Fizjologia wykład 14.11.2011
Funkcja autonomicznego układu nerwowego
1. Współczulny (sympatyczna)
• neurony znajdują się w słupkach pośrednio bocznych istoty szarej rdzenia kręgowego
• neurony przewodzące kończą się synapsą w zwojach pnia współczulnego, a część włókien dociera do zwojów pośrednich
• włókna pozazwojowe wchodzą do mieszanych nerwów somatycznych lub docierają do narządów wewnętrznych
• substancje przekaźnikowe przedzwojowo - acetylocholina, zazwojowo - noradrenalina
• receptory adrenergiczne:
– alfa – pobudzające (wyjątek przewód pokarmowy pośrednio rozkurczające)
– beta – hamujące (wyjątek w sercu pobudzające)
2. Przywspółczulny (parasympatyczny)
• neurony ośrodkowe znajdują się w jądrach neuronów czaszkowych (okoruchowego, twarzowego, językowo-gardłowego i błędnego) oraz w segmencie krzyżowym
• włókna przedzwojowe kończą się synapsami w zwojach położonych blisko unerwianych narządów
• substancje przekaźnikowe przedzwojowo i zazwojowo – acetylocholina
• receptory cholinergiczne: nikotynowe i muskarynowe
Szczegółowa analiza układu autonomicznego
Część jelitowa:
• neurony skupione w dwóch splotach śród ściennym (podśluzówkowym i mięśniowym) regulują na zasadzie krótkich zwojów odruchowych napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego
Autonomiczne odruchy włókienkowe:
• grupa odruchów zamykających się w obrębie jednego aksonu bez udziału ciała komórki
• np. naczynioskurczowe odruchy włókienkowe
Transmitery układu autonomicznego:
• w układzie autonomicznym jeden i ten sam neuron może posługiwać się więcej niż jednym przekaźnikiem chemicznym. Obok transmitera głownego ( acetylocholiny, noradrenaliny) posiada kotransmitery lub neuromodulatory, które modyfikują efekt działania głównego transmitera
• np. VIP, dopamina, enkefalina, serotonina
• Rola kotransmisji:
– przedłużają efekt pobudzenia lub hamowania (nie ulegają wychwytowi zwrotnemu)
– wpływają na zmiany struktury molekularnej białek receptorowych lub regulacyjnych
Rola zwojów autonomicznych:
• przekazywanie pobudzenia z OUN do narządów wewnętrznych
• odbieranie pobudzenia z różnych receptorów i wysyłanie impulsów do narządów unerwianych bez udziału OUN (np. do serca przez zwój gwieździsty)
• utrzymywanie pamięci elementarnej w zwojach (wzmocnienie odpowiedzi neuronów zwojowych na acetylocholinę)
Transmisja zwojowa:
– faza szybka (EPSP po 0.5-1 ms)
– faza późna (EPSP po 100 do 200ms)
– faza bardzo późna (EPSP kilkadziesiąt minut)
Najważniejsze czynności układu autonomicznego:
• rozszerzanie lub zwężanie źrenicy
• pobudzenie ślinianek do wydzielania śliny lub ich hamowanie
• przyspieszenie lub hamowanie czynności serca
• rozkurczanie lub zwężanie oskrzeli
• zwężanie naczyń krwionośnych powodujące wzrost ciśnienia tętniczego krwi/ rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi
• pobudzenia gruczołów nadnerczowych do wydzielania
• nasilenie skurczów przewodu pokarmowego
• rozszerzenie / kurczenie pęcherza moczowego
Większość narządów wewnętrznych jest unerwiana zarówno przez włókna zazwojowe części współczulnej i przywspółczulnej.
Obie części tego układu działają jednocześnie, a harmonijna praca danego narządu jest efektem ich współdziałania.
Funkcja podwzgórza:
• podwzgórze znajduje się między postawną części kresomózgowia i brzuszną części śródmózgowia
• podwzgórze jest ściśle połączone z przysadką mózgową
• podwzgórze zawiera ważne ośrodki kierujące czynnością autonomicznego układu nerwowego
• reguluje gospodarką wodną organizmu (regulacją wodą i odczuwanie pragnienia)
• regulacja temperatury
• pobieranie pokarmu głód i sytość
• przemiana tłuszczów i węglowodanów
• sen i czuwanie
• czynności seksualne
• reakcje emocjonalne
• czynność podwzgórza pozostaje w ścisłym związku z przysadką mózgową
Neurotransmitery podwzgórza:
• neurony syntezują około 20 ważnych związków o właściwościach hormonów lub neurotransmiterów:
– noradrenalina
– dopamina
– serotonina
– acetylocholina
– glutaminian
– GABA
• neuropeptydy:
– wazopresyna
– oksytocyna
– kortykoliberyna
– tyroliberyna
– neuropeptyd Y
– leptyna
– tlenek azotu
UKŁAD LIMBICZNY
Układ Limbiczny- układ struktur korowych i podkorowych mózgu biorący udział w regulacji zachowań emocjonalnych. Istotny dla procesu zapamiętywania oraz motywacji danego osobnika a także dla procesu decyzyjnego. Bierze udział w koordynacji czynności układu somatycznego i autonomicznego. W jego skład wchodzą różne struktury zwykle wymienia się:
• ciało migdałowate
– jądro półleżące
– opuszka węchowa
• hipokamp
• zakręt obręczy
• zakręt przyhipokampowy
• sklepienie
• podwzgórze
– ciało suteczkowate
• wzgórze
Mięśnie gładkie:
Podział mięśni gładki:
1. typ wielojednostkowe:
• obfite unerwienie
• szybko aktywowane do skurczu (żylakowatość)
• szybki wychwyt zwrotny noradrenaliny
• mała wrażliwość na aminy krążące we krwi
2. typ jednostkowy (trzewny)
• małe unerwienie
• duże odległości pomiędzy żylakowatościami a zakończeniami włókien współczulnych
• długo utrzymuje się pobudzenie mięśni
• wrażliwość na aminy
Molekularny mechanizm skurczu mięśni gładkich:
Podstawę mechanizmu skurczu mięśni gładkich stanowi fosforylacja lekkich łańcuchów miozynowych. Zespolenia miozyny z aktyną i powstanie mostków poprzecznych odbywa się w następstwie fosforylacji łańcuchów lekkich meromiozyny za pośrednictwem kinazy jest aktywowana przez wiązanie jonów wapnia z kalmoduliną.