Fizjoterapia w dysfunkcjach narządu ruchu. X- Fizjoterapia w schorzeniach mięśni, nerwów. Miopatie, neuropatie, zapalenia nerwów, chorzenia OUN
Fizjoterapia w schorzeniach mięśni, nerwów. Miopatie, neuropatie, zapalenia nerwów, chorzenia OUN
Choroby mięśni- miopatie
Objawy:
-osłabienie
-ból
-skurcze i sztywność mięśni,
-zaniki mięśniowe
-zwiększona męczliwość
Rodzaje:
-zapalenie (zapalenie wielomięśniowe)
-alkoholowa,
-polekowa
-choroby zakaźne (AIDS, toksoplazmoza)
-metaboliczne (niedoczynność tarczycy)
-genetycznie uwarunkowane
Rozpoznanie:
-osłabienie mięśni
EMG, biopsja mięśniowa.
-testy funkcjonalne:
*wstawanie z krzesła bez pomocy ręki
*podskok na jednej nodze
*chodzenie na piętach
*przysiad i powstanie,
*odwiedzenie ramion- dotknięcie szczytu głowy
*wstanie z leżenia na plecach z uniesionymi rękami
*podnieść głowę i barki z leżenia na brzuchu
Zaniki i niedowłady mięśni:
-symetryczne,
-dotyczą bliższych części kończyn
-postępujące
Dystrofia typu Duchena (obj ok. 3-6 rż)
Szybki przebieg doprowadzający do znacznej niepełnosprawności
- choroba postępująca- najcięższa postać dystrofii
- 2-3/ 100 000 urodzeń chłopców, u dziewczynek rzadko
-związana z mutacją genu w chromosomie Xp21
-początek 3-4 r.ż lub nieco później
-objawy symetryczne, zajęcie mięśni obręczy miedniczej i barkowej, później dalsze
-przewaga m. ksobnych (bliższych) zginaczy- silniejsze prostowniki
-następnie pojawiają się przykurcze stawów biodrowych, kolanowych, łokciowych, znaczne skrzywienia kręgosłupa
-przestają chodzić w wieku 9-14 lat
-złe rokowanie
Postępujące dystrofie mięśnowe: rzekomoprzerostowa typu Duchenna
-ok. 2-4 rż, pojawia się osłabienie później zaniki mięniowe biodra, tułowia, barku
-przerost mięśni łydek
-chód kaczkowaty, trudności wstawania z pozycji siedzącej, osłabienie mięśni czworogłowych ud i odwodzicieli,
-charakterystyczna sylwetka- głowa odchylona ku tyłowi, tułów wygięty do przodu, pogłębienie lordozy lędźwiowej, ramiona odwiedzione w rotacji zewnętrznej, kkd w zgięciu w tawach biodrowych i kolanowych, obciąża tylko palce stóp
Zaburzenia równowagi mięśniowej- rozwój przykurczów w stawach biodrowych ( przykurcz zgięciowo- odwiedzeniowy) kolana (przykurcz zgięciowy), stopa końska (przykurcz mięśnia trójgłowego łydki)
-postępujące osłabienie mięśni- siedzący tryb życia
-ok. 8-10 rż- przestają chodzić
-dziecko na wózku inwalidzkim
-boczne krzywienie kręgosłupa na kształt litery C i postępująca kifotyzacja tułowia,
-osłabienie mięśni oddechowych (każde 10 stopni kifozy- 4% pojemności oddechowej, każdy rok na wózku- 4% pojemności oddechowej)
-postępująca niewydolność oddechowo- krążeniowa, możliwość zakażeń
-Rokowanie- złe
Leczenie:
-objawowe- nieznana patologia i etiologia
-najważniejsze usprawnianie- unikać unieruchomienia dziecka
-ćwiczenia czynne, bierne, rozciągające mięśnie przykurczone (mm. brzucha, łydki, kulszowo-goleniowe, pasmo biodrowo-piszczelowe)
-na noc łuki w ustawieniu funkcjonalnym
Rehabilitacja:
Cel:
-opóźnienie procesu chorobowego,
