Pomieszczenie pracy
Pomieszczenie pracy, w zależności od czasu przebywania w nich pracowników, dzielą się na:
- pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt pracowników - w przypadku przebywania tych samych pracowników w ciągu doby dłużej niż 4 godziny,
- pomieszczenie przeznaczone na czasowy pobyt pracowników - w przypadku przebywania tych samych pracowników w ciągu doby od 2 do 4 godzin,
- pomieszczenia nie przeznaczone na pobyt pracowników - w przypadku, gdy łączny czas przebywania tych samych pracowników jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku.
wysokość
- 3 m - jeżeli nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia,
- 3,3 m - pomieszczenia do pracy, w których występują substancje szkodliwe dla zdrowia,
- 2,5 m - jeżeli przebywają w nich nie więcej niż 4 osoby i przypada minimum 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia na jednego pracownika;
podłoga - równa, nieśliska, niepyląca i bez progów pomiędzy pomieszczeniami;
kubatura - minimum 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia na jednego pracownika;
powierzchnia robocza - minimum 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.) na jednego pracownika;
rozmieszczenie urządzeń, szaf - takie, aby przejścia między nimi wynosiły: - 75 cm - w przypadku jednego pracownika (w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się 50 cm),- 100 cm - w przypadku ruchu dwukierunkowego;
oświetlenie
naturalne, dzienne, najlepiej górne; w przypadku oświetlenia bocznego (okna) powinien być zachowany stosunek wielkości powierzchni okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi jak 1 : 8 (to znaczy 1 m2 okna na 8 m2 podłogi),
ztuczne (elektryczne) - w zależności od rodzaju pracy:
- schody, korytarze - 50 lx,
- pomieszczenia sanitarne - 100 lx,
- pomieszczenia biurowe (w całym pomieszczeniu) - 200 lx,
- pomieszczenia komputerów - 500 lx;
wentylacja - naturalna - w zależności od potrzeb, lecz nie mniej niż 0,5 wymiany w ciągu godziny albo łącznie mechaniczna i naturalna - w zależności od potrzeb (może być także klimatyzacja);
temperatura - pomieszczenie pracy biurowej powinno mieć temperaturę nie mniejszą niż 18°C.
Stanowisko pracy
Przez stanowisko pracy rozumie się przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę. Racjonalna organizacja stanowiska roboczego powinna zapewnić bezpieczne i łatwe wykonywanie pracy dzięki zastosowaniu odpowiedniej ochrony przed czynnikami niebezpiecznymi (urazowymi), szkodliwymi i uciążliwymi (hałas, wibracja, zapylenie, oświetlenie, mikroklimat, duże i zbędne obciążenie pracownika).
Wyposażenie stanowiska roboczego
Wyposażenie takiego stanowiska to urządzenia biurowe, jak: komputer z oprzyrządowaniem (monitor, drukarka, klawiatura, mysz itd.), telefon, faks, kserokopiarka, a także stół, siedzisko i inne sprzęty.
W związku z powyższym podstawową sprawą jest uwzględnienie w czasie projektowania stanowiska pracy podstawowych zasad ergonomii. Nieuwzględnienie tych zasad może spowodować pojawienie się dolegliwości zdrowotnych, a także (z ekonomicznego punktu widzenia) - obniżenie wydajności pracy. Biorąc to pod uwagę, podano poniżej podstawowe wymagania dotyczące stanowiska pracy z urządzeniami biurowymi, w tym z komputerami.
Rozmieszczenie elementów stanowiska pracy
Planowane stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowy powinno uwzględniać:
- liczbę i rozmiary zakupionego sprzętu,
- charakter pracy (ciągła, dorywcza; wprowadzanie danych, edycja tekstu itp.),
- ustawienie stanowiska względem oświetlenia
- ekran monitora powinien być ustawiony poprzecznie względem okien, w odległości około 1 m od nich,
- olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzezroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od ekranu monitora powinno zostać ograniczone w szczególności przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie żaluzji lub zasłon w oknach;
Uwaga: Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego pod warunkiem, że będą to oprawy nie powodujące olśnienia.
- dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych;
- takie usytuowanie w pomieszczeniu, aby zapewnić pracownikowi swobodny dostęp do tego stanowiska. Odległości między sąsiednimi monitorami powinny wynosić co najmniej 0,6 m, a między pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora - co najmniej 0,8 m;
- urządzenia pomocnicze:
- jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokument posiadający regulacje ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika,
- uchwyt na dokument powinien znajdować się przed pracownikiem między ekranem monitora a klawiaturą lub w innym miejscu - w pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy głowy i oczu.
Siedzisko
Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać:
- dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi,
- wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,
- regulację wysokości siedziska w zakresie 400-500 mm, licząc od podłogi,
- regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5° do przodu i 30° do tyłu, wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednio do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,
- możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360o,
- podłokietniki.
Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.
Na życzenie pracownika, a także gdy wysokość krzesła uniemożliwia pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze - stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek. Podnóżek powinien mieć kąt pochylenia w zakresie 0°-15°, a jego wysokość powinna być dostosowana do potrzeb wynikających z cech antropometrycznych pracownika. Powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien przesuwać się po podłodze podczas używania.
Stół
Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.
Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać:
- wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska i wykonywania czynności związanych z rodzajem pracy,
- ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu,
- ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, to jest w zasięgu jego kończyn górnych, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji,
Wysokość stołu oraz siedziska krzesła - powinna być ustalona tak, aby zapewnić:
- naturalne położenie kończyn górnych zapewniające przy obsłudze klawiatury zachowanie co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,
- odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20°-50° w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika,
- odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu; powierzchnia blatu stołu powinna być matowa - najlepiej barwy jasnej.
Monitor
- znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,
- obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,
- regulacje jaskrawości i kontrastu znaku na ekranie powinny umożliwiać spełnienie wymagań dotyczących minimalnej luminancji znaku lub tła i kontrastu znaku na ekranie oraz dopasowanie tych parametrów do warunków oświetleniowych,
- regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20o do tyłu i 5o do przodu oraz obrót wokół własnej osi o co najmniej 120o - po 60o w obu kierunkach,
- ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr,
- w razie potrzeby wynikającej z indywidualnych cech pracownika powinna być użyta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół,
- odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosić 400-750 mm.
Klawiatura
- klawiatura powinna stanowić osobny element sprzętu komputerowego,
- konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie takiej pozycji, aby nie powodowała zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Klawiatura powinna posiadać w szczególności:
- możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0-15°,
- odpowiednią wysokość - przy spełnieniu warunku, aby wysokość środkowego rzędu klawiszy alfanumerycznych z literami A, S..., licząc od płaszczyzny stołu, nie przekraczała 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury,
- powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe i czytelne.
Fax, telefon
Nie stanowią zagrożenia pod warunkiem prawidłowej, zgodnej z dokumentacją, eksploatacji.
Kserokopiarka
Dla prawidłowej eksploatacji kserokopiarki należy przestrzegać następujących zasad:
- pomieszczenie, w którym znajduje się urządzenie powinno być wentylowane,
- zalecane warunki pracy:
- temperatura 15-25°C,
- wilgotność 40-70%,
- urządzenie powinno być ustawione w sposób umożliwiający dostęp dla zamontowania urządzeń dodatkowych i czynności serwisowych. Odstęp od ściany nie powinien być mniejszy niż 10 cm dla zapewnienia wentylacji,
- podłączenie urządzenia do sieci elektrycznej powinno być wykonane w sposób zgodny z instrukcją.
Instalacja i urządzenia elektryczne
Instalacja elektryczna powinna być sprawna. Powinny być okresowo przeprowadzane pomiary ochrony przeciwporażeniowej instalacji elektrycznej przez uprawnionych elektryków.
Pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych
O rozpoczęciu, wznowieniu działalności oraz o każdorazowej zmianie technologii pracodawca zawiadamia właściwego inspektora sanitarnego, który określa decyzją rodzaj badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia. Częstotliwość pomiarów jest zależna od wielkości zagrożenia i wynosi:
- co pół roku, jeżeli krotność NDS, NDN jest większa od 1,
- co rok, jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale między 0,5-1,
- co dwa lata, jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się przedziale 0-0,5.
Przygotowanie zawodowe pracownika
Pracownik powinien posiadać:
- instruktaż ogólny w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- szkolenie podstawowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- wstępne badanie lekarskie,
- okresowe badanie lekarskie.
Organizacja pracy
Na stanowisku pracy powinny się znajdować instrukcje dotyczące:
- stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,
- obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,
- postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
- udzielania pierwszej pomocy,
- zasad postępowania w razie powstania nieprzewidzianych sytuacji powodujących poważne zagrożenia dla pracowników.
Instrukcje powinny określać:
- czynności do wykonania przed rozpoczęciem danej pracy,
- zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania danej pracy,
- czynności do wykonania po jej zakończeniu,
- zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników.
Identyfikacja zagrożeń na stanowisku pracy pracownika administracyjno-biurowego
Omówienie wszystkich istotnych na danym stanowisku zagrożeń zawodowych:
- wypadki,
- choroby zawodowe,
- awarie.
Poniżej omówiono podstawowe zagrożenia na stanowisku pracownika administracyjno-biurowego.
Czynniki niebezpieczne
- zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi,
- zagrożenia elementami ostrymi i wystającymi,
- zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi,
- zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym,
- zagrożenie poparzeniem,
- zagrożenie pożarem lub/i wybuchem.
