czerni
i bieli
Powszechn¹ funkcj¹ w cyfrówkach
jest tryb czarno-bia³y. To nic
innego, jak przekszta³canie
przez oprogramowanie aparatu
barwnego obrazu na odcienie
szaroœci. Podobny proces
mo¿emy przeprowadziæ,
gdy dysponujemy gotowym,
kolorowym zdjêciem.
K
ilka lat temu, podczas jednej z wakacyjnych wypraw
Przygotowanie obrazu wstêpnego
w Beskid S¹decki, uda³o mi siê sfotografowaæ osobli-
wie wygl¹daj¹cy, spróchnia³y pieñ drzewa. W za³o¿e-
niu mia³o powstaæ zdjêcie czarno-bia³e, u¿y³em wiêc negaty-
wu Ilford HP5 Plus. Poniewa¿ jednak mój stary Linhof ma wy-
mienne kasety na b³ony, wykona³em te¿ dodatkowo kolorowe
zdjêcie na b³onie diapozytywowej. Po powrocie z wakacji
i wywo³aniu b³on od³o¿y³em je do swojego archiwum. Gdy po
jakimœ czasie chcia³em wykonaæ czarno-bia³e odbitki, okaza³o
siê, ¿e ilfordowski negatyw gdzieœ wsi¹k³, byæ mo¿e przypad-
kowo go wyrzuci³em przy robieniu porz¹dków. No, ale mia³em
kolorowy diapozytyw, a przecie¿ ¿yjemy w epoce „cyfry”
i transformacja barwnego obrazu na czarno-bia³y nie jest
skomplikowana. Warto jednak przy tym zwróciæ uwagê na kil-
ka elementów.
Œrednioformatowy diapozytyw Fujichrome Provia 100 for-
matu 6 x 9 cm zeskanowa³em przy u¿yciu skanera Microtek
Scanmaker 4. U¿y³em 24-bitowej g³êbi barw w trybie RGB
(obrazy rejestrowane z wy¿sz¹ g³êbi¹, na przyk³ad 48- lub 36-
bitow¹ przed wprowadzeniem modyfikacji i tak s¹ konwerto-
wane przez programy do obróbki grafiki bitmapowej do posta-
ci 24-bitowej) oraz filtra wyostrzaj¹cego. Ktoœ mo¿e zadaæ py-
tanie: dlaczego b³ona nie zosta³a od razu zeskanowana w try-
bie skali szaroœci, skoro w koñcowym efekcie i tak otrzyma-
³em zdjêcie czarno-bia³e? O tym za chwilê. Obróbkê cyfrow¹
zdjêcia przeprowadzi³em z pomoc¹ znakomitego programu
GIMP 2.2 (program bezp³atny w wersji polskiej do pobrania
z Internetu).
foto
46
do
Zdjêcie
wstêpne
w oknie
programu
GIMP 2.2.
Zamiana zdjêcia kolorowego na czarno-bia³e
W zamieszczonym w
foto
8/2004 artykule „Cyfrowa fo-
tografia w podczerwieni” przedstawi³em jeden ze sposobów
(moim zdaniem – najbardziej twórczy) konwersji zdjêcia kolo-
rowego do czarno-bia³ego, dziêki któremu mamy znaczny
wp³yw na wygl¹d koñcowy modyfikowanego obrazu. Stosu-
j¹c mikser kana³ów mo¿emy osi¹gn¹æ efekty podobne do
tych, jakie uzyskujemy podczas fotografowania na negaty-
wach czarno-bia³ych z u¿yciem barwnych filtrów. Jesteœmy
wiêc w stanie oddzia³ywaæ na jasnoœæ, kontrast i skalê tonal-
n¹ obrazu. Natomiast zamiana trybu RGB na tryb skali szaro-
œci (grayscale) skazuje nas na koniecznoœæ przyjêcia jednego
tylko rozwi¹zania, czyli prostego odwzorowania barw obrazu
na odpowiadaj¹ce im tony w skali szaroœci.
