Wykład 1
TEORIA ORGANIZACJI I KIEROWANIA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA
1) Organizacja w praktyce społecznej
Przesłanki działań zorganizowanych:
· osiągnięcie celów,
· zaspokojenie potrzeb,
· dążenie do minimalizacji nakładów,
· doświadczenia indywidualne każdego człowieka,
· doświadczenia zbiorowe,
· badania naukowe.
2) Pojęcie nauki oraz systemu nauk
Nauka – działalność ludzi mająca na celu poznanie rzeczywistości, wyrastająca z potrzeb jej opanowania i przekształcenia, obejmująca proces badania i jego wyniki oraz nauczanie o tych wynikach tanowi istotę pojęcie nauki.
Nauka jest to pojęcie wieloznaczne, jako charakter działań poznawczych.
Czynniki wyróżniające poszczególne dyscypliny nauki (przesłanki):
· przedmiot badań
· potrzeby społeczne
· zapotrzebowanie na badania
· własne metody badawcze
· własne zasady i prawa
Płaszczyzny nauki:
Aspekt treściowy - uzasadnionych pojęć, twierdzeń, hipotez, możliwie odzwierciedlających obiektywnie aktualną wiedzę o zjawiskach, procesach, rządzących nimi właściwościach. Jest to zasób wiedzy uporządkowanej i usystematyzowanej.
Aspekt czynnościowy - nauka to działania, działalność poznawania zmierzająca do obiektywnego poznania i zrozumienia rzeczywistości przyrodniczej oraz stworzenie przesłanek, wykorzystywania zdobytej wiedzy w celu przekształcenia rzeczywistości zgodnie z potrzebami człowieka.
Aspekt instytucjonalny – ogół badawczych jednostek organizacji stanowiących strukturalną podstawę uprawiania nauki.
Kryteria podziału nauki:
· metoda uzasadniania twierdzeń – podział na nauki formalne i empiryczne
· kryterium głównych zadań nauki, wyróżnia się:
o nauki teoretyczne – opisują i wyjaśniają rzeczywistość oraz umożliwiają przewidywanie rzeczywistości
o nauki praktyczne – problemy praktyczne dostarczają wiedzy i umiejętności do konkretnego działania, poszukują sposobów konkretnego zastosowania praw naukowych
Przedmiot badań:
· nauki przyrodnicze - kształtują wytwory przyrody i zjawiska w przyrodzie,
· nauki humanistyczne – zajmują się człowiekiem i jego działalnością oraz funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Dyscypliny naukowe.
Przesłanki rozwoju dyscypliny naukowej: wyodrębniony przedmiot badań, potrzeby społeczne, własne metody badawcze, własne zasady i prawa.
Sposoby kształtowania dyscypliny nauki: w ramach jakiejś dyscypliny powstaje realizacja, - od
podstaw pojawienia się nowego problemu badawczego, - nauka o charakterze interdyscyplinarnym powstaje z kilku dyscyplin.
Klasyfikacja systemu nauki:
· dziedziny nauki
· gałęzie nauki
· dyscypliny nauki
Przedmiot badania:
· działania jednostki i zespołów ludzkich w procesie pracy,
· ustalenie zależności między zachowaniami ludzi w pracy a wynikami,
· formułowanie wskazówek mających zapewnić sprawność pracy indywidualnej.
Organizacja jako przedmiot badań powinna być wyodrębniona jako system społeczny, w którym
znajduje się system materialny tworzący strukturę umożliwiającą realizację określonego celu,
własne metody badawcze.
Metoda jako wspólny sposób postępowania, charakteryzujący się planowością i nadający się do wielokrotnego stosowania.
3) Miejsce teorii organizacji i kierowania w systemie nauk
Znajduje się wśród nauk humanistycznych, prawnych, społecznych, technicznych, ekonomicznych. Posiada powiązania z innymi naukami jak cybernetyka, informatyka, teoria decyzji oraz z praktyką (nauka empiryczna, nauka formalna - przyjmuje się tworzenie z aksjomatów tj. uznaje się za oczywiste bez dowodów).
4) Przesłanki wyodrębnienia nauki zarządzania
W XIX w. w USA powstała nauka zarządzanie , w Europie pojawiła się znacznie później po II wojnie światowej.
· istnienie potrzeb ludzkich i ich zaspokajanie,
· rozwój techniki, cywilizacji,
· doskonalenie techniki wytwarzania,
· rozwój podziału pracy i specjalizacji produkcji - prowadzi do zwiększenia skali produkcji, rodzą się cele cząstkowe, rośnie zapotrzebowanie na koordynację działań, integrację działań cząstkowych,
· styl rządzenia państwem,
· stosunek środowiska naukowego, poparcie środowiska naukowego stanowi sygnał dla
państwa jak i korporacji.
