W 3: INSTALACJE GAZOWE
4.1. Zasady wykonywania instalacji gazowych
Instalację gazową stanowi układ przewodów gazowych za kurkiem głównym, spełniający
określone wymagania szczelności, prowadzony na zewnątrz lub wewnątrz budynku wraz
z armaturą, kształtkami i innym wyposażeniem, a także urządzeniami do pomiaru zużycia
gazu, urządzeniami gazowymi oraz przewodami spalinowymi lub powietrzno-spalinowymi,
jeżeli są one elementem wyposażenia urządzeń gazowych.
Przykładowy schemat instalacji gazowej przedstawia rysunek 1 zamieszczony poniżej
Rys. 1. Schemat instalacji gazowej [źródło własne] (KG)
– kuchnia gazowa, (GWP) – grzejnik wody
Przepływowej
Zgodnie z Prawem Budowlanym i Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 6 z 2004 r.), według stanu prawnego na dzień 30 kwietnia 2006 r., przewody instalacji gazowej zaleca się rozprowadzać wewnątrz budynku, przez pomieszczenia niemieszkalne, łatwo dostępne i suche. Dla gazów suchych, zgodnie z przepisami, przewody z rur stalowych można prowadzić po zewnętrznej stronie ścian budynków jednorodzinnych, natomiast przewodów z miedzi nie wolno. W przypadku rozprowadzenia przewodów gazowych przez pomieszczenia mieszkalne, należy stosować rury stalowe bez szwu lub ze szwem, łączone przez spawanie lub rury miedziane twarde, łączone przez lutowanie lutem twardym.
Przewody instalacji gazowej w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, zagrodowych
i rekreacji indywidualnej, a także w pozostałych budynkach, za gazomierzami lub odgałęzieniami prowadzącymi do odrębnych mieszkań lub lokali użytkowych powinny być
wykonane z rur stalowych czarnych nieocynkowanych bez szwu lub ze szwem oraz z rur
miedzianych twardych łączonych, oprócz połączeń nierozłącznych, również z zastosowaniem
połączeń gwintowanych.
a) b) c)
a) złączka nakrętna
b) złączka przeciwnakrętka
c) prostka rury nagwintowanej
Rys. 2. Komplet złączki z długim gwintem
Rys. 3. Łączniki gwintowane do rur stalowych [3, s. 176] złączki: a) nakrętne
równoprzelotowe, b) nakrętne zwężkowe, c) nakrętno – wkrętne,
d) wkrętne równoprzelotowe, e) wkrętne zwężkowe; trójniki:
f) nakrętne równoprzelotowe, g) nakrętne jednozwężkowe; czwórniki:
h) nakrętne równoprzelotowe, i) nakrętne dwuzwężkowe; kolanka:
j) nakrętne równoprzelotowe, k) nakrętno – wkrętne równoprzelotowe,
l) nakrętne zwężkowe; łuki: m) nakrętno – wkrętne
(90°) równoprzelotowe, n) nakrętno – wkrętne (45°) równoprzelotowe,
o) narożniki nakrętne równoprzelotowe, p) przeciwnakrętki, r) zaślepki
sześciokątne, s) korki z obrzeżem; dwuzłączki: t) proste nakrętne
płaskie, u) kolankowe nakrętne płaskie lub stożkowe, w) nakrętno –
wkrętne płaskie lub stożkowe
Przewody gazowe muszą mieć spadek co najmniej 4‰, czyli 4 mm na 1 m w kierunku przepływu gazu do odwadniaczy lub aparatów gazowych, z wyjątkiem gazomierza, gdzie spadek jest w kierunku pionu, a z drugiej strony – w kierunku przewodów użytkowych. Pion
powinien być zakończony na górze czyszczakiem, a na dole odwadniaczem (od tego przepisu
odchodzi się ze względu na niebezpieczeństwo rozkręcenia go przez lekkomyślne osoby).
Zarówno czyszczak, jak i odwadniacz to elementy zakończone korkiem.
Instalacji gazowej nie wolno prowadzić przez kanały dymowe, spalinowe i wentylacyjne,
a także przez kotłownie, schrony, szyby windowe i pomieszczenia zagrożone wybuchem.
Przewody przy przejściach przez przegrody konstrukcyjne należy prowadzić w rurach osłonowych. Wymóg stanowi, aby rura osłonowa wystawała około 3 cm w każdą stronę poza
przegrodę.
Rys. 4. Przejście przewodu przez ścianę
Rys. 5. Przejście przewodu przez strop
Rury instalacji gazowej w stosunku do przewodów innych instalacji, stanowiących wyposażenie budynku należy lokalizować w sposób zapewniający bezpieczeństwo oraz wykonywanie prac konserwacyjnych. Minimalne odległości do przewodów w stosunku do
innych przewodów to:
– 10 cm od przewodów instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody
użytkowej, centralnego ogrzewania,
– 10 cm od przewodów instalacji elektrycznej (jeżeli gęstość gazu jest mniejsza od
powietrza – powyżej tych przewodów, jeżeli gęstość jest większa – poniżej),
– 2 cm w przypadku krzyżowania się z innymi instalacjami.
Uwarunkowania te przedstawione są na rysunkach nr 6 i nr 7.
Przewody gazowe prowadzi się po wierzchu ścian w pomieszczeniach suchych w odległości 2 cm od tynku, natomiast w piwnicach i pomieszczeniach wilgotnych w odległości co najmniej 3 cm.
Rys. 6. Odległości między przewodami gazowymi a przewodami innych
instalacji a) – przewody ułożone równolegle b) – przewody krzyżujące
się
Rys. 7. Usytuowanie przewodów gazowych w stosunku do innych instalacji
a) – do gazu lżejszego od powietrza b) – do gazu cięższego od powietrza
Na kondygnacjach nadziemnych dopuszcza się prowadzenie przewodów gazowych w bruzdach osłoniętych nieuszczelnionymi ekranami lub wypełnionych łatwo usuwalną masą
tynkarską, nie powodującą korozji przewodów. Wypełnianie bruzd, w których są prowadzone
przewody z rur miedzianych, jest zabronione. Niedopuszczalne jest również krycie uzbrojenia
instalacji gazowej pod tynkiem.
Wypełnienia bruzd dokonuje się po pozytywnym wyniku próby szczelności.
Sposoby układania przewodów gazowych przedstawia rysunek nr 8.
Rys. 8. Sposoby układania przewodów gazowych
a) – pion zamocowany w bruździe
b) – na tynku z prześwitem 2 cm
c) – na tynku w pomieszczeniach wilgotnych z prześwitem 3 cm
d) – w kanale zbiorczym zasłoniętym płytą perforowaną
Przewody gazowe z rur stalowych po wykonaniu prób szczelności powinny by zabezpieczone przed korozją, poprzez pomalowanie farbą podkładową i nawierzchniową.
Natomiast przewodów miedzianych nie trzeba w ten sposób zabezpieczać.
Do zasilania urządzeń gazowych może być stosowany gaz płynny w butlach, pod warunkiem
zainstalowania w jednym mieszkaniu nie więcej niż dwóch butli przyłączonych do urządzeń
gazowych o zawartości do 11 kg każda.
Przy instalowaniu butli w pomieszczeniach spełnione muszą być warunki:
– butle umieszczone w pomieszczeniu powinny być w odległości co najmniej 1,5 m
od urządzeń promieniujących ciepło, z wyłączeniem zestawów kuchni gazowych oraz
ogrzewaczy promiennikowych i konwekcyjnych z szafkami na butle,
– butli nie należy instalować w pobliżu urządzeń powodujących iskrzenie,
– butle powinny być instalowane w pozycji pionowej i zabezpieczone przed
przewróceniem się lub przemieszczeniem,
– temperatura pomieszczeń, w których instalowane są butle nie może być wyższa od 35°C.
4.2. Technologia wykonywania instalacji gazowych
Wszystkie instalacje sanitarne, w tym instalacje gazowe, powinny być montowane zgodnie z dokumentacją techniczną, która z kolei musi być zgodna z wytycznymi technicznymi wykonania i odbioru robót w tym zakresie, przepisami Prawa Budowlanego i Energetycznego.
Podkład budowlany przedstawiający rzut poziomy kondygnacji z wrysowaną instalacją, jak i rozwinięcie instalacji w pionie lub ich aksonometria określają przebieg przewodów na przegrodach budowlanych, rozmieszczenie armatury i urządzeń. Przed przystąpieniem do
prac związanych z montażem instalacji gazowych, należy ustalić zapotrzebowanie materiałowe niezbędne do zrealizowania założonego zakresu prac. Jest to warunek właściwej
organizacji robót. Zestawienie powinno zawierać wykaz potrzebnych materiałów oraz ich
ilości.
W celu sporządzenia zapotrzebowania materiałowego należy wykonać przedmiar robót, czyli obliczyć ich ilość na podstawie dokumentacji technicznej zawierającej opis techniczny, a więc wskazówki dla wykonawcy dotyczące specyfiki rozwiązań zastosowanych w projekcie. Obliczeń dokonuje się na podstawie Katalogów Nakładów Rzeczowych lub innych Katalogów Normatywnych, które uwzględniają ubytki materiałów w procesie technologicznym. Zestawienie materiałowe rozpoczyna się od wykazu materiałów
podstawowych, a następnie pomocniczych.
Dokumentem, w którym rejestruje się ilościowy postęp każdego elementu realizowanych robót jest książka obmiaru robót. Szczegółowe obmiary wykonanych robót instalacyjnych robione powinny być na bieżąco i zapisywane do książki obmiaru robót, wykorzystując opis
pozycji i jednostki użyte w przedmiarze robót. Obmiar powinien być bezwzględnie wykonany
dla prac zanikających, które nie będą mogły być po ich zakończeniu rozliczone.
Pomierzone, wyliczone i dobrane materiały podstawowe i pomocnicze wpisuje się
w tabele zachowując odpowiedni układ:
- numer pozycji obmiarowej,
- oznaczenie elementu robót (np. roboty przygotowawcze, zakończeniowe, instalacyjne
itp.),
- opis pozycji kosztorysowej w formie skróconej,
- jednostka miary,
- ilości robót i materiałów obliczone z natury.
Rozpoczęcie każdej pracy należy poprzedzić zaopatrzeniem się w sprzęt ochrony
osobistej, odpowiedni dla wykonywanych czynności montażowych lub
przygotowawczo-zakończeniowych.
Do wykonywania instalacji gazowych stosuje się:
– rury stalowe:
– czarne ze szwem przewodowe: odmiana lekka lub średnia,
– precyzyjne bez szwu,
– rury miedziane twarde.
W instalacjach gazowych rury stalowe łączy się za pomocą spawania.
Połączenia spawane, w porównaniu z innymi rodzajami połączeń, mają szereg zalet, takich jak: niski koszt, szczelność, wytrzymałość. Wytrzymałość spoin wynosi na ogół 90% mechanicznej wytrzymałości rur.
W instalacjach gazowych dopuszcza się również stosowanie połączeń gwintowanych, które służą do przyłączania gazomierzy i urządzeń gazowych. Łączniki do stali wykonywane
są z żeliwa białego ciągliwego lub ze stali.
Gwinty wykonywane na rurach to gwinty rurowe stożkowe. Są to takie gwinty, których pierwsze zwoje mają pełną głębokość, a następne stopniowo coraz płytsze.
Taki rodzaj gwintu umożliwia łatwiejsze uszczelnienie przewodów. Uszczelnienie połączeń gwintowanych uzyskuje się wykorzystując wyczesane włókna konopne nasycone pastą niewysychającą. Zamiast włókien konopnych do uszczelnień połączeń gwintowanych
stosować można również specjalne taśmy teflonowe i tworzywa anerobowe.
Oprócz rur, jako elementy instalacji stalowych, wykorzystuje się również zawory oraz rozmaite złączki i kształtki produkowane według obowiązujących norm, posiadające znak
jakości bezpieczeństwa B oraz aprobaty, dopuszczenia lub certyfikaty jakości.
Rury miedziane wykorzystywane do instalacji gazowej wykonuje się z czystej miedzi,
otrzymywanej elektrolitycznie.
W gazownictwie stosuje się rury miedziane twarde o zwiększonej grubości ścianki, łączone metodą lutowania twardego. Obok rur w instalacjach miedzianych, wykorzystuje się również rozmaite złączki i kształtki miedziane i z brązu (mosiądz nie jest zalecany).
Do wykonania lutów twardych najczęściej używa się palników acetylenowo-tlenowych z końcówką do lutowania lub acetylenowo-powietrznych. Przy wykonywaniu złączy o średnicy mniejszej niż 20 mm, możliwe jest stosowanie palnika na propan – butan – powietrze.
Armaturę stalową lub mosiężną przyłącza się za pomocą dwuzłączek z brązu, w których jedna strona z kielichem jest przystosowana do lutowania, a druga z gwintem do łączenia
z armaturą. Dwuzłączki te wykorzystywane są również do przejść z instalacji miedzianych na
instalacje wykonane z innych rodzajów materiałów.
Ze względu na zmniejszoną sztywność ru...