ZAGADNIENIA DO KOLOKWIUM Z PRZEDMIOTU PODSTAWY WIEDZY O ROZWOJU BIOPSYCHICZNYM CZŁOWIEKA
1. Ogólna charakterystyka wczesnego, średniego, późnego dzieciństwa oraz adolescencji (m.in. ramy czasowe, zadania rozwojowe):
Okres
Ramy czasowe
Zadania rozwojowe
Wczesne dzieciństwo
0-3 r. ż
2 fazy:
· Wiek niemowlęcy (1r. ż.)
o Faza noworodka
· Wiek poniemowlęcy (2-3 r. ż)
Uczenie się chodzenia;
Uczenie się mówienia;
Uczenie się przyjmowania stałego pokarmu;
Uczenie się kontroli nad wydalaniem;
Nabywanie gotowości do czytania;
Tworzenie pojęć i uczenie się mowy do opisu rzeczywistości społecznej i fizycznej;
Uczenie się rozróżniania płci i skromności seksualnej (uczenie wstydliwości- założenie stroju kąpielowego kilkuletniemu dziecku);
Średnie dzieciństwo
4-6 r. ż
Rozwijanie postaw wobec grup społecznych oraz instytucji;
Osiąganie niezależności osobistej;
Rozwijanie świadomości, moralności i skali wartości;
Rozwijanie pojęć potocznych przydatnych w życiu codziennym;
Rozwijanie potrzebnych umiejętności czytania, pisania i liczenia;
uczenie się przebywania z rówieśnikami;
Uczenie się właściwych ról męskich i żeńskich;
Wytwarzanie zdrowych postaw wobec samego siebie i wzrastającego organizmu;
Uczenie się sprawności fizycznej potrzebnych w codziennych potrzebach;
Późne dzieciństwo
7-10/12 r. ż
Wejście w grupę rówieśniczą i znalezienie w niej swojego miejsca;
Opanowanie czynności czytania i pisania;
Opanowanie umiejętności potrzebnych do nabywania i organizowania wiedzy oraz do posługiwania się nią w różnych sytuacjach;
Wzbogacanie i uporządkowanie posiadanej wiedzy o świecie i o sobie samym, zarówno pod względem opisowym, jak: warunkującym i normatywnym;
Rozwijanie postaw wobec grup i instytucji społecznych;
Osiąganie autonomii osobistej;
adolescencja
10-20 r. ż.
Rozwijanie ideologii (sieci wartości i systemów etycznego zachowania);
Przygotowanie do kariery zawodowej (niezależności ekonomicznej);
Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie;
Osiąganie niezależności uczuciowej od rodziców i innych osób dorosłych;
Osiąganie nowych, bardziej dojrzałych więzi z rówieśnikami obojga płci;
ukształtowanie roli męskiej lub żeńskiej (akceptacja swojego wyglądu i skutecznie posługiwanie się własnym ciałem);
2. Poród – kryteria prawidłowego porodu, wskazania do cesarskiego cięcia, skala Apgar:
Kryteria prawidłowego porodu:
- Po 38 tygodniu od momentu zapłodnienia
- Prawidłowe ułożenie dziecka
Wcześniactwo: dzieci urodzone przed 37 tyg.
zazwyczaj z małą wagą urodzeniową
Wcześniaki mają problemy z oddychaniem, kontrolą temperatury ciała, przyjmowaniem pokarmów
Dziecko przychodzi na świat siłami natury albo poprzez cesarskie cięcie.
Jakie są wskazania do cesarskiego cięcia?
Czynniki patogenne w trakcie porodu:
1.Przedłużająca się akcja porodowa
2. Podawanie środków toksycznych
3. Zły stan higieniczny sali szpitalnej
4. Nieoczekiwane komplikacje (owinięcie pępowiny, złe ułożenie dziecka, kondycja matki; zanik akcji porodowej)
5. Porody kleszczowe
Dziecko po porodzie oceniane jest za pomocą skali Apgar
Funkcje poddawane ocenie:
1.Oddychanie
2. Zabarwienie powłok skórnych
3.Napięcie mięśniowe
4. Częstość uderzeń serca
5. Reakcja na ból
Max.10 pkt. Poniżej 4 punktów: stan krytyczny, 7-8 (stan zmęczenia porodem). Dzieci poniżej 6 punktów: grupa ryzyka z psychologicznego punktu widzenia (często dzieci matek zaniedbujących się w czasie ciąży, wcześniacze, z niską masą urodzeniową)
3. Charakterystyka fazy noworodka:
Charakterystyka fazy noworodka (Harwas-Napierała, Trempała):
1. Przeciętna waga – 3,37 kg, mierzy 51,2cm
2. Proporcje ciała: duża głowa z małą częścią twarzową; długi tułów i krótkie kończyny
3. Duży udział tkanki chrzęstnej w układzie kostnym (ciemiączko duże: włóknisto-chrzęstne połączenie spojenia kośćca czaszki)
4. Przewaga zginaczy nad prostownikami
5. Przewaga procesów anabolicznych
6. Naturalny rytm aktywności :
· Noworodek głęboko śpi ok.8-9 h/doba (regularny oddech, zamknięte, nieporuszające się oczy)
· Sen lekki (również około 8-9 h/doba)
· Drzemka: oczy otwarte ale nieprzytomne
· Bierne czuwanie (ok.2-3h) otwarte, przytomne oczy z uwagą skupioną na bodźcach
· Aktywne czuwanie (1-4 h) oczy otwarte, wysoki poziom aktywności
· Krzyk i płacz (od 1-4 godzin na dobę)
· Stan czuwania pojawia się mniej więcej raz na
· 3-4 godziny, sen głęboki następuje co 50-60 minut
· Ważne by dbać o naturalny rytm aktywności.