Tym razem równie¿ postanowi³em wykorzystaæ mikser ka-
na³ów do stworzenia czarno-bia³ej wersji obrazu. Na zamiesz-
czonych obok ilustracjach mo¿emy porównaæ wygl¹d zdjêcia
przed i po modyfikacji, jak równie¿ porównaæ efekty konwer-
sji zdjêcia barwnego do czarno-bia³ego poprzez zmianê trybu
RGB na tryb skali szaroœci oraz u¿ycie miksera kana³ów.
Konwersja zdjê-
cia kolorowego
na czarno-bia³e
przy u¿yciu mik-
sera kana³ów.
Zdjêcie utwo-
rzone przy u¿y-
ciu miksera ka-
na³ów oraz zdjê-
cie utworzone
poprzez zmia-
nê trybu na
skalê szaroœci
Obróbka graficzna
Najjaœniejsze i najciemniejsze fragmenty pnia zosta³y odpo-
wiednio przyciemnione i rozjaœnione przy u¿yciu narzêdzia Rozja-
œnianie lub Wypalanie, znajduj¹cego siê w palecie narzêdziowej.
Nastêpnie postanowi³em zastosowaæ narzêdzie Unsharp
Mask. Nadmierne wyostrzanie w wiêkszoœci przypadków ma
zdecydowanie ujemny wp³yw na wygl¹d obrazu. Proces ten
polega na lokalnym zwiêkszeniu kontrastu wzd³u¿ krawêdzi
o ró¿nych poziomach jasnoœci. Wskutek nadmiernego wy-
ostrzania na obrazie pojawiaj¹ siê niepo¿¹dane zmiany barw-
ne (dotyczy to zdjêæ kolorowych). Jednak œwiadome wykorzy-
stanie tego procesu mo¿e czasem dawaæ korzystne efekty
(polecam tu lekturê mojego artyku³u w
foto
1/2005).
W tym przypadku chodzi³o mi o delikatne wyodrêbnienie deli-
katnych szczegó³ów pnia drzewa.
Kolejne operacje mia³y na celu stworzenie odpowiedniego
t³a, z którego drzewo „wysunie siê” w zdecydowany sposób
na pierwszy plan. Nie mia³y one charakteru retuszu fotogra-
ficznego, lecz celem ich by³o nadanie otoczeniu g³ównego
obiektu niemal¿e graficznego charakteru. Efekt ten uzyska³em
pos³uguj¹c siê mask¹ warstwy. Ca³a operacja przebiega³a
w kilku etapach.
U¿ycie filtra Unsharp Mask (zmiêkczenie maski) podczas wstêpnego przy-
gotowania warstwy T³a oraz operacji na warstwie Kopia:T³o.
Aby utworzyæ jasn¹ winietê wokó³ obrazu, przy u¿yciu na-
rzêdzia Zaznaczenie prostok¹tne znajduj¹cego siê w palecie
narzêdziowej, oraz przy uaktywnionej opcji zmiêkczania brze-
gów, zaznaczamy na obrazie prostok¹t. Poleceniem Zaznacze-
nie / Odwróæ tworzymy obszar maj¹cy stanowiæ winietê. Po
wybraniu z palety narzêdziowej narzêdzia Pêdzel, oraz bia³ego
koloru, malujemy winietê.
KROK 1
Tworzenie duplikatów warstw
Aby osi¹gn¹æ zamierzony cel, wystar-
czy utworzyæ jeden duplikat warstwy
(t³o), na której znajduje siê nasz obraz.
Dla zachowania pe³nego bezpieczeñstwa
lepiej jest utworzyæ równie¿ drugi, iden-
tyczny duplikat. Nale¿y klikn¹æ dwukrot-
nie na ikonê Utworzenie duplikatu war-
stwy w oknie Warstwy, Kana³y lub wy-
braæ polecenie Warstwa / Zduplikuj war-
stwê. Od tego momentu wszystkie ope-
racje bêdziemy mogli przeprowadzaæ na
duplikatach pozostawiaj¹c nienaruszon¹
warstwê t³a.