Czynniki szkodliwe i uciążliwe
Czynniki fizyczne
- hałas,
- mikroklimat,
- oświetlenie,
- promieniowanie jonizujące,
- promieniowanie elektromagnetyczne, indukowane przez prądy i napięcia o różnych pasmach częstotliwości, szczególnie małych (ELF) i bardzo małych (VLF) częstotliwości,
- pole elektrostatyczne, rzędu do 100 V/m w odległości ok. 50 cm od ekranu, wywołane wysokim potencjałem dodatnim monitora ekranowego.
Powyższe czynniki szkodliwe występują w monitorach wyposażonych w tradycyjne kineskopy - nie występują natomiast przy ekranach ciekłokrystalicznych (LCD) i plazmowych stosowanych w komputerach typu laptop i notebook. Postęp w zakresie rozwiązań technicznych mających na celu ograniczenie tych czynników spowodował, że praktycznie zostały one wyeliminowane. Zmierzone promieniowanie emitowane przez ekrany monitorowe wykazały, że są one o wiele mniejsze od wartości uznanych za bezpieczne.
Czynniki psychofizyczne (uciążliwe)
- migotanie obrazu na ekranie,
- brak ostrości i rozmycie kolorów,
- wymuszona pozycja przy pracy,
- nieprawidłowe rozmieszczenie stanowisk komputerowych względem siebie,
- nieergonomiczne stanowisko pracy (pulpit, siedzisko),
- stres psychologiczny.
Mechanik samochodowyWymagania ogólne dla pomieszczenia, stanowiska pracy i pracownika
Pomieszczenie pracy
Pomieszczenia pracy, w zależności od czasu przebywania w nich pracowników, dzielą się na:
- pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt pracowników - w przypadku przebywania tych samych pracowników w ciągu doby dłużej niż 4 godziny,
- pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt pracowników - w przypadku przebywania tych samych pracowników w ciągu doby od 2 do 4 godzin,
- pomieszczenia nie przeznaczone na pobyt pracowników - w przypadku, gdy łączny czas przebywania tych samych pracowników jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku.
Mechanik samochodowy będzie pracował na stanowisku w hali obsługowo-naprawczej. Takie pomieszczenie powinno odpowiadać poniższym warunkom:
wysokość
- minimum 4,2 m (w przypadku wyposażenia stanowiska w kanał dopuszcza się 3,7 m w odniesieniu do stacji przewidzianych do badania wyłącznie pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej 3,5 t),
- minimum 5,7 m - w przypadku wyposażenia stanowisk w urządzenia do podnoszenia całego pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t;
podłoga - równa, nieśliska, niepyląca i bez progów pomiędzy pomieszczeniami;
kubatura - minimum 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia na jednego pracownika;
powierzchnia robocza - minimum 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.) na jednego pracownika;
rozmieszczenie urządzeń, maszyn, szaf - takie, aby przejścia między nimi wynosiły:
- 75 cm - w przypadku jednego pracownika (w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się 50 cm),
- 100 cm - w przypadku ruchu dwukierunkowego;
drogi transportowe - w magazynie powinny być zachowane szerokości:
- b = a + 30 cm dla ruchu pieszego jednokierunkowego,
- b = 2a + 60 cm dla ruchu pieszego dwukierunkowego
gdzie: a - szerokość ładunku niesionego przez pieszego,
b - szerokość drogi transportowej
(szerokość drogi transportowej nie może być mniejsza niż 120 cm);
W przypadku transportu elementów bezsilnikowymi i silnikowymi środkami transportu, powinny być zachowane szerokości dróg transportowych zgodnie z Polską Normą.
Uwaga: Granice dróg transportowych powinny być oznaczone na podłodze w sposób trwały (np. pasy pomalowane żółtą farbą).
oświetlenie
naturalne - dzienne, najlepiej górne, za pomocą świetlików; w przypadku oświetlenia bocznego pomieszczenia magazyniera (okna) powinien być zachowany stosunek wielkości powierzchni okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi jak 1 : 8 (to znaczy 1 m2 okna na 8 m2 podłogi),
sztuczne (elektryczne) - w zależności od rodzaju pracy, minimum:
- pomieszczenie postoju samochodów - 20 lx (luksów),
- miejsce obsługi codziennej, mycie i czyszczenie - 100 lx,
- stanowiska przeglądowe, naprawcze - 200 lx,
- stanowiska diagnostyczne - 300 lx,
- stoły warsztatowe - 500 lx,
- pomieszczenie do ładowania akumulatorów - 200 lx,
- pomieszczenie naprawy ogumienia (stanowisko) - 200 lx;
wentylacja - ogólno wywiewna, zapewniającą co najmniej sześciokrotną wymianę powietrza w ciągu godziny; w czasie pracy silnika w pomieszczeniu należy stosować indywidualne wy...