· Noworodki śpią 16-18 godzin na dobę, niemowlęta 13-14
7. Noworodek przyjmuje postawę leżącą asymetryczną (leżąc na plecach dziecko odwraca głowę w jedną stronę, a jego kończyny ułożone są asymetrycznie czyli wyprostowane po stronie w którą zwrócona jest głowa, przykurczone po przeciwnej)
8. Odruchy noworodka:
· Odruch Babińskiego (unoszenie dużego palca przy pociąganiu ręką/palcem od pięty do palców dziecka). Zastępuje go odruch podeszwowy;
· Odruch toniczno-szyjny (wraz z odwróceniem głowy wyprostowują się kończyny po tej samej stronie ciała, kurczą po przeciwnej);
· Odruch Moro (obejmowania)- Polega na unoszeniu kończyn i przyciąganiu do ciała w geście obejmowania. Pojawia się jako reakcja na nagły dźwięk, utratę oparcia dla głowy. Dziecko prostuje ręce i nogi, wygina plecy w łuk, następnie wykonuje ruch obejmowania do klatki piersiowej;
4. Odruchy przystosowawcze dzieci; zdolności sensoryczne (wzrok, słuch, węch, smak):
ZDOLNOŚCI SENSORYCZNE NOWORODKA
Ø Do 3 miesiąca życia widzi przedmioty znajdujące się w odległości ok. 20 cm.
Ø Akomodacja wzroku i ostrość widzenia są ograniczone; reaguje na intensywność światła
Ø Wolą patrzeć na twarz osoby mówiącej, uśmiechniętej
Ø W 3 miesiącu życia odróżniają 4 podstawowe barwy
Ø Wolą patrzeć na przedmioty wzorzyste niż gładkie, z silnymi konturami
Ø Dziecko najpierw skupia się na brzegach przedmiotu, dopiero później na środku
Ø Widzenie stereoskopowo-binokularne pojawia się w 3 miesiącu życia, ale w pełni rozwija ok.15 miesiąca
Ø Zjawisko habituacji (przyzwyczajania się)
· Słuch:
Preferuje głos matki, odwraca się w kierunku dźwięku, preferuje głos wysoki nie niski, dźwięki czyste; nie słyszy szeptu. Od początku kształtuje się słuch fonemowy
· Węch:
poznaje zapach mleka matki, odwraca się od źródeł nieprzyjemnych zapachów
· Smak:
Rozróżnia smaki: gorzki, słodki, słony, kwaśny, ale preferuje słodki
· Percepcja ma charakter intermodalny (dzieci widzą świat różnymi zmysłami)
5. Okres niemowlęcy – rozwój motoryczny, postawy ciała, lokomocji, chwytu i manipulacji:
OKRES NIEMOWLĘCY (od 2 miesiąca)
- Zwiększa się masa dziecka, podwaja waga, wzrost jest większy o 50%
- Do 6 miesiąca faza bierności, powyżej 6 m-ca faza ekspansji (uczy się panowania nad światem, swoim ciałem)
ZMIANY W ZAKRESIE KRZYWIZN KRĘGOSŁUPA:
- Z pierwotnej kifozy przebiegającej przez całą długość kręgosłupa około 3-4 miesiąca wyodrębnia się kifoza szyjna, około 9-12 miesiąca lordoza lędźwiowa
- Od 6 miesiąca do 3 roku życia wyżynają się zęby
ROZWÓJ MOTORYCZNY:
• Ściśle związany z dojrzewaniem układu nerwowego
• W tej fazie życia jest jednym z najbardziej widocznych przejawów dojrzewania biologicznego organizmu
• Dlatego określamy go mianem rozwoju psychoruchowego
3 prawa (kierunki) rozwoju ruchowego:
a) Kierunek cefalokaudalny (rozwój następuje od części głowowej, następnie rozwija się część tułowiowa czyli np.ruchy rąk i tułowia, na samym końcu część nożna)
b) proksymodystalny (zmiany postępują w kierunku od osi podłużnej ciała na boki)
c) Łokciowo-promieniowy (w osi poprzecznej zmiany postępują od 5 palca do kciuka)
Rozwój postawy ciała:
• 3 miesiąc (podniesione do pozycji pionowej potrafi sztywno trzymać głowę)
• 5 miesiąc (podciągnięte, posadzone siedzi)
• 8 miesiąc (samodzielnie siedzi)
• 10 miesiąc (stoi trzymając się podparcia)
Rozwój lokomocji (przemieszczania się):
• 3 miesiąc (obrót z pozycji leżącej z pleców na bok)
• 5 miesiąc (obrót z pozycji leżącej z brzucha na plecy)
• 6 miesiąc (z pleców na brzuch)
• 8 miesiąc (samodzielnie siedzi i pełza)
• 10-11 miesiąc (raczkowanie)
• ...