Wykład 7 Konkurencja doskonała i monopol 1
__________________________________________________________________________
KONKURENCJA DOSKONAŁA I MONOPOL
1.
RYNEK
Rynek
-
całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunki, w jakich one
przebiegają.
Funkcja rynku
jako
regulatora
procesów gospodarczych
2.
RODZAJE RYNKÓW
Klasyfikacja w/g przedmiotu obrotu:
rynek dóbr konsumpcyjnych
rynki czynników produkcji:
rynek pracy
rynek kapitału
rynek ziemi
Podział w/g zasięgu:
rynek lokalny
rynek regionalny
rynek krajowy
rynek międzynarodowy
rynek światowy
Rynek sprzedawcy i rynek nabywcy
rynek producenta
(rynek sprzedawcy)
rynek konsumenta
(rynek nabywcy)
Cechy charakterystyczne
Nadwyżka
popytu
podaży
Uprzywilejowana pozycja
sprzedawcy
nabywcy
rynek homogeniczny (jednorodny)
↔ rynek heterogeniczny
rynek doskonały
↔
rynek niedoskonały
______________________________________________________________
Irena Woroniecka
MIKROEKONOMIA
Wykład 7 Konkurencja doskonała i monopol 2
__________________________________________________________________________
3 warunki rynku doskonałego:
przejrzystość
jedna cena dla towarów
o tej samej wartości
użytkowej
racjonalność aktów kupna i sprzedaży
jednorodność
3.
MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ
W modelu konkurencji doskonałej
występuje
wielu producentów (sprzedawców)
i
wielu nabywców
. Każdy z nich ma minimalny udział w produkcji (podaży) całej gałęzi i
odpowiednio w konsumpcji (popycie), a tym samym znikomy wpływ na rynek i
kształtowanie się ceny rynkowej.
W warunkach konkurencji doskonałej każde przedsiębiorstwo ma do czynienia z poziomą
krzywą popytu na swoje wyroby (
popyt jest doskonale elastyczny
). Oznacza to, że po
obowiązującej na rynku cenie, producent może sprzedać dowolnie dużą ilość towaru, ale
po cenie wyższej od ceny rynkowej nie sprzeda nic.
Cena ustala się na rynku,
przedsiębiorstwo
nie ma wpływu na jej kształtowanie -
jest
cenobiorcą
.
Krzywa popytu na produkty przedsiębiorstwa
funkcjonującego w warunkach doskonałej konkurencji
Cena
funkcja popytu
( popyt doskonale elastyczny )
P
cena = utarg krańcowy
(
P
=
MR
)
0
Popyt
D
______________________________________________________________
Irena Woroniecka
MIKROEKONOMIA
Wykład 7 Konkurencja doskonała i monopol 3
__________________________________________________________________________
Aby funkcja popytu na produkty przedsiębiorstwa miała taki kształt, muszą być spełnione
następujące warunki:
istnienie wielu przedsiębiorstw, z których każde ma znikomy udział w produkcji całej
gałęzi
homogeniczny (jednorodny) produkt
rynek w pełni przejrzysty
W warunkach konkurencji doskonałej występuje pełna
swoboda wejścia na rynek
i
wyjścia z rynku (przedsiębiorstwa nie ulegają pokusie zmowy).
W modelu konkurencji doskonałej
przedsiębiorstwo jest cenobiorcą
(
price taker
), tak
więc cena rynkowa jest dana (wyznacza ją rynek) i nie zmienia się wraz ze zmianą
produkcji w przedsiębiorstwie.
Obowiązuje zależność:
AR
=
utarg przeciętny =
utarg krańcowy = cena
MR
P
Ponieważ utarg całkowity
R
jest równy:
R
=
P
⋅
Q
Utarg przeciętny jest równy cenie:
P
⋅
Q
AR
=
=
P
Q
Utarg krańcowy jest także równy cenie:
dR
⎛
∆
R
P
⋅
∆
Q
⎞
MR
=
=
P
⎜
⎝
MR
=
=
=
P
⎟
⎠
dQ
∆
Q
∆
Q
______________________________________________________________
Irena Woroniecka
MIKROEKONOMIA
Wykład 7 Konkurencja doskonała i monopol 4
__________________________________________________________________________
4.
RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIORSTWA W WARUNKACH DOSKONAŁEJ
KONKURENCJI
Przedsiębiorstwo osiąga maksymalny zysk w punkcie zrównania kosztów krańcowych
MC
z utargiem krańcowym
MR
, który w warunkach konkurencji doskonałej jest stały i
jest równy cenie. Punkt ten wyznacza optymalne rozmiary produkcji przedsiębiorstwa
(optimum ekonomiczne):
Konkurencja doskonała
Warunek maksymalizacji zysku:
P
=
MC
cena = koszt krańcowy
W warunkach równowagi
całej gałęzi cena rynkowa kształtuje się na poziomie
najniższych kosztów przeciętnych.
Optimum ekonomiczne pokrywa się z optimum
technicznym
. Zysk nadzwyczajny (ekonomiczny) przedsiębiorstwa będącego w
równowadze jest równy 0. Oznacza to, że
przedsiębiorstwo ani nie osiąga zysków
nadzwyczajnych, ani nie ponosi strat
. Osiąga jedynie zysk normalny równy kosztom
alternatywnym (odsetkom od kapitału oraz możliwemu wynagrodzeniu przedsiębiorcy za
pracę menedżera).
Warunek równowagi w konkurencji doskonałej:
P
==
optimum ekonomiczne ≡ optimum techniczne
optimum ekonomiczne:
cena = koszt krańcowy
optimum techniczne
koszt krańcowy = koszt przeciętny
zysk nadzwyczajny = 0
MC
AC
W sytuacji, gdy cena rynkowa nie jest ceną równowagi (nie jest równa najniższym
kosztom przeciętnym) przedsiębiorstwo bądź osiąga zysk nadzwyczajny (ponad zysk
normalny), gdy cena jest wyższa od kosztu przeciętnego, bądź ponosi stratę
nadzwyczajną, gdy cena jest niższa od kosztu przeciętnego.
π
=
(
P
−
AC
)
⋅
Q
=
A
π
⋅
Q
______________________________________________________________
Irena Woroniecka
MIKROEKONOMIA
Wykład 7 Konkurencja doskonała i monopol 5
__________________________________________________________________________
Gdy
P
−
AC
>
0
- występuje zysk nadzwyczajny,
gdy
P
−
AC
=
0
- zysk nadzwyczajny = 0,
gdy
P
−
AC
<
0
- występuje strata nadzwyczajna.
Przypadek osiągania zysku nadzwyczajnego
Koszty
max zysk
Cena
E
1
P
1
cena
P
1
zysk nadzwyczajny
AC
1
min
AC
min
AVC
min
MC
0
Q
1
Produkcja
Q
Gdy cena jest wyższa od ceny równowagi, cena przewyższa przeciętny koszt
jednostkowy (
P
1
>
AC
1
) i przedsiębiorstwo osiąga zysk nadzwyczajny.
Gdy cena jest wyższa od ceny równowagi, przedsiębiorstwo nie produkuje po najniższych
kosztach przeciętnych (koszty
AC
1
są wyższe od min
AC
), a rozmiary produkcji są
większe od tych wyznaczonych przez warunki równowagi.
Spełniony jest warunek:
MC
>=
koszt krańcowy = cena > koszt przeciętny
zysk nadzwyczajny > 0
P
AC
Podsumowując:
Gdy cena jest wyższa od ceny równowagi, przedsiębiorstwo
produkuje więcej, po wyższych kosztach przeciętnych i sprzedaje po wyższej cenie, w
porównaniu z warunkami równowagi, osiągając przy tym zysk nadzwyczajny.
______________________________________________________________
Irena Woroniecka