-zahamowanie wtórnych niekorzystnych zmian (deformacje, przykurcze)
-poprawa krążenia obwodowego- w mięśniach
-utrzymanie siły mięśniowej (ćwiczenia indywidualne, unikać zmęczenia)
-utrzymanie zakresów ruchów
-podtrzymanie ogólnej sprawności
-mechanizmy kompensacyjne- utrzymanie sprawności
-pomoce ortopedyczne
Zaopatrzenie ortopedyczne:
-lekkie aparaty szynowo-opaskowe na kkd umożliwiające stabilizacje kończyn i poprawne obciążanie stopy
-korekcje i ustabilizowanie kręgosłupa- gorset szkieletowy
Strzałkowy zanik mięśni- choroba Charcota Marie’a- Tootha
-rodzinne występowanie- polineuropatia uwarunkowana genetycznie
-zmiany obwodowych mm kkf, głównie mięśni strzałkowych i prostowników stopy
-przewlekły przebieg (przewaga objawów ruchowych nad czuciowymi)
-prowadzi do deformacji stopy- zanik mm krótkich stopy, stopa wydrążona, paluch „teleskopowy”, później mięśnie strzałkowe- stopa końsko szpotawa
Fizjoterapia:
-przeciwdziałanie deformacjom stopy- ćwiczenia pełnego zakresu ruchu kkd, ćwiczenia redresyjne stopy
-topa końsko szpotawa (opadająca w supinacji) wymaga zaopatrzenia ortopedycznego- aparat szynowo opaskowy na goleń ze strzemieniem do buta (zablokowane zginanie podeszwowe)
-w cięższych przypadkach leczenie operacyjne, korekcje kostne (potrójna artrodeza stępu, przezczeo mięśni piszczelowych tylnych na grzbiet stopy)
Zapalenie wielonerwowe- polineuropatia
-proces chorobowy dotyczy nerwów obwodowych- głównie w dalszych częściach kończyn
-np. m strzałkowy- grupa strzałkowa mięśni- opadanie stóp
-towarzyszą zaburzenia czucia, przeczulica obwodowa kończyn (skarpetki, rękawiczki), zaburzenia troficzne
-charakter postępujący, nawroty
Ostre zapalenie rogów przednich rdzenia (choroba Heinego-Medina)
-wirus poliomyelitis atakuje komórki rogów przednich rdzenia
-wiotkie, asymetryczne porażenia mięśni szkieletowych- bez zaburzeń czucia
-postać opuszkowa z upośledzeniem ośrodków naczynioruchowych i oddychania, odruchów kaszlu i połykania
-postać groźna dla życia
Okresy choroby- fizjoterapia
1. Okres ostry- utrzymanie chorego przy życiu, leczenie zaburzeń oddychania i krążenia, pielęgnacja, zapobieganie odleżynom, deformacjom, ćwiczenia oddechowe
2. Okres podostry- bolesność mięśni, nadwrażliwość tkanek- stosuje się ciepło (parafina), ćwiczenia bierne we wszystkich stawach, przeciwdziałanie rozwojów deformacji kręgosłupa i kończyn, wczesna pionizacja, zaopatrzenie ortopedyczne, unikanie niewłaściwej kompensacji.
Ostrożne dawkowanie ćwiczeń.
Zapalenie rdzenia kręgowego- myelitis
-ostre uszkodzenie rdzenia na tle zapalnym (bakterie, wirusy- w przebiegu chorób zakaźnych)
-ostry przebieg- gorączka, ogólne osłabienie, bóle, porażenia kkd, zaburzenia czucia (zależne od poziomu poprzecznego zapalenia rdzenia)
Postępowanie usprawniające:
-podobnie jak w urazowych uszkodzeniach rdzenia
-okres ostry- leczenie złożeniowe, zapobieganie odleżynom, zapobieganie infekcjom oddechowym, zapobieganie infekcjom dróg moczowych, zapobieganie przykurczom, zniekształceniom.
