1. Świadomość
Świadomość – zdawanie sobie sprawy przez osobę z własnego istnienia, doznań spostrzeżeń.
Odmienne stany świadomości ( ASC )
SEN – naturalne powracające doświadczenie, podczas którego normalna świadomość zostaje zawieszona.
Sen hipnagogiczny – występuje podczas pierwszych 5 minut snu, obejmuje doświadczenie łagodnego spadania lub unoszenia się, szarpnięcie senne. Łatwo obudzić kogoś, nie wie, że spał.
Druga faza snu – iglice snu ( częstotliwość 12 – 14 Hz ), zespół K. Śpiący odprężony, można łatwo obudzić. Wie że spał. Trwa ok. 20 min.
Trzecie i czwarta faza snu –mózg emituje fale delta, częstotliwość 1 – 2 Hz, spada tętno, temp. ciała, nie tak łatwo obudzić, głęboki sen, wszystkie wskaźniki osiągają najniższy poziom.
REM – około godziny po zaśnięciu – faza szybkich ruchów gałek ocznych - wyraźna aktywność mózgu , MARZENIA SENNE, tętno i oddech szybsze i nieregularne, genitalia oznaki pobudzenia. W fazie snu rem mięśnie rozluźnione, nie reagują, sparaliżowane, ale mózg aktywny !
Każdy cykl trwa ok. 90 min – i występuje po 4-5 razy w ciągu nocy.
Niemowlęta – więcej fazy REM.
Nadrabianie fazy REM – zwiększenie ilości fazy snu REM po nocy pozbawionej tej fazy.
Niedobór snu wpływa na procesy natury poznawczej, emocjonalnej i fizycznej, a dłuższa deprywacja snu – głębokie zmiany psychiczne , halucynacje, obawa, lęk, paranoja. Niedobór snu oddziałuje na uwagę, nastrój i jakość wykonywanych zadań.
Sen oprócz regeneracjo organizmu ma także znaczenie w utrwalaniu się w pamięci treści związanych przynajmniej z niektórymi rodzajami uczenia się!
Korzyść ewolucyjna snu – pozbawiał on ludzi okazji do potencjalnego zagrożenia w ciągu nocy.
Marzenia senne nie pojawiają się wyłącznie w fazie REM, ale te, które w niej występują łatwiej zapamiętać ( 78% ), są barwne i żywe, naładowane emocjonalnie i fabularne. W fazie NREM ciężej zapamiętać ( 14 % )oraz są mniej ładne ;D
Marzenia senne mają związek z wydarzeniami w ciągu dnia.
Freud – treść marzenia sennego pochodzi z nieświadomości, „ królewska droga do nieświadomości”, sny umożliwiają nam spełnienie nieświadomych pragnień. Treść jawna – oczywista i możliwa do zapamiętania treść snu. Treść utajona – symboliczna treść i znaczenie snu, która na pewno odzwierciedla tematykę seksualną i agresję J
Hipoteza aktywacja – synteza – sny powstają w wyniku przypadkowych wybuchów aktywności komórek nerwowych, które mogą oddziaływać na komórki mózgowe uczestniczące w procesach słyszenia i widzenia; mózg próbuje zrozumieć te mieszaninę bodźców, do w rezultacie daje sny.
Eliminowanie niepotrzebnych lub przypadkowych połączeń mózgowych – Ctick
wzmacnianie przydatnych połączeń – wg Karniego
Badania Solmsa:
· uszkodzenie jakiejkolwiek liczby obszarów mózgowych oddziałuje na śnienie.
· Śnienie ustaje zupełnie, jeśli pacjent doznał urazu, w wyniku którego nastąpiło rozłączenie pewnych obszarów korze czołowej z pniem mózgu i układem limbicznym.
W czasie fazy REM więcej acetylocholiny. Hormon melatonina – szyszynka, odgrywa ważną rolę w zasypianiu. Wydzielanie rozpoczyna się przed zmierzchem.
