Grupa karbonylowa:
CO
Aldehyd
R
CO
Keton
R
1
R
2
CO
Aldehyd = „alcohol dehydrogenatus” alkohol odwodorniony
Nazewnictwo:
1. alkan + al
grupa aldehydowa = lokant 1
propanal CH
3
CH
2
CHO
1,3-propanodial (aldehyd malonowy)
O
C
CH
2
C
O
H
H
2. aldehyd + nazwa kwasu karboksylowego, który powstaje z aldehydu
CH
3
CHO aldehyd octowy (etanal)
3. formylo – grupa aldehydowa jako podstawnik
C
O
H
formylocyklopentan
COOH
CHO
kwas
o
-formylobenzoesowy
x
H
H
C
O
H
metanal ( formaldehyd, aldehyd mrówkowy
O
H
CH
3
C
etanal ( acetaldehyd, aldehyd octowy )
CH
3
CH
2
CH
2
C
O
H
butanal ( aldehyd masłowy )
C
O
H
aldehyd benzoesowy ( benzaldehyd )
CHO
aldehyd 2-naftoesowy
Ketony
R
1
R
2
CO
Nazewnictwo:
1. alkan + on
keton jak najniższy lokant
O
CH
3
CCH
3
propanon ( aceton , keton dimetylowy )
O
CH
3
CH
2
CH
2
CCH
3
2-pentanon ; pentan - 2-on ; ( keton metylowo-propylowy )
O
cykloheksanon
OO
CH
3
CH
2
CCH
2
CCH
3
2,4-heksanodion ; heksano-2,4-dion
2. Fenony – ketony, których podstawnikiem jest grupa fenylowa
O
acetofenon ( keton fenylowo-metylowy )
C
CH
3
O
C
benzofenon ( keton difenylowy )
3. „okso” – grupa ketonowa jako podstawnik
O
CH
3
CH
2
CCH
2
COOH
kwas 3-oksopentanowy
RC
O
grupa acylowa ( acyl )
HC
O
grupa formylowa (formyl )
CH
3
C
O
grupa acetylowa ( acetyl )
C
O
grupa benzoilowa ( benzoil )
x
OO
CH
3
CCH
2
CCH
3
2,4-pentanodion acetyloaceton
x
O
CH
3
CCH
C
CH
3
4- metylo-3-penten-2-on
4-metylopent-3-en-2-on
CH
3
Otrzymywanie aldehydów
1. Utlenianie alkoholi 1
o
RCH
2
OH
PCC
RCHO
PCC = CrO
3
+ chlorowodorek pirydyny
x
CH
2
Cl
2
2. Redukcja chlorków kwasowych - redukcja Rosenmunda
RC
O
H
2
RC
O
Cl
Pd (S)
H
3. Ozonoliza
4. Inne metody: aldehydy aromatyczne
CH
3
CHO
1. O
2
/ kat
2. H
2
O
CH
3
CHCl
2
CHO
Cl
2
H
2
O
h
ν