5) Przedmiotem teorii organizacji i kierowania
Przedmiotem teorii organizacji i kierowania jest działalność jednostki i zespołów ludzkich w procesie pracy oraz ustalanie zależności między zachowaniami ludzi a osiąganymi wynikami a także formułowanie wskazówek mających zapewnić jak największą sprawność pracy indywidualnej i zespołowej.
7
Potrzeby
ludzkie
Narzędzia pracy /
doskonalenie techniki wytwarzania
Rozwój specjalizacji i podziału pracy
Konieczność integracji i koordynacji działań
Wzrost skali i
koncentracji wytwarzania
Rozwój zarządzania w praktyce społecznej
Wzrost złożoności procesów wytwórczych
Zapotrzebowanie na wiedzę o zarządzaniu
Powstanie nauki zarządzania
Uwarunkowania dodatkowe
Uwarunkowania główne
Sprzężenie zwrotne
6) Prekursorzy i twórcy nauki o zarządzaniu
· Adam Smith 1732 –1790 - związany z liberalizmem ekonomicznym, ustrój społ. powstaje spontanicznie, pod wpływem żywiołowo układających się stosunków społecznych. Przeciwstawiał się ingerencji państwa w życie społeczne w ramach stosunków gospodarczych. Bogactwo narodów upatrywał w pracy społecznej i stosunków w jakich praca się odbywa. Ogłosił prawo technicznego podziału pracy. Potrzeba specjalizacji w poszczególnych procesach pracy.
· Robert Owen 1771 – 1858 - działacz polityczny, społeczny, pionier ruchu społecznego, zaliczany do socjalistów utopijnych. Utworzył ośrodek w zespole fabryk włókienniczych, poprawił warunki pracy i płacy pracowników. Założył „Bazar"- gdzie spółdzielcy mieli wymieniać swoje wytwory w sprawiedliwych warunkach.
· Charles Babbage 1792 – 1871 - prof. matematyki, interesował się sprawami organizacji. Prowadził badania - zwiększenie operacji przemysłowych. Zwrócił uwagę na rozwój technologii a pracę ludzką. Przemyślany podział pracy jako nowy sposób organizacji. Jemu też przypisuje się wdrożenie nauk ścisłych do zarządzania.
· Fryderick Winstow Taylor 1856 – 1915 - twórca podstaw zarządzania. Teorię budował w oparciu o wydajność na stanowiskach wytwórczych. Należy szukać rezerw jeżeli chodzi o wydajność pracy. Ważne jest zadowolenie pracownika i pracodawcy, dlatego ważne jest wprowadzenie: - wysokich płac, - niskich kosztów wytwarzania, - koszt jednostkowy może być obniżany, - należy wyznaczać wysokie działania, obliczone na możliwość najlepszych pracowników, należy ustalać wysokie zadania dzienne, - znormalizowane warunki pracy, zapewnienie stabilności warunków na każdym stanowisku pracy, - wysokie wynagrodzenie za wykonanie wysoko określonych zadań, - niewykonywanie zadań równa się obniżeniem płac, - przydzielenie każdemu pracownikowi zadań im odpowiadających i podnoszenie kwalifikacji pracowników, - praca naukowa powinna być przesunięta do Biura Organizacji - to organ doradczy kierownictwa. Biuro Kierowania Robót - instrukcje dla robotników, miało dostarczać kierownictwu decyzji kierowniczych by można było je szybko wprowadzać. F. Taylor napisał „Zasady naukowego zarządzania". Zalecał przyjazną współpracę między kierownictwem a pracownikami. Eliminacja słabszych pracowników.
· Henry L’ Chateler 1850 – 1936 - inżynier, wykładowca w dziedzinie fizyki i chemii. Popularyzator tayloryzmu. Jest twórcą 5 etapowego cyklu zorganizowanego działania. Cykl organizacyjnego działania – etapy:
a) wybór celu - cel powinien być ściśle sprecyzowany, ograniczony do własnych możliwości organizacji
b) ustalenie środków i warunków niezbędnych do osiągnięcia celu
c) przygotowanie warunków i środków – element ludzki i rzeczowy
d) realizacja przyjętego celu, ściśle według wcześniej przyjętego planu
e) kontrola uzyskanego wyniku. Konfrontacja wyników z wcześniej założonymi planami i
wyciągnięcie odpowiednich wniosków
· Henry Fayol 1880 – 1946 - Francuz, inżynier, w 1888 roku został dyr...