Rytmy dobowe – codzienne zmiany w organizmie w zakresie reakcji na cykl ciemności i światła, oddziałuje na ciśnienie krwi, tętno, temperature ciała, poziom cukru we krwi, poziom hormonów i metabolizm.
Zegar ten jest regulowany w niewielkiej części podwzgórza – jądrem nadskrzyżowanym ( SCN ) ! + fotoreceptory w siatkówce oka
Zaburzenia snu:
o lęki we śnie – subiektywne, przerażające doświadczenia; osoby śniącej nie można obudzić i nie pamięta ona tych lęków. 3-4 faza snu
o Koszmary nocne – Sny naładowane negatywnymi emocjami; można je pamiętać następnego dnia.
o Narkolepsja – ataki wyjątkowej senności i nagłe zapadanie w sen. na ok. 10-20 min. Or razu faza REM. Przyczyna: niedobór OREKSYNY ( Hipokretyna ). Jest rodzinna.
o Bezsenność – trudności w zasypianiu, spaniu lub zbyt wczesne budzenie się. Czynniki: stres. Leki nasenne tłumią fazę REM, uzależniają
o Bezdech podczas snu – chrapanie, ponad 70 sek, uniemożliwia regeneracyjny sen
Efekt zmiany czasu – uczucie zmęczenia i dezorientacji, jakie towarzyszy nam po pokonaniu różnych sfer czasowych. Światło, aktywność, chęć J
HIPNOZA – stan umysłu charakteryzujący się skupieniem świadomości na wyrazistych wyobrażonych doświadczeniach i obniżoną świadomością otoczenia.
Indukcja hipnotyczna – procedura stosowana do osiągnięcia stanu hipnotycznego.
Stan transu – indukowany hipnotycznie odmienny stan świadomości, w którym uświadamianie sobie otoczenia maleje.
Zawieszenie zgeneralizowanej orientacji na rzeczywistość – wyłączenie się z rzeczywistości zewnętrznej podczas hipnozy
Logika transu – bezkrytyczna akceptacja niespójnych i nielogicznych zdarzeń podczas transu hipnotycznego.
Sugestia hipnotyczna – sugestia dotycząca zmiany w spostrzeganiu, nastroju lub zachowania, która następuje po wyjściu ze stanu hipnozy.
Różna podatność ludzi na hipnozę, zdolności hipnotyczne osiągają szczyt przed okresem dojrzewania, a maleją w wieku średnim.
Absorpcja – zdolność do całkowitego skoncentrowania się na materiale zewnętrznym.
Hipnoza nie poprawia przypominania sobie, ale zwiększa pewność co do dokonanych wyborów.
Teoria transowa – pogląd zgodnie z którym osoba będąca w transie doświadcza odmiennego stanu świadomości charakteryzującego się zwiększoną podatnością i wrażliwością na sugestie.
Ukryty obserwator – część ja, która doświadcza i może rejestrować, tego czego część ja reagująca na trans hipnotyczny świadomie nie doświadcza.
Teoria społeczno – poznawcza – pogląd, zgodnie z którym osoba będąca w transie dobrowolnie odgrywa rolę zahipnotyzowanego według własnego rozumienia tego stanu, co prowadzi do zachowań i doświadczeń na skutek hipnozy.
Hipnoza zmienia określone stany mózgu i umożliwia lekceważenie rzeczywistych informacji spostrzeżeniowych.
Zastosowania hipnozy:
o leczenie lęku, stanów chorobowych
o leczenie kompulsywnych zachowań nawykowych
o przynoszenie ulgi w bólu i jego kontrola
o stres
o rękawica znieczulająca – analgezja!
MEDYTACJA – odmienny stan świadomości, charakteryzujący się odczuciem głębokiego odprężenia i utraty samoświadomości.