-dalsze usprawnianie zależne od poziomu uszkodzenia i rozległości zmian neurologicznych
-pionizacja, nauka lokomocji (w zaopatrzeniu ortopedycznym), nauka samodzielności w życiu codziennym, aktywność społeczna i zawodowa)
Rdzeniowy zanik mięśni:
1. postać wczesno- dziecięca- Werninga Hoffmana
-uszkodzenie komórek rogów przednich rdzenia o podłożu genetycznym (gen w chromosomie 5)
-1/ 100 tys ludności
-postępujący zanik mięśni, drżenia pęczkowe
-objawy w 1 rż w formie ostrej lub przewlekłej, niedowłady, zanik mięśni głównie części bliższej, zniesienie odruchów, drżenie mięśni (drżenie paluszków u dzieci)
-ułożenie w pozycji żaby- dziecko nie unosi głowy, nie siada0 charakterystyczna pozycja scyzorykowa
-niedowład mięśni oddechowych, mięśni międzykostnych klatki piersiowej- groźne dla życia
-żyją ok. 1-4 lata
-dziecko rodzi się wiotkie, wczesne zaniki mięśni proksymalnych
2. postać późno dziecięca rdzeniowego zaniku mięśni
-od 1-6 rż u dzieci, które już zaczęły chodzić, odsieje osłabienie mięśni, zanik odruchów głębokich
-dłuższy okre przeżycia nawet do 40 lat,
-z wiekiem nasilają się zaniki mięśniowe i widoczne stają się rytmiczne drżenia palców
-znaczne skrzywienie kręgosłupa- deformacje klatki piersiowej, przykurcze w stawach
3. postać młodzieńcza, dorosłych
-pojawia się później, długość życia normalna,
-zanik i osłabienie mięśni dosiebnych (częste rzekome przerosty łydek)
-chód kaczkowaty, trudności ze wstawaniem z podłogi, z chodzeniem po schodach
-najsłabsze mięśnie odwodziciele, zginacze uda, potem mięśnie obręczy barkowej, najszerszy grzbietu, zębaty przedni, podgrzebieniowy
Diagnostyka:
-EMG
Fizjoterapia- trudna
1. postać ostra- pielęgnacja, ćwiczenia bierne niedowładnych kończyn, ćwiczenia oddechowe
2. postać przewlekła- niedopuszczanie do zniekształceń i przykurczów w stawach, indywidualny zakres ćwiczeń, ostrożne dawkowanie ćwiczeń- zmęczenie- niekorzystnie wpływa na przebieg choroby, pomoc w lokomocji, zaopatrzenie ortopedyczne
SM
-przewlekła choroba- początek u młodych dorosłych 20-40rż
-1,5-3x częściej u mężczyzn
-nieprawidłowe ogniska w układnie nerwowym- uszkodzenie tkanki nerwowej w mózgu i rdzeniu w różnym czasie
-zniszczenie mieliny, a następnie neuronów, zmiany zapalne, bliznowacenie tkanki nerowej
Charakterystyka:
-przebieg postępujący lub z rzutami (okresowe zaostrzenia)
-przewlekłe neurologiczne dysfunkcje spowodowane uszkodzeniem OUN
-uszkodzenia dotyczą wielu obszarów demielinizacji, która dotyczy mózgu, nerwów wzrokowych, rdzenia kręgowego
Epidemiologia 100/100 000
-najczęściej rasa biała, potem czarna najrzadziej Azjaci
-pojawia się najczęściej między 20-50rż
-najczęstsza lokalizacja: Europa północna, Ameryka północna
-genetyczne i rodzinne uwarunkowania niewielkie (jedynie u bliźniaków jednojajowych 31%)
-rodzice ok. 3-4%
-obecnie wielu autorów uważa że tło jest autoimmunologiczne (wzrost IgG, w płynie mózgowo-rdzeniowym, zaburzenia frakcji leukocytów)
Objawy:
I okres- rzuty i remisje, potem utrwalenie objawów
-osłabienie kkg i kkd
-zaburzenia widzenia
-zaburzenia równowagi
-zaburzenia koordynacji ruchowej, drżenie, zwiększone napięcie mięśni, zaburzenia zwieraczy, euforia lub depresja
Remisja- ustępowanie objawów całkowite później niecałkowite
Stopniowo narasta stopień niepełnosprawności
