Fizjologia wykład 06.06.2012
Fizjologiczne zasady treningu zdrowotnego
Definicja treningu zdrowotnego: jest to świadomie kierowany proces polegający na celowym wykorzystaniu ćwiczeń fizycznych do uzyskania efektów fizycznych i psychicznych przeciwdziałających obniżaniu się zdolności przystosowawczych organizmu, do wysiłku fizycznego, związanych z wiekiem. Efekty treningu zdrowotnego można ocenić w czasie monitorowania i analizy tzw składowych sprawności fizycznej do których zaliczamy:
Składową serowco-naczyniową oraz oddechową którą cechuje zwiększenie wydolności fizycznej oraz zwolnienie spoczynkowej i submaksymalnej częstości skurczów serca oraz stabilizacja ciśnienia tętniczego krwi.
Druga składowa tzw morfologiczna: cechuje ją ustabilizowana masa ciała oraz wartość wskaźników masy ciała takich jak BMI i poziom tkanki tłuszczowej w przedziałach odpowiednich do normy (zakresy prawidłowe).
Składowa metaboliczna charakteryzuje się stabilizacją lub korzystną stymulacją profilu lipidowego oraz zmniejszenie stężenia glukozy
Składowa mięśniowa: związana z utrzymaniem lub poprawą siły i wytrzymałości mięśniowej
Składowa motoryczna: poprawa koordynacji ruchów, gibkości oraz utrzymanie prawidłowej postawy ciała.
Zmiany w układzie sercowo-naczyniowym na skutek treningu zdrowotnego:
– spadek spoczynkowego HR
– wzrost objętości wyrzutowej i minutowej serca podczas maksymalnych wysiłków
– poprawa drożności, sprężystości naczyń krwionośnych
Zmiany w ukł oddechowym na skutek treningu zdrowotnego :
– zwiększenie rezerwy oddechowej
– zwiększenie ruchomości klatki piersiowej
Zmiany metabolizmu:
– utrzymanie odpowiedniego BMI
– spadek procentowej zawartości tłuszczu
– poprawa profilu lipidowego (obniżenie trójglicerydów, zwiększenie HDL i spadek LDL)
– większa tolerancja glukozy
– obniżenie spoczynkowej zawartości glukozy
– obniżenie glikemii po posiłkowej
Planowanie treningu zdrowotnego:
• musimy ocenić kryteria doboru ćwiczeń dla pacjenta:
– kryteria bezwzględne -
– kryteria względne – możliwe dopuszczalne ćwiczenia ale o odpowiednio niskiej intensywności
• ustalamy obciążenia wyjściowe
Zalecenia treningu fizycznego w treningu zdrowotnym:
– systematyczność ćwiczeń (około 3-4 razy w tygodniu)
– czas trwania wysiłku około 20-60 minut
– odpowiednia intensywność (wzór Karbonena, skala Borga od 12 do 16 itp.)
– analiza kosztu energetycznego danej dyscypliny
Ocena aktywności w treningu zdrowotnym:
• subiektywna ocena polega na wykorzystaniu kwestionariuszy aktywności fizycznej
• zastosowanie testów wysiłkowych w ocenie zdolności wysiłkowej (spiroergometria)
Analiza obrazu reakcji organizmu na wysiłek fizyczny może być wykorzystana do:
– celów diagnostycznych
– oceny zakresu i głębokości zmian wywołanych w wyniku dysfunkcji
– oceny zdolności wysiłkowej badanego, jego kryterium doboru programu rehabilitacji
– oceny skuteczności leczenia i rehabilitacji
– oceny zdolności badanego do wykonywania pracy i innych czynności życia codziennego
Zasady w wysiłku zdrowotnym:
• wstępna rozgrzewka o niskim obciążeniu (pobudzenie układu adrenergicznego)
• zwiększający się nieprzerwany wysiłek z rosnącym obciążeniem
• w przypadku cykloergometru rowerowego początkowe obciążenie wynosi zwykle 10-25W i zwiększa się o 25W co 2-3min aż do osiągnięcia końcowych efektów badania
• jeśli wykonujemy próbę wysiłkową KKG obciążenie początkowe jest mniejsze i zwiększa się co 2minuty
Układ immunologiczny, zwany inaczej układem odpornościowym. Jego zadaniem jest obrona organizmu prze wtargnięciem agresorów tzn wirusów lu bakterii powodujących choroby.
Funkcje ukł immunologicznego w wysiłku:
• indukowana wysiłkiem leukocytoza proporcionalnie do intensywności wysiłku
• podwyższenia stężenia makrofagów, TNF – czynników martwicy nowotworów
• zwiększenie stężenia interleukiny oraz aktywację limfocytów T i B
• zwiększenie wydzielania cytokin regulujących odporność organizmu
• zwiększenie uwalniania hormonów wykazujących wpływ immunostymulujący (GH, prolaktyna, endorfiny)
Działanie supresyjne na procesy odporności wysiłku o bardzo wysokiej intensywności co zwiększa podatność na choroby i infekcje w czasie stresu fizycznego i psychicznego
Korzyści zdrowotnej aktywności fizycznej:
• serce:
– spadek HR
– poprawa kurczliwości m. sercowego
– wzrost SV
– wzrost dostarczania krwi do mięśni podczas wysiłku
– spadek ciśnienia tętniczego
– zmniejszenie ryzyka miażdżycy
• płuca:
– poprawa wymiany gazowej
– zwiększenie wentylacji płuc (Ve)
– większa odporność na infekcje dróg oddechowych
– lepsza drożność dróg oddechowych
– lepsze usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych
• układ pokarmowy:
– obniżenie masy ciała
– poprawa metabolizmu lipidów i węglowodanów
– poprawa funkcji jelit, trzustki, wątroby
– poprawa motoryki jelit
– lepsze wchłanianie treści pokarmowej
• układ krwionośny:
– wzrost liczby leukocytów
– wzrost liczby płytek krwi
– zmniejszenie lepkości krwi
– wzrost liczby erytrocytów
• ukł immunologiczny:
– stymulacja odporności nieswoistej
– wzrost stężenia leukocytów
– wzrost odporności osób ze zmniejszonym jej poziomem
• układ kostno-stawowy i mięśniowy:
– zwiększenie elastyczności więzadeł
– mniejsze prawdopodobieństwo złamań kości
– mniejsza tendencja do osteoporozy
– zwiększenie masy i siły mięśniowej
Wpływ sportu na psychikę:
• wzrost neurotransmiterów w mózgu m.in. noradrenaliny, serotoniny i endomorfin prowadzi do zmniejszenie objawów depresyjnych
• większa pewność siebie, wyższe poczucie wartości
• pozytywny wpływ na leczenie osób chorych psychicznie i rehabilitację upośledzonych umysłowo