3 typy:
· medytacja koncentracji – forma medytacji, w której osoba medytująca ogranicza uwagę i koncentruje się na jednym bodźcu
· medytacja otwarcia – rodzaj medytacji, w której osoba medytująca skupia się na jakimś bodźcu, lecz także rozszerza to skupienie tak by objęło ono całość jej otoczenia.
· medytacja uważności – medytacja świadomości 0 jest połączeniem dwóch poprzednich. Osoba medytująca skupia się na tym co w danym momencie rzuciło jej się w oczy.
Regularna medytacja redukuje napięcie i lęk i obniża poziom stresu.
20-30 minut medytacji wywołuje głębokie odprężenia jakie występuje po 6-7 h snu. Obniża tętno, zmniejsza ilość oddechów i innych parametrów biologicznych.
Medytacja jest bardziej skuteczna niż trening relaksacyjny w osiągnięciu poczucia odprężenia.
Zapisy EEG mózgu medytującego podobne jak te podczas snu, podobne do NREM.
Trans opętańczy – uznaje się ciało osoby zahipnotyzowanej za przejęte przez ducha.
NARKOTYKI J
Narkotyki występujące w naturze – marihuana, tytoń, kokaina, alkohol, grzyby, kofeina
Narkotyki syntetyczne – amfetaminy, LSC, PCP i barbiturany
Uzależnienie od substancji – chroniczne nadużywanie substancji, charakteryzujące się siedmioma objawami, z których dwa najważniejsze to tolerancja i abstynencja.
TOLERANCJA – stan, w którym potrzebna jest coraz większa ilość substancji, by osiągnąć ten sam efekt ( lub zwykła ilość nie daje pożądanej reakcji). Zwykle po alkoholu, barbituranów, amfetamin, opiatów ( morfina, heroina ).
Objawy abstynencyjne – pojawienie się nieprzyjemnych lub zagrażających życiu efektów w momencie zaprzestania przyjmowania substancji.
Nadużywanie substancji – przyjmowanie leków lub spożywanie alkoholu, które prowadzi do konfliktu z prawem, powoduje niepokój lub cierpienie lub problemy w funkcjonowaniu w głównych obszarach życia oraz pojawienia się w sytuacjach stwarzających zagrożenie.
ŚRODKI USPOKAJAJĄCE ( leki uspokajająco-nasenne) – alkohol, barbiturany, leki przeciwlękowe ( np. relanium ). Obniżają napięcie w ośrodkowym układzie nerwowym, zmniejszając aktywność związaną z zachowaniem i poziom świadomości u osoby przyjmującej te substancje.
Im młodsza osoba zaczyna picie tym większe prawdopodobieństwo wystąpienie u niej zaburzeń alkoholowych.
Alkohol – obniża napięcie w układzie nerwowym poprzez swoje blokujące oddziaływanie na pobudzające neuroprzekaźniki. Zmienia strukturę błony neuronu, zmieniające przekaz neuronowy.
Rehamowanie – hamowanie neuronów hamowanych, które sprawiają, że inne neurony ( te, które są zwykle hamowane) mogą zostać pobudzone; zwykle dzieje się to w wyniku zastosowania środka uspokajającego.
1 h – całkowite wchłonięcie alko do krwi, ale efekt już po kilkunastu minutach.
Niewielkie dawki – poczucie obniżonej świadomości, odprężenie, rozmowność, wylewność.
Umiarkowane dawki - spowolnienie czasu reakcji, upośledzenie oceny sytuacji, funkcji poznawczych, samokontroli, chwiejność emocjonalna, agresywność.
Bardzo duże dawki – zmniejszone poczucie bólu, dyskomfortu, zatrzymanie oddechu, śpiączkę, śmierć.
Dadanie – Steele i Southwick – osoba znajduje się w sytuacji wysokokonfliktowej , jest trzeźwa – to byłaby zarówno silnie pobudzana jak i hamowana – KONFLIKT HAMUJĄCY, czyli zarówno chciałaby działać , jak i nie chciałaby działać. Po pijaku – osoba nie powstrzymałaby swojego zachowania. Przy niskokonfliktowej sytacji zahamowanie byłoby możliwe.
