WYKŁAD 1
Odpady- oznaczają substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do pozbycia się jest zobowiązany; załącznik do ustawy podaje 16 kategorii (Q1 do Q16), np:
· Q2-produkty nie odpowiadające wymaganiom jakościowym
· Q14- substancje lub przedmioty dla których posiadacz nie znajduje dalszego zastosowania (np. z gospodarstw domowych).
Odpady komunalne- Odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także nie zawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na skład lub swój charakter są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Odpady niebezpieczne- są to odpady należące do kategorii lub rodzaju odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy lub należące do kategorii lub rodzaju odpadów na liście B załącznika nr 2 do ustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z wymienionych właściwości w załącznika nr 4 do ustawy.
Odpady obojętne- odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym, są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla ludzi, nie ulegają biodegradacji.
Odpady ulegające biodegradacji-odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów.
Gospodarowanie odpadami- oznacza zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów i wymagania uzyskania odpowiedniego pozwolenia na prowadzenie takiej działalności.
Unieszkodliwianie odpadów polega na poddaniu odpadów procesom przekształcania biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla zdrowia, życia ludzi lub dla środowiska.
Odzysk- wszelkie działania nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania.
Odzysk energii- termiczne przekształcanie odpadów w celu wykorzystania energii.
Recykling- taki odzysk, który polega na powtórnym przetworzeniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiałów o przeznaczeniu pierwotnym lub wtórnym.
Rozporządzenie ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów.
Katalog dzieli odpady w zależności od źródeł ich powstawania na 20 grup, np.:
· Grupa 10- odpady z procesów termicznych
· Grupa 15- odpady opakowaniowe
· Grupa 19- odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody
· Grupa 20- odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie.
W katalogu odpadom przypisywane są 6-cio cyfrowe kody. Pierwsze dwie liczby mówią jaka to jest grupa, kolejne dwie-podgrupa i ostatnie dwie to rodzaj.
99 to numer mówiący o innych, nieokreślonych odpadach.
Nie nadaje się odpadom nowym kodu, który miał inny odpad, który już nie jest wytwarzany.
Najpierw od grupy 1 do 16 szukamy na podstawie miejsca powstania, później szukamy od 17 do 20. Następnie sprawdzamy czy nie jest to odpad z grupy 16. Jeżeli to nam się nie uda możemy wykorzystać numer 99.
Poszczególne kraje mają charakterystyczne dla siebie odpady. Dla Polski są to tzw. osiemdziesiątki.
Wpływ odpadów na środowisko
Wpływ ten zależy od tego czy mamy do czynienia z odpadami niebezpiecznymi, obojętnymi czy też innego rodzaju, ze względu na możliwość dopuszczenia do składowania odpady dzielimy na: odpady obojętne, niebezpieczne i inne niż niebezpieczne i obojętne. Odpady komunalne mogą być składowane na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
Dla odpadów innych niż komunalne są opłaty za wytwarzanie, ponoszone przez wytwórców. Są 4 stawki dla tych odpadów. Stawka zależy od tego jak bardzo niebezpieczny jest odpad. Najbardziej niebezpieczne są odpady, które w sposób stały i nieodwracalny niszczą środowisko (np. cyjanki). Odpady mniej niebezpieczne to takie, które się kumulują w środowisku.
· Innym podziałem odpadów jest podział ze względu na stan skupienia:
· Stałe
· Płynne
Gazy wyemitowane do atmosfery nie są odpadami.
Odpady możemy podzielić też na:
· Komunalne
· Przemysłowe
· Inne
Podział ten nie jest zgodny ze stanem prawnym.
Odpady obojętne nie wpływają na środowisko, ale stanowią pewna uciążliwość (np. na krajobraz). Zawartość substancji organicznych ulegających biodegradacji w odpadach jest niebezpieczna dla środowiska. Te substancje stanowią zagrożenie epidemiologiczne, mogą stanowić dużą uciążliwość zapachową, są siedliskiem i źródłem rozprzestrzeniania się i rozwoju różnego typu robactwa, szczurów, itp. prawidłowa gospodarka odpadami powinna zawierać izolację odpadów, tak aby to nie następowało.
WYKŁAD 2
Właściwości technologiczne odpadów
Odpady bada się pod różnym katem np. badanie właściwości technologicznych i te dane pozwalają na najbardziej skuteczne unieszkodliwianie i gospodarowanie odpadami. Bada się:
· Wpływ na środowisko
· Badania technologiczne- celem jest znalezienie, wynalezienie, zaprojektowanie technologii unieszkodliwiania lub zagospodarowania.