Tworzenie duplika-
tów warstwy.
KROK 2
Modyfikacja otoczenia drzewa
Malowanie winiety na warstwie Kopia:T³o.
Po utworzeniu dwóch duplikatów warstwy t³a otrzymali-
œmy stos sk³adaj¹cy siê z trzech u³o¿onych na sobie warstw.
Na ekranie nie nast¹pi³a jednak ¿adna zmiana. Teraz nale¿y
warstwê Kopia:Kopia:T³o, znajduj¹c¹ siê na wierzchu, uczyniæ
niewidoczn¹ klikaj¹c na ikonê oka znajduj¹c¹ siê w oknie
Warstwy, Kana³y z lewej strony jej nazwy. Po znikniêciu iko-
ny oka warstwa stanie siê niewidoczna, a wiêc nie podatna
na modyfikacje.
W dalszej kolejnoœci musimy uczyniæ aktywn¹ warstwê
drug¹ Kopia:T³o, klikaj¹c myszk¹ w tym samym oknie na iko-
nê tej warstwy. Warstwa staje siê aktywna, a wiec podatna
na modyfikacje.
Poleceniem Filtry/Uwydatnianie/ Unsharp Mask powtór-
nie uruchamiamy filtr Unsharp Mask (zmiêkczenie maski).
Dobieraj¹c odpowiednie wartoœci parametrów Promieñ
i Rozmiar, oraz obserwuj¹c w oknie podgl¹du efekty dzia³a-
nia filtra, zmieniamy wygl¹d obrazu. Nastêpnie lekko rozja-
œniamy obraz korzystaj¹c z polecenia Warstwa / Kolory / Ja-
snoϾ, Kontrast.
KROK 3
Tworzenie maski warstwy
Uaktywniamy warstwê Kopia:Kopia:T³o klikaj¹c myszk¹
w oknie Warstwy, Kana³y z lewej strony ikony warstwy (po-
winna pojawiæ siê ikona z okiem). Nastêpnie narzêdziem od-
rêcznego zaznaczania obszarów Lassem dostêpnym w pale-
cie narzêdziowej zaznaczamy drzewo i jego najbli¿sze oto-
czenie wokó³ (w odleg³oœci oko³o 50 pikseli). Jednoczeœnie
zaznaczamy opcjê zmiêkczanie brzegów wpisuj¹c wartoœæ
oko³o 100 pikseli. Wybieramy polecenie Warstwa / Maska /
Dodaj maskê warstwy. W pojawiaj¹cym siê na ekranie oknie
wybieramy pozycjê Zaznaczenie. Teraz na ekranie wokó³ za-
znaczenia pojawia siê przeŸroczysty obszar, spod którego
widoczne jest t³o utworzone przez nas podczas operacji na
warstwie Kopia:T³o.
foto
48
Dodanie maski war-
stwy podczas operacji
na warstwie Kopia:
Kopia:T³o oraz efekt tej
operacji
Nasz obraz sk³ada siê teraz z nastêpuj¹cych warstw (licz¹c
od spodu):
• T³o – niewidoczne po zakoñczeniu wszystkich operacji,
• Kopia:T³o – poddana modyfikacjom kopia pierwszej war-
stwy, widoczne jest jednak tylko otoczenie pnia, bowiem on
sam jest zas³oniêty warstw¹ trzeci¹,
• Kopia:Kopia:T³o – poddana modyfikacjom druga kopia pierw-
szej warstwy, widoczny jest tylko pieñ, a przez przeŸroczy-
ste t³o przeœwituje warstwa druga.
Je¿eli jesteœmy zadowoleni z koñcowego wygl¹du naszego ob-
razu, to proponuje wybraæ polecenie Obraz / Sp³aszcz obraz.
Wszystkie warstwy sk³adowe zostan¹ ze sob¹ po³¹czone w jedn¹.
Robert Urbañski
Elementy sk³ado-
we obrazu: war-
stwa T³a, warstwa
Kopia:T³o, warstwa
Kopia:Kopia:T³o
foto
49