Alkohol ułatwia zachowania agresywne! Alkohol upośledza zdolność abstrahowania i myślenia pojęciowego oraz dostrzegania wielu wskazówek sytuacyjnych ® Krótkowzroczności alkoholowej – stan w którym powierzchownie rozumiane bezpośrednie aspekty doświadczenia mają nieproporcjonalny wpływ na zachowanie i emocje.
ðBadanie – alkohol spowodował u mężczyzn upośledzenie zdolności rozumienia, że przyjazna postawa kobiety nie oznaczała iż mężczyzna miał prawo zmusić ją do seksu.
Przerwy w życiorysie – urwane filmy J
Kac L - reakcja organizmu na odstawienie alkoholu, osłabienie, drżenie
Barbiturany – amytal, nembutal, seconal – uspokajają i powodują senność – przepisywane żeby pomóc w zasypianiu i redukcji lęku. W połączeniu z alko mogą prowadzić do śmierci !!! Większe dawki wywołują bełkotliwość mowy, zawroty głowy, słabą ocenę sytuacji i rozdrażnienie. U osób staje przyjmujących występuje tolerancja i abstynencja. Odstawienie – niepokój, zdenerwowanie, haluny.
Benzodiazepiny ( lora fen, xanax, relanium ) – mniej uzależniające niż barbiturany, dobre na lęk i sen.
ŚRODKI POBUDZAJĄCE – uaktywniają ośrodkowy układ nerwowy, stymulując aktywność związaną z zachowaniem i wzmagając pobudzenie. Najbardziej uzależniające.
· Powodują poczucie większej energii fizycznej i psychicznej, mniejszego głodu i niewrażliwości.
KOKAINA – wzmożone uczucie zdolności fizycznych i psychicznych przy jednoczesnej utracie apetytu. U osób uzależnionych – paranoje, zgrzytanie zębami, powtarzające się zachowania, widzenie śniegu i kokainowe robactwo.
ðDziała przez hamowanie(blokownie) wychwytu zwrotnego dopaminy i norepinefryny. W rezultacie w szczelinie synaptycznej pozostaje więcej neuroprzekaźników. Zwiększona ilość neuroprzekaźnika w szczelinie synaptycznej prowadzi do euforycznego uczucia. Przy dłuższym zażywaniu koka staje się głównym mechanizmem uruchamiającym system nagrody, sprawiając że jedzenia lub seks nie działają prawie wcale.
ðKrak – skrystalizowana forma kokainy, palona. Działa szybciej i intensywniej niż kreski, ale działa tylko kilka minut L. Krak powoduje większe nadużywanie i uzależnienie. Osoba zażywająca doznaje uczucia euforii, uczucia jasności myśli i wzmożonej energii. Przyspiesza akcje bicia serca, podwyższa ciśnienie krwi przy jednoczesnym zwężeniu naczyń krwionośnych – potencjalnie śmiertelna kombinacja. Jak przestaje działać to depresja.
AMFETAMINY – np. benzendryna, dexedryna – syntetyczne środki pobudzające. Przy dużych dawkach psychoza amfetaminowa – podobna do schizofrenii paranoidalnej – urojenie, halucynacje i paranoję.
MDMA – ectasy – amfetamina neurotoksyczna – niszczy pewne neurony serotoniny.
KOFEINA – kawa, herbata, czekolada, cola. Powoduje zwiększoną czujność, podnosi tętno i przyspiesza akcje serca. Bóle głowy jak się nie wypije kawy ;d
NIKOTYNA - papierosy, tytoń. Powoduje zwiększoną czujność i odprężenie. Uzależnia. Powoduje przyjemne uczucie.
