Wykład II Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw
Specyfikacja produkcji rolniczej
Cechy specyficzne produkcji rolniczej.
Rolnictwo jest najstarsza forma zorganizowanej działalności człowieka, a podstawowa komórka tej ukształtowanej historycznie działalności stało się gospodarstwo. W wyniku rozwoju i zachodzących zmian społecznych gospodarstwo przeistoczyło się w przedsiębiorstwo.
Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych odnosi się do pojedynczego przedsiębiorstwa. Jako nauka zajmuje się przede wszystkim ocena konkurencyjności poszczególnych gałęzi produkcji rolniczej, określeniem optymalnej organizacji oraz dostosowaniem gospodarstw do specyficznych i zmieniających się stosunków produkcyjnych i ekonomicznych. Obejmuje ona zarówno problematykę postaw produkcji, bieżące prowadzenie gospodarstw, jak również zagadnienia inwestycyjne i rozwojowe.
Dla występujących problemów ekonomika dostarcza bazujące na uwarunkowaniach materialnych, osobistych i instytucjonalnych modele oceny. Modele te obejmują rozwiązania alternatywne, możliwe do zastosowania ze względów technologicznych, organizacyjnych, instytucjonalnych i prawnych.
Modele decyzyjne składają się zawsze z dwóch komponentów: stosunków techniczno- produkcyjnych procesów wytwarzania oraz ekonomicznych i ekologicznych warunków decydujących o realizacji założonych celów. Zakłada się pełen profesjonalizm i fachowość we wszystkich tych dziedzinach.
W warunkach jasnych relacji technicznych i kryteriów ekologicznych przygotowywanie i podejmowanie decyzji gospodarczych jest zorientowane na kategorie materialne, czyli maksymalizacje zysku i maksymalizacje wykorzystania posiadanych zasobów, przy czym korygowane tez może być także przez kategorie niematerialne (np. poziom zadowolenia).
Zachodzące procesy i zjawiska w przedsiębiorstwie rolniczym maja charakter dynamiczny, jednak w zastosowaniach praktycznych stosowane są statyczne modele podejmowania decyzji z ewentualnym rozszerzeniem ich o ekonomikę zmian i rozwoju zdolności produkcyjnych.
Gospodarstwo powinno prowadzić dokumentacje zawierającą informacje dotyczącą działalności produkcyjno- gospodarczej; jak i również osiągniętych wyników ekonomiczno- finansowych. Podstawowa dokumentacja powinna zawierać mapy glebowo- rolnicze pól z naniesionymi wynikami analiz zawartości składników pokarmowych i odczynu gleby, karty pól z następstwem roślin i wykorzystanymi zabiegami agrotechnicznymi w tym w szczególności stosowane nawożenie i ochrona roślin.
W produkcji zwierzęcej: indywidualne karty zwierząt hodowlanych, obroty poszczególnych grup zwierząt i ich wydajność, sposoby żywienia i ich efektywność. Dodatkowo gospodarstwo powinno posiadać unijny numer identyfikacyjny, NIP, REGON, konto bankowe i prowadzić księgowość w ramach której rejestrowane będą wpływy i wydatki finansowe, stan majątkowy oraz kapitały własne i powstające zobowiązania.
Etapy cyklu życia rodziny rolniczej:
Cechy przedsiębiorstwa rolniczego:
· Organiczny i inwestycyjny charakter
· Uzależnienie od warunków klimatycznych i przestrzeni
· Nierównomierne zaopatrzenie na czynniki produkcji
· Ciągłość procesu produkcyjnego przy nieciągłych procesach pracy
Funkcje przedsiębiorstwa rolniczego:
· Produkcyjne
· Dochodowe
· Zapewnia miejsce pracy
· Akumulacyjne i inwestycyjne
· Ochrony środowiska przyrodniczego i utrzymanie go w równowadze biologicznej.
· Społeczna- rozwój rodziny rolniczej, a także spełnienie oczekiwań innych członków społeczeństwa.
Warunki kształtujące rozwój przedsiębiorstw rolniczych:
· Poziom rozwoju społeczno- gospodarczego kraju
· Położenie względem rynków zbytu
· Warunki przyrodnicze (klimat, gleby)
· Postęp techniczny i biologiczny
· Stosunki demograficzne
· Instrumenty polityki rolnej (system podatkowy, warunki kredytowania i wspierania rozwoju SAPARD, system subwencji, kodeks dobrej praktyki rolniczej, programy rolno- środowiskowe)
Analiza i rachunek ekonomiczny w cyklu sprawnego działania:
Zakres opisu gospodarstwa rolniczego
Potencjał produkcyjny
Warunki produkcji
Zasoby
Materialne
Niematerialne
1. przyrodnicze
- agroklimat
-gleby
-warunki wodne
- ukształtowanie terenu
2. ekonomiczne
-rynek
-infrastruktura
-usługi produkcyjne
3. społeczne
–rynek pracy
-usługi społeczne
-usługi kulturalne
· ziemia
· plantacje
· budowle
· budynki
· maszyny
· stado podstawowe
· stado obrotowe
· produkty
· środki do produkcji
· należności
· środki pieniężne
·
· siła robocza
· kwalifikacje (opanowane technologie)
Działalność gospodarcza
Produkcja
Proces
Wyniki
· organizacja
· technologie
· nakłady
· koszty ® przepływ
· zarządzanie pieniędzy
· wpłaty
· wypłaty
· produkcja
· wartość dodana ® rachunek
· wynik finansowy wyników
Bilans majątkowy
Przepływ pieniędzy podstawowe dokumenty finansowe
Rachunek wyników
4