Objawy- niedowłady o różnym zasięgu i nasileniu, swastyka, ataksja, męczliwość, zaburzenia funkcji pęcherza, podwójne widzenie, zapalenie nerwu wzrokowego
MRI
-co najmniej kilkakrotne powtórzenie u danego pacjenta
-rozpoznanie: neurolog
Rokowanie:
-może być postać postępująca lub z okresowymi remisjami i rzutami
-okresy stabilizacji- kilka dni, miesięcy, lat
-w początkowym okresie objawy cofają się prawie całkowicie
-ok. 15% ma postać postępującą
-30-50% w ciągu 20 lat ma okresy pogorszenia i poprawy
-większość zalicza się do grupy z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Leczenie:
-zaostrzeń- sterydy, zmniejszenie aktywności ruchowej,
-potem powrót do aktywności- wczesna rehabilitacja
-zapobieganie rzutom (interferon)
-leczenie objawowe
Spastyka- leki, kinezyterapia
Ataksja- kinezyterapia
Męczliwość- poprawiające wydolność ćwiczenia fizyczne
Zaburzenia funkcji pęcherza moczowego- elektrostymulacja, ćw Kegla
Parestezje
Nadwrażliwość na ciepło
Bóle
Rehabilitacja kompleksowa:
-przez cały okres choroby (i rzuty i remisja)
-aktywność korzystnie wpływa na przebieg choroby
-terapia zajęciowa, muzykoterapia, port
-żyć normalnie!
Rodzaje sportu: marsze, jazda rowerem, bieg narciarski, tenis stołowy, badminton, siatkówka, pływanie, żeglarstwo, jazda konna
Parkinsonizm
-zachorowalność z wiekiem wzrasta o ok. 1,5% u osób po 60rż
-przewlekła postępująca choroba OUN
Objawy:
-uboga mimika,
-chód drobnymi kroczkami,
-spowolnienie ruchów
-wzmożone napięcie mięśni-sztywność
-drżenie spoczynkowe (nawracanie i odwracanie)
-naprzemienny chód
Leczenie:
-farmakoterapia
-kompleksowa, ciągła rehabilitacja
-ćwiczenia, aktywność fizyczna
-indywidualny program ćwiczeń,
-podtrzymanie aktywności życiowej,
-zapobieganie Kutkom unieruchomienia,
-poprawa jakości życia,
Zalecane ćwiczenia:
-ćwiczenia oddechowe i postawy
-ćwiczenia równoważne
-chód w różnych warunkach
-biologiczne sprzężenie zwrotne,
-muzykoterapia,
-hipoterapia,
-ćwiczenia koordynacyjne, rozciągające
-ćwiczenia w wolne z piłką, taśmą, laką
-gry i zabawy ruchowe
-ćwiczenia w wodzie
-terapia zajęciowa
Cel ćwiczeń
-utrzymanie prawidłowej postawy i korekcja chodu
-zmniejszenie sztywności i drżenia, a także ruchów mimowolnych
-poprawa koordynacji ruchów i równowagi
-nauka bezpiecznego padania
Ćwiczenia rozciągające- stretching
-wykonywanie kilkakrotnie w ciągu dnia,
-rozciąganie mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie postawy, mm klatki piersiowej, kkg, szyi, mm tułowia, zginaczy bioder, kkd
-unikanie długiego chodzenia
Ćwiczenia poprawiające koordynację ruchów kkg i kkd:
-wspomagane muzyką, regularne tempo i amplituda ruchu,
-kkd- ruchy naprzemienne, bloczki, rowerek, współruchy
-ćwiczenia z rytmicznym obciążaniu kkd, kontrola wzrokowa- lustro
-ćwiczenia równoważne na platformach (biofeedback) rower stacjonarny
-ćwiczenia naprzemienne kkg i ćwiczenia koordynacyjne
Chód
-rozszerzenie podstawy chodu,
-dłuższy krok,
-rozpoczyna chód od kończyny zdrowej- ułatwia zmiany kierunku
-zaburzenie odruchów postawy, sztywność- nie potrafi szybko korygować wychyleń, upada
-nauka padania,
-chodzenie w towarzystwie zdrowych,
-ćwiczenia ruchów skrętnych tułowia,
-nauka wstawania z krzesła,
-stosowanie pomocy rehabilitacyjnej- balkonik