NARKOTYCZNE ŚRODKI PRZECIWBÓLOWE – substancje psychoaktywne, silnie uzależniające, stępiają zmysły i powodują analgezję – uśmierzenie bólu. Heroina, morfina, kodeina. Substancje te oddziałują na pewne receptory endorfin. Heroina, morfina – opiat (opioid ) wytwarzany z maku lekarskiego.
ð uczucie odprężenie i euforii, krótkotrwałe efekty.
ð Powoduje spowolnienie aktywności neuronowej w obszarach pnia mózgu odpowiedzialnych za oddychanie i kaszel, zwężenie źrenic, spowolnienie oddychania, letarg.
Heroina prócz aktywowania dopaminowej ścieżki nagrody w mózgu wiąże się z receptorami opioidów, z którymi łącza się naturalne opioidy organizmu np. endorfina. Tworzy to pętle negatywnego sprzężenia zwrotnego prowadząc do zmniejszenia wytwarzania endorfin przez organizm i pozbawiając heroinistę naturalnych środków uśmierzania bólu.
HALUCYNOGENY - substancja wywołująca halucynogeny – meskalina, pejotl, kwas lizergowy ( LSD ), ketaminę, marihuanę,
ð LSD – zmienia funkcjonowanie serotoniny, halucynacje wzrokowe – geometryczne kształty, sugestywne barwy i gwałtowne ruchy. Halucynacje słuchowe – słyszenie wymyślonych języków, symfonii.
ð Nie potwierdzono wzmożonego doświadczenia zdolności twórczych po kwasie.
ð Bad tripy itd.
ð Przebłyski refleksyjne – halucynacja która powraca bez przyjmowania substancji psychoaktywnych np. w ciemności.
Marihuanina – tetrahydrokannabinol ( THC ) - wiadomooooo
Ketamina ( podobna do PCP ) – środek znieczulający dla zwierząt – haluny, przemoc, utrata kontaktu z rzeczywistością i upośledzone myślenie.
_______________________________________________________________________________
2. Uczenie się
Habituacja – uczenie się polegające na tym, że wielokrotne poddanie organizmu działaniu danego bodźca zmniejsza jego wrażliwość na ten bodziec.
Uczenie się asocjacyjne – tworzenie skojarzeń – związków łączących jeden obiekt lub zdarzenie z innym obiektem lub zdarzeniem.
Warunkowanie klasyczne – forma uczenia się polegająca na tym, że bodziec neutralny zostaje skojarzony z bodźcem powodującym zachowanie odruchowe, co sprawia, że z czasem staje się wystarczający do wywołania tego zachowania.
Pawłow i jego psy J
Bodziec bezwarunkowy BB – bodziec wywołujący automatyczną reakcje RB, niewymagającą uczenia się, np. pokarm.
Reakcja bezwarunkowa RB – reakcja odruchowa, automatyczna wywoływana przez specyficzny bodziec np. ślinienie się.
Bodziec warunkowy BW – bodziec pierwotnie obojętny, zyskujący znaczenie poprzez warunkowanie, czyli powtarzające się łączenie go z BB np. dzwonek.
Reakcja warunkowa RW – reakcja uzależniona od związków łączących bodziec warunkowy z bodzcem bezwarunkowym; warunkowana tymi związkami, kiedy zostanie wyuczona, do jej wywołania wystarcza działanie BW np. ślinienie się na sam dźwięk dzwonka.
Nabywanie - termin techniczny, wskazujący na wstępne uczenie się reakcji warunkowej RW.
Warunkowanie następcze – zachodzi gdy BW zaczyna działać przed rozpoczęciem działania BB
1. warunkowanie odroczone kiedy BW działa zarówno przed działanie BB jak i w trakcie
2. warunkowanie śladowe – BW przestaje działać przed rozpoczęciem BB – bardziej skuteczne jak mały odstęp czasu między BW i BB.
Warunkowanie wsteczne – BB pojawia się przed BW – Warunkowanie NIE zachodzi!
Warunkowanie równoczesne – BW i BB jednoczenie – brak wytworzenia RW
Władimir BECHTEREW
Uczenie się awersyjne – forma warunkowania klasycznego charakteryzująca się łączeniem BW z nieprzyjemnym BB, prowadzi organizm do unikania BW.
Warunkowa reakcja emocjonalne WRE – reakcja warunkowa posiadająca ładunek emocjonalny, wywołana bodźcem uprzednio neutralnym – mały Albert
J. Watson i Rayner – warunkowanie emocjonalnej reakcji strachu, fobii ( irracjonalny strach ) – Mały Albert i biały szczur.
Biologiczna gotowość – wbudowana w organizm skłonność do wywoływania określonych reakcji warunkowych przez specyficzne bodźce warunkowe, sprawiająca, że niektóre rodzaje warunkowania wymagają stosunkowo krótkiego uczenia się .
Przeciwgotowość – wbudowany w organizm brak skłonności lub nawet niemożliwość wywoływania określonych reakcji warunkowych przez specyficzne bodźce warunkowe.
Wygaszanie – proces prowadzący do wyeliminowania RW w wyniku powtarzającego się prezentowania BW bez BB
Samorzutne odnowienie – proces prowadzący do tego, że po okresie wygaszania RW, , BW ponownie uzyskuje zdolność jej wywołania. Związek BW z BB nigdy nie zanika całkowicie.
Generalizacja bodźca – reakcja warunkowa zostaje wywoływana przez bodźce neutralne, przypominające bodziec warunkowy.
Różnicowanie bodźca – zdolność odróżniania podobnych bodźców i reagowania wyłącznie na właściwy bodziec.
Warunkowanie wyższego rzędu – kiedy warunkowanie zajdzieBW1 może spełniać role BB i łączenie go z BW prowadzi do tego, że on także wywołuje RW.
Warunkowanie klasyczne zachodzi wtedy gdy, związek łączący BW z BB jest informacyjnie użyteczny, sygnalizuje prawdopodobieństwo pojawienia się BB. ( Kamin )
Wyobrażenie też może wywołać RB!
Ciało migdałowate i kora mózgowa - odruchy i automatyczna reakcja strachu.
Śmierć na skutek przedawkowania. Kontakt z pieniędzmi BW
desensytyzacja - wygaszanie fobii
Reklamy – atrakcyjność seksualna
Awersja pokarmowa ( smakowa ) –unikanie określonego pokarmu, na skutek warunkowania klasycznego.
Warunkowanie układu odpornościowego
WARUNKOWANIE INSTRUMENTALNE – proces prowadzący do skojarzenia danego zachowania z jego konsekwencjami.
Thorndike – skrzynka problemowa – metoda prób i błędów -> prawo efektu – zachowania prowadzące do zadowalającego stanu rzeczy będą z większym prawdopodobieństwem powtarzane.
Skrzynka Skinnera.
Podstawą warunkowania instrumentalnego jest WZMOCNIENIE – proces, dzięki któremu konsekwencje danej reakcji prowadzą do zwiększenia prawdopodobieństwa jej ponownego pojawienia się jej ponownego pojawienia się.
antabus – lek dla alkoholików – zmieszany z alkoholem wywołuje nudności.
Warunkowanie może wzmacniać reakcje układu odpornościowego! Placebo!
Czynnik wzmacniający – przedmiot lub zdarzenie pojawiające się po reakcji i zmieniające prawdopodobieństwo jej powtarzania.
1. Wzmocnienie pozytywne – zachodzi gdy następstwem zachowania jest pojawienie się czynnika wzmacniającego, zwiększającego prawdopodobieństwo powtarzania tego zachowania np. pokarm, zabawki, pieniądze, pochwały, przejawy zainteresowania
2. Wzmocnienie negatywne ( warunkowanie unikowe )– zachodzi gdy następstwem zachowania jest uniknięcie nieprzyjemnego zdarzenia lub sytuacji, zwiększa prawdopodobieństwo powtarzania tego ...