różnice indywidualne (porównywalne do stałości ilorazu inteligencji)
UWARUNKOWANIA SYTUACYJNE- STANY STRESU (ból, wysokie temperatury, nadmierne zagęszczenie), FRUSTRACJI I DEPRYWACJI RELATYWNEJ (stan deprywacji to inaczej stan niezaspokojenia potrzeby- deprywacja relatywna to poczucie że inni ludzie zaspokajają jakiejś potrzeby lepiej mimo że nie zasługują na to wg nas), BEZPOŚREDNIA PROWOKACJA, ANONIMOWOŚĆ, WYSTĘPOWANIE BODŹCÓW KOJARZONYCH Z AGRESJĄ
PREZENTCJA WYBRANYCH BADAŃ
PROWOKACJA- badania Cohena i Nisbetta (1996)
Opis badań
W badaniach uczestniczyły osoby z Południa Ameryki (kultura honoru) i Północy. Osoby badane były prowokowane przez pomocnika eksperymentatora- niechcąco uderzane i obrażane. Badano: dwa hormony: kortyzol (hormon wskazujący na siłę stresu) oraz testosteron (hormon wskazujący na gotowość do agresji).
WYNIKI: osoby wychowane w kulturze honoru (Południe) silniej wydzielały oba hormony w sytuacji prowokacji
SIŁA REAKCJI NA PROWOKACJĘ ZALEZY OD INTERPRETACJI INTENCJI SPRAWCY- badania Zillmana i Cantora 1976
Opis badania: studenci byli znieważani przez asystenta. Połowę studentów uprzedzono, ze asystent ma powody być zdenerwowany, gdyż czeka go trudny egzamin
Badano- poziom pobudzenia pod wpływem prowokacji
WYNIKI: poziom pobudzenia był niższy w grupie studentów uprzedzonych o powodach złego samopoczucia asystenta
SIŁA REAKCJI NA PROWOKACJĘ ZALEŻY OD WCZEŚNIEJSZEGO POBUDZENIA OSOBY PROWOKOWANEJ
- koncepcja PRZESUNIĘCIA POBUDZENIA Dolfa i Zillmana: pobudzenie z różnych źródeł sumuje się i przypisywane jest najświeższemu źródłu pobudzenia
Opis badania Zillmana i Dyanta, 1974
I faza : osoby badane wykonywały czynności silnie pobudzające (rower treningowy) lub słabo pobudzające (nakładanie pierścieni na sznurek)
II faza: połowa badanych z każdej grupy była prowokowana przez pomocnika eksperymentatora do agresji (obrażana), a połowa nie
III faza: badani aplikowali szum do uszu pomocnika eksperymentatora- możliwość rewanżu.
Badano: siłę aplikowanych szoków do ucha pomocnika
WYNIKI:
1. Wśród badanych nie prowokowanych do agresji siła pobudzenia nie wpływała na siłę szoków
2. Wśród badanych prowokowanych do agresji siła stosowanych szoków zależała od pobudzenia- bardziej pobudzeni (ćwiczący wcześniej na rowerze) stosowali silniejsze szoki niż mniej pobudzeni (nakładający pierścienie)
OBECNOŚĆ BODŹCÓW WYWOŁUJĄCYCH AGRESJĘ
Koncepcja Berkowitza: występujące w otoczeniu bodźce kojarzone są z agresją – tzw sygnały wywoławcze – nasilają agresję u osób sfrustrowanych
Opis badania Berkowitza i Le Page’a 1965
I faza: połowę osób badanych prowokowano do gniewu wobec pomocnika eksperymentatora, a połowę nie
II faza: badani stosowali szoki wobec pomocnika eksperymentatora przy stole, na którym leżała rakieta do tensa lub rewolwer
Badano siłę aplikowanych szoków
WYNIKI:
Osoby nie zagniewany stosowały podobny poziom szoków niezależnie od rodzaju przedmiotu leżącego na stole
Osoby zagniewane stosowały silniejsze szoki gdy na stole leżał rewolwer
Opis badania Frączka 1974
I faza: osoby badane otrzymywały szoki wraz z zapalaniem się zielonej lampki (warunkowanie klasyczne – kolor zielony kojarzony z bólem)
II faza: osoby badane uczyły inne osoby i stosowały uderzenia prądem
Połowa badanych pracowała na zilonym aparacie do aplikacji szoków, a połowa na aparacie o innym kolorze
Badano: siłę szoków w obu grupach z fazy drugiej
WYNIKI: badani, którzy pracowali na zielonym aparacie stosowały silniejsze szoki
WPŁYW PRZEMOCY W ŚRODKACH MASOWEGO PRZEKAZU NA WZROST AGRESJI U WIDZÓW- MECHANIZMY WPŁYWU
1. Społeczny dowód słuszności- naśladowanie i modelowanie
2. Instruktaż- uczenie się skutecznych form agresji
3. Habituacja- przywykanie do zachowań agresywnych
SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z AGRESJĄ
NIESKUTECZNE SPOSOBY:
1. Stosowanie surowych kar fizycznych
2. Niekontrolowane wyładowanie własnej agresji – katharsis (Geen, 1975; Kahn, 1966)
3. Aktywny lub z pozycji obserwatora udział w sportach opartych na agresji (Patterson, 1974; Johnson, 1970; Russel, 1983)
PREZENTACJA WYBRANYCH BADAŃ
Nieskuteczne katharsis – opis badania Geena 1975
I faza: osoby badane karane prądem za błędy popełnione podczas uczenia się
II faza: osoby badane uczą pomocnika (stosującego uderzenia w I fazie) i polowa z nich może wymierzyć kary prądem, połowa tylko zapisuje błędy pomocnika
III faza: wszystkie osoby badane nadal uczą pomocnika i wszystkie mogą stosować uderzenia pradem
Badano: siłę szoków stosowaną przez dwie grupy wyodrębnione w fazie I
...