Jeżeli chodzi o odpady komunalne bada się właściwości technologiczne. Celem tych badań jest zaplanowanie działań w dziedzinie gospodarki odpadami w skali kraju, regionu, miast, gminy. Ponadto określenie możliwych do wykorzystania … , także zaprojektowanie zakładów unieszkodliwiania odpadów, jak również zaprojektowanie systemu zagospodarowania tych odpadów(składowanie, transport itp.). wskaźniki określające właściwości technologiczne odpadów można podzielić na 4 grupy:
· Wskaźniki ilościowe
· Wskaźniki fizyczne
· Właściwości paliwowe
· Właściwości nawozowe
Wskaźniki ilościowe składają się z następujących danych:
· Objętościowy wskaźnik nagromadzenia [m3/M*rok]
· Masowy wskaźnik nagromadzenia [kg/M*rok]
· Wskaźniki nierówności nagromadzenia
-µm-miesięczny
- µd-dobowy
- µ r- rezerwy
Na podstawie znajomości tych wskaźników możemy obliczyć objętość odpadów powstających na danym terenie.
V=M*W
Gm=M*Wm
Wskaźniki fizyczne to
· Gęstość odpadów [kg/m3] – jest to wskaźnik mówiący o gęstości luźno ułożonych odpadów. Oblicz się go dla tzw. Odpadów surowych/ pod tym pojęciem rozumiemy odpady nie poddane żadnym zabiegom.
· Skład frakcyjny (analiza sitowa )[%] – zgodnie z nieobowiązującymi metodami badań odpadów komunalnych, odpady za pomocą analizy sitowej rozdzielane są na frakcje:
-0-10 mm
-10-40 mm
-40-100 mm
> 100 mm
· Skład morfologiczny (skład granulometryczny, morfologia) [% wagowy]- również wykonywany dla odpadów surowych. Morfologia to podział na 10 grup:
1. frakcja 0-10 mm
2. odpady spożywcze pochodzenia roślinnego
3. odpady spożywcze pochodzenia zwierzęcego
4. odpady papieru i tektury
5. odpady tworzyw sztucznych
6. odpady materiałów tekstylnych
7. odpady szkła
8. odpady metali
9. pozostałe odpady organiczne
10. pozostałe odpady nieorganiczne
na podstawie tych wskaźników możemy zorientować się o celowości selektywnej zbiórki, wybrać te odpady które mogą być zbierane selektywnie, możemy zaplanować system selektywnej zbiórki. Możemy zorientować się wstępnie metody jakiego rodzaju unieszkodliwiania na danym terenie zastosować. Przy planowaniu zakładów segregacji stosuje się nieco inny system badań. Skład frakcyjny dzieli się na frakcje 20-200/300 mm, poza tym każdą z wydzielonych frakcji rozdziela się na odpady zgodnie z katalogiem odpadów.
Właściwości nawozowe pozwalają na zakwalifikowanie odpadów do unieszkodliwiania na drodze biologicznej.
· Zawartość ogólnej substancji organicznej [% suchej masy]
· Węgiel organiczny [% suchej masy]
· Azot organiczny [% suchej masy]
· Fosfor [% P2O5 w przeliczeniu na % suchej masy]
· Potas [% K2O w przeliczeniu na % suchej masy]
Kryteria do unieszkodliwiania metodą biologiczną:
· Zawartość ogólnej substancji organicznej powyżej 20% s. m.
· Zawartość węgla organicznego powyżej 10 % s. m.
· Zawartość azotu organicznego powyżej 0,3 % s. m.
· Zawartość fosforu powyżej 0,3 % s. m.
· Zawartość potasu powyżej 0,1 % s. m.
.
.
.
WYKŁAD 3
Rodzaje zabudowy:
· Budownictwo jednorodzinne (rozproszone)
· Budownictwo wysokie z pełna infrastrukturą (bloki)
· Stara zwarta zabudowa (np. na Starej Pradze)
Ponadto mogą występować:
· Dzielnice centralne z dużym nasyceniem obiektów administracyjnych, dużą ilością budynków wyższej użyteczności publicznej oraz znaczną ilości banków, biur, etc.
· Dzielnice przemysłowe (zarówno dzielnice wielkoprzemysłowe jak i z małym przemysłem)
· Obszary zlokalizowane przy