Prawo pracy –
pierwsze kroki
Warszawa 2011
Aktualizacja
Katarzyna Piecyk
Projekt okładki
www.jsphoto.eu
Opracowanie redakcyjne
Izabella Skrzecz
Opracowanie typograficzne i łamanie
Barbara Charewicz
Wydanie czwarte
Stan prawny czerwiec 2011
Copyright
©
Główny Inspektorat Pracy W4(1108)
PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY
GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY
WARSZAWA 2011
www.pip.gov.pl
Spis treści
II
I. Stosunek pracy
.......................................................................................... 7
1. Umowa o pracę
............................................................................................ 7
1.1. Co to jest stosunek pracy?..................................................................... 7
1.2. Rodzaje umów o pracę .......................................................................... 7
1.3. Telepraca ................................................................................................ 9
1.4. Forma i treść umowy o pracę ................................................................ 10
1.5. Obowiązek informowania pracownika o warunkach zatrudnienia ........ 11
1.6. Jakie pytania pracodawca może zadać kandydatowi na pracownika,
a jakie pracownikowi? ............................................................................ 12
1.7. Rozwiązanie i wygaśnięcie umowy o pracę ........................................... 13
1.8. Obowiązek wydania świadectwa pracy.................................................. 19
2. Wynagrodzenie za pracę
............................................................................ 21
2.1. Składniki wynagrodzenia za pracę ........................................................ 21
2.2. Ustalanie wynagrodzenia za pracę ........................................................ 22
2.3. Wypłata wynagrodzenia ......................................................................... 22
2.4. Ochrona wynagrodzenia za pracę ......................................................... 23
2.5. Prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy ................... 25
3. Czas pracy
.................................................................................................... 26
3.1. System i wymiar czasu pracy................................................................. 26
3.2. Przerwy i odpoczynki w pracy ............................................................... 29
3.3. Praca w godzinach nadliczbowych ....................................................... 30
3.4. Praca w porze nocnej............................................................................. 32
3.5. Praca w niedziele i święta ...................................................................... 32
4. Urlopy
........................................................................................................... 34
4.1. Urlop wypoczynkowy ............................................................................. 34
4.1.1. Nabycie prawa do pierwszego i kolejnego urlopu
wypoczynkowego ........................................................................ 34
4.1.2. Wymiar urlopu wypoczynkowego................................................ 34
4.1.3. Okresy nauki wliczane do stażu pracy, od którego zależy
wymiar urlopu wypoczynkowego ................................................ 35
4.1.4. Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika zatrudnionego
w niepełnym wymiarze czasu pracy ............................................ 35
4.1.5. Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego .............................. 36
3
4.1.6. Co to jest urlop proporcjonalny?............................................... 36
4.1.7. Kiedy pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi
urlopu wypoczynkowego?......................................................... 37
4.1.8. Przesunięcie, przerwanie, odwołanie z urlopu.......................... 38
4.1.9. Urlop na żądanie........................................................................ 38
4.1.10. Jakie wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za czas
urlopu wypoczynkowego?......................................................... 39
4.1.11. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop
wypoczynkowy........................................................................... 39
4.2. Urlop bezpłatny ...................................................................................... 39
4.3. Urlop macierzyński................................................................................. 39
4.4. Urlop wychowawczy............................................................................... 40
I
II. Zatrudnianie pracowników młodocianych
................................ 42
1. Umowa o pracę
............................................................................................ 42
2. Czas pracy
.................................................................................................... 43
3. Urlopy
........................................................................................................... 44
III. Inne formy zatrudnienia
........................................................................ 45
1. Umowy cywilnoprawne
................................................................................ 45
2. Wolontariat
................................................................................................... 46
4
Młody Czytelniku,
Oddajemy w Twoje ręce publikację
Prawo pracy. Informacje dla po-
dejmujących pierwszą pracę
. Przygotowaliśmy ją z myślą o ludziach
wkraczających na rynek pracy, absolwentach szkół i osobach uczących
się zawodu.
Jak powinna być sformułowana dobra umowa o pracę? Jakie są
Twoje uprawnienia jako pracownika? Kiedy będzie można skorzystać
z urlopu? Prawo reguluje niemal wszystkie sytuacje. Dla rozpoczynają-
cego pracę zawodową znalezienie odpowiedzi na nurtujące go pyta-
nia może jednak nie być łatwe.
Broszura składa się z trzech części. Pierwsza dotyczy zagadnień
związanych ze stosunkiem pracy, znajdziesz w niej najbardziej przy-
datne informacje o umowach o pracę, wynagrodzeniach, czasie pracy
i urlopach. Druga część przybliży Ci zasady zatrudniania pracowników
młodocianych, a trzecia wskaże różnice między umową o pracę a umo-
wami cywilnoprawnymi.
A jeśli okaże się, że jakiś problem dalej nie jest dokładnie wyjaśnio-
ny? Wydawca broszury, Państwowa Inspekcja Pracy, zaprasza do od-
wiedzenia strony: www.pip.gov.pl. Wiele tematów zasygnalizowanych
w broszurze omówionych jest tam obszerniej.
Dociekliwych zapraszamy do okręgowych inspektoratów pracy (ad-
resy na naszej stronie internetowej), w których udzielane są nieodpłat-
nie porady z zakresu prawa pracy.
5