Wykład 11 9.01.2014
Cauda equina syndrom (syndrom końskiego ogona)
Niestabilność lędźwiowa (lumbosacral stenosis, spondylolisthesis)
Związana jest ze wszystkimi zmianami powodującymi zwiężenie kanału kręgowego L7/S1
wady wrodzone: zaburzenia rozwojowe kręgu L7, kości krzyżowej i połączeń stawowych tej okolicy (sakralizacja, lumbalizacja)
zanurzenia rozwojowe: niestabilność międzykręgowa, osteoporoza oddziałująca na przednio-grzbietowej krawędzi kręgu S1 (występuje u dużych ras psów, ON)
wady nabyte: dyskopatie i przepukliny jądra miażdżystego najczęściej typ 2, discospondylitis, spondylosis; zgrubienie i zwapnienie struktur łącznotkankowych (więzadło żółte i krótkie grzbietowe); zmiany pourazowe (złamania, zwichnięcia)
Stwierdzenie:
-osteochondroza
-zwapnienie więzadła krótkiego brzusznego lub grzbietowego
-spondyloza
-dyskopatia przepukliny jądra miażdżystego
-dyskospondylitis
nie robimy radiografii dynamicznej!!!
Radiografia dynamiczna:
pierwsze zdjęcie celowane boczne na okolicę l-k
drugie z przeciągnięciem kończyn tylnych do góry i do tyłu
trzecie zdjęcie z łapami przyciągniętymi mocno pod brzuch psa
Dysplazja stawu biodrowego CHD, HD
poligeniczne zaburzenie rozwoju stawu biodrowego (dotyczącym głowy kości udowej, panewki, torebki stawowej i aparatu więzadłowego stawu biodrowego).
Istotą jest nieprawidłowy rozwój stawu biodrowego, który w sposób utajony rozpoczyna się na kilka tygodni po urodzeniu. Oznacza to, że w chwili urodzenia stawy biodrowe wykazują cechy stawów prawidłowych. Nie jest więc wadą wrodzoną, gdyż nie pojawia się bezpośrednio po urodzeniu – szczenięta rodzą się zdrowe.
Nieprawidłowo ukształtowany staw biodrowy, którego poluzowanie prowadzi do niestabilności, wtórnych zmian zwyrodnieniowych, nadwichnięcia lub zwichnięcia.
Najwcześniej wykrywalną zmianą jest poluzowanie w stawie.
Okresem krytycznym dla rozwoju dysplazji u szczeniąt jest okres między 8 a 20 tygodniem życia. W okresie formowania się stawu główka kości udowej i panewka wzajemnie na siebie oddziaływają. Rozwój dysplazji polega na nieprawidłowym formowaniu głowy kości udowej, panewki biodrowej, torebki stawowej oraz aparatu więzadłowego tego stawu. Brak przylegania głowy do panewki podczas ruchu prowadzi do zniekształcenia głowy oraz panewki, wydłużenia więzadła obłego, pogrubienia torebki stawowej oraz uszkodzenia chrząstki stawowej. Następuje nadwichnięcie lub zupełne zwichnięcie głowy kości udowej. Z czasem pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe.
Dysplazja biodrowa nie występuje u zwierząt dzikich. Pojawiła się dopiero jako skutek udomowienia i selekcji zwierząt. Najczęściej dotyczy ras dużych i ciężkich (powyżej 15kg)
Rasy o znacznym stopniu obarczenia dysplazją:
-bernardyny 73%, mastify, labradory, berneńskie psy paserskie, rottwejlery, dogi niemieckie, owczarki niemieckie 30-40%, setery
Dotychczas nie została odnotowana jedynie u amerykańskich greyhoundów
Udowodniono, że u zwierząt dysplazja stawów biodrowych jest uwarunkowana genetycznie i zależy od wielu genów.
Prawdopodobieństwo wystąpienia dysplazji u szczeniąt z różnych skojarzeń:
-oboje rodzice wolni od dysplazji 24-37,5%
-jeden rodzic z dysplazją 44,7-50%
-oboje rodzice z dysplazją 84,1-93%
Jeżeli wszyscy rodzice i dziadkowe są wolni od dysplazji, to prawdopobieństwo jej wystąpienia spada do 8,7%.
Międzynarodowe zasady zwalczania dysplazji biodrowej u psów:
1. kojarzyć psy o normalnych stawach biodrowych
2. psy normalne winny pochodzić od normalnych rodziców i dziadków
3. normlani rodzice powinni dawać 75% zdrowego potomstwa
4. do kojarzenia należy wybierać partnerów z najwyższym % urodzonego normalnej potomstwa (co najmniej 75%)
5. do rozrodu należy wybierać suki o doskonale ukształtowanych stawach biodrowych – lepszych niż u rodziców
Na rozwój dysplazji (pogorszenie stanu) wpływają również warunki środowiska, a przede wszystkim:
-zbyt kaloryczne żywienie
-zbyt dużo ruchu
Jeśli w wieku 8 tygodni pies osiągnie wagę przekraczającą 9 kg i posiada geny dysplazji, zmiany dysplastyczne u tego zwierzęcia rozwiną się.
Objawy kliniczne dysplazji biodrowej u psów:
-pies dużo leży, niechętnie wstaje i porusza się
-pies stoi: jednoczesny wyprost w stawie kolanowym i skokowym
-w stępie: skrócony wykrok i zakrok
-w kłusie: kaczy chód, przy nagłej zmianie kierunku chwianie zadu
-w galopie: królicze skoki
-bolesność przy badaniu stawu biodrowego
przy długotrwałej chorobie następuje przenoszenie ciężaru ciała na przednie kończyny, rozbudowane mięśnie przedniej części ciała, słabe tylnej. Część psów z dysplazją nie wykazuje objawów klinicznych. Rozpoznanie dopiero przez zdjęcie RTG.
RTG ma na celu:
-wykazanie nieprawidłowego rozwoju główki i panewki
-wykazanie zmian zwyrodnieniowych
Objawy radiologiczne:
-początkowo nieznaczne spłycenie panewki (zmiana zarysu doczaszkowej krawędzi panewki, nie jest trójkątna, staje się zaokrąglona)
-poszerzenie przyśrodkowej okolicy stawu biodrowego
-zmniejszone pokrycie głowy kości udowej przez krawędź panewki
-zarys głowy staje się zbliżony do kwadratu
-szyjka staje się grubsza, sprawia wrażenie krótszej
-zmiany zwyrodnieniowo- wytwórczeà tworzenie się osteofitów na krawędziach panewki
-panewka nie obejmuje głowy à patologiczne zwichnięcie
Rozwój struktur kostnych stawu biodrowego:
6 miesiąc – głowa kości udowej ma ostateczny kształt
8-12 miesiąc – połączenie między głową a trzonem
13 miesiąc …
u kilku tygodniowych szczeniąt – rozluźnienie stawów biodrowych które nie musi decydować o dysplazji
w wieku 6 miesięcy zdjęcie RTG obarczone błędem (90%)
Wiarygodność RTG:
12 miesięcy 68,9%
18 miesięcy 82%
24 miesiące 95,4%
Najkorzystniej jest więc wykonać zdjęcie w wieku 24 miesięcy ale ze względów hodowlanych w wieku 18 mies.
Przygotowanie psa do badania w kierunku dysplazji:
1. przygotowanie dietetyczne:
2 dni przed badaniem karma płynna (pusta prostnica)
1 dzień przed badaniem głodówka (przygotowanie do uspokojenia farmakologicznego)
2. przygotowanie farmakologiczne:
pełne znieczulenie (całkowite zwiotczenie mięśni i zniesienie czucia bólu, aby łatwo ułożyć psa do badania)
psa kładziemy na plecach i rozciągamy tak aby kończyny ułożyły się równolegle do siebie wzdłuż długiej osi psa
Oceny stawów biodrowych z wpisem do rodowodu dokonuje wyłącznie lek wet. specjalista radiologii dodatkowo upoważniony przez związek kynologiczny
Oceniamy obydwa stawy jednocześnie. Ostateczna ocena zależy od stawu bardziej zmienionego.
A (NORMALNY)
prawidłowo rozwinięte i ukształtowane stawy biodrowe
-głowa kości udowej zagłębiona w panewce w 75% (2/3)
-głowa okrągła - spłaszczenie długości 2 mm tylko w miejscu przyczepu więzadła obłego
-1/3 przedniodolnej i tylnodolnej krawędzi panewki równoległa do zarysu głowy kości udowej
-przednia krawędź panewki prostopadła do długiej osi psa
B (PRAWIE NORMALNY)
prawidłowo rozwinięte elementy stawu biodrowego, z nieznacznym odchylenie na zewnątrz głowy kości udowej
-głowa kości udowej zagłębiona w panewce w 60-75%
-nieznaczne rozszerzenie szpary stawowej (nieznacznie spłaszczona głowa lub płytsze jej osadzenie)
C (DYSPLAZJA NIEZNACZNA)
nieznaczne zmiany zwyrodnieniowe w stawie biodrowym, niezgodność powierzchni stawowej głowy i panewki
-głowa kości udowej zagłębiona w panewce w 40-50%
-rozszerzenie szpary stawowej
-głowa za mała, spłaszczona lub
-szyjka za gruba
-rozmycie warstwy korowej kości (granicy kości) w dolnej części głowy
-może pojawić się odcisk Morgana (paznokcia), zagęszczenie równoległe do chrząstki wzrostowej
-przednia krawędź panewki ustawiona pod kątem ostrym do długiej osi psa
D (DYSPLAZJA UMIARKOWANA)
nadwichnięcie, spłycenie panewki z obecnością lub nie zmian zwyrodnieniowych w stawie biodrowym
dalsze nasilenie zmian:
-głowa kości udowej zagłębiona w panewce w 25-40%
-głowa kanciasta
-wyraźnie pogrubiała krótka szyjka
-tam gdzie wcześniej był zanik teraz pojawia się zagęszczenie
E (DYSPLAZJA CIĘŻKA)
zniekształcenie głowy, nadwichnięcie lub zwichnięcie, panewka spłycona, zniekształcona
-głowa kwadratowa lub z zębem - kształt grzyba
-brak szyjki
-przebudowa utkania kostnego
-przebudowa, płaska szeroka panewka
Łatwo odróżnić staw biodrowy od ciężkiej dysplazji
Sakralizacja jest to upodobnienie się i zrośnięcie piątego kręgu lędźwiowego z kością krzyżową.
Lumbalizacja jest to upodobnienie się pierwszego kręgu krzyżowego do piątego kręgu lędźwiowego, bez zrostu z kością krzyżową.
Metody pomocnicze w ocenie dysplazji biodrowej:
łuki Szentona-Menarda - wzdłuż dolnego brzegu szyjki i górnego brzegu otworu zasłonowego, w dysplazji ulega przerwaniu
kąt Norberga – wyznaczamy pkt centralne główek i łączymy je, druga linia od pkt centralnego główki do przedniej krawędzi panewki i mierzymy kąt (105stopni - świetnie, mniej niż 105stopni główka wysunęła się z panewki)
Dysplazja biodrowa u kotów:
-częściej u kotów rasowych (12,3%), u Maine Coon nawet 18-21%
-nadwichnięcie w stawie biodrowym
-tworzenie się entezofitów na krawędzi panewki
-zmiany zwyrodnieniowe główki kości udowej na przednio-górnej krawędzi panewki
-rzadko dochodzi do przebudowy głowy i szyjki kości udowej
Aseptyczna martwica głowy kości udowej choroba Legg-Calve-Waldenström-Perthesa
Aseptyczna martiwca pkt kostnienia głowy kości udowej lub jej fragmentu.
Dotyczy:
-małych psów
-młodych
-głównie samców
Może wystąpić u kilku osobników z jednego miotu w okresie 4-11 miesiąca życia (8 mies.). Uważa się, że jest to choroba o charakterze poligenicznym dlatego pojawiły się sugestie aby osobniki dotknięte LCPD były wykluczane z hodowoli.
Proces jest zazwyczaj jednostrony, jedynie u 10% przypadków dwustronny, przy czym choroba rozwija się najpierw w jednej, a potem w drugiej kończynie.
Etiologia nieznana (przyczyna – niedostateczne ukrwienie głowy kości udowej). Możliwe, że przyczyną jest:
-zaburzenie w kostnieniu śródchrzęstnym, a zmiany naczyniowe są wtórne
-mikrourazy pochodzenia zewnętrznego lub wewnętrznego uszkadzające naczynia tętnicze np. uszkodzenie tętnic biegnących w węzadle obłym
-zaburzenia hormonalne
Żadnej z wymienionych przyczyn nie zdołano potwierdzić eksperymentalnie.
Niedokrwienie powoduje lokalną, podchrząstkową martwicę kości à Ognisko martwicze rozszerza się i obejmuje tkankę kostną głowy kości udowej à W obszarze martwicy powstaje reaktywne przekrwienie, co pociąga za sobą odwapnienie kości i zmniejszenie wytrzymałości tkanki kostnej na drobne urazy i naturalne obciążenia à Powstają liczne złamania (sekwestracja) i zniekształcenie głowy kości udowej à Pojawiają się procesu naprawcze, jednak zniekształcenie głowy kości udowej pozostaje, czego następstwem jest szybki rozwój zmian zwyrodnieniowych
Objawy:
-początkowo nie wykazuje większych zaburzeń ruchu
-kulawizna przemijająca
-z czasem zwierzęta przestają obarczać chorą kończynę
-przy badaniu wrażliwość przy biernych ruchach łapą w stawie biodrowym
Obraz RTG:
I okres: bezobjawowy
II okres:
-spłaszczenie kości udowej,
-poszerzenie szpary stawowej
-nierówna powierzchnia stawowa głowy kości udowej (szczelinowate zachyłki)
III okres:
-ogniska zaniku kostny głowy kości udowej
-zniekształcenie szyjki
IV okres:
-sekwestracja (rozkawałkowanie) kości
-widoczne są linie przełomu złamania w obrębie głowy i szyjki kości udowej, głowa kości udowej może być zniekształcona
V okres:
-gojenie złamań (szczeliny między odłamami zaczyna wypełniać słabo cieniująca tkanka zastępcza)
-głowa ma kształt grzyba
-szyjka zniekształcona i skrócona
-panewka stawu płytka, szeroka
Leczenie:
-unieruchomienie kończyny (zapobieganie obarczaniu)
-resekcja głowy kości udowej
-wymagana rehabilitacja
Aseptyczna martwica szyjki kości udowej
Powoduje ją uszkodzenie naczyń biegnących od torebki stawowej i odżywiających szyjkę kości udowej.
Zmiany i objawy kliniczne przebiegają jak w chorobie Perthesa.
Obraz RTG:
-szyjka kości udowej ma kształt ogryzionego jabłka, a głowa pozostaje bez zmian
Częstym powikłaniem jest patologiczne złamanie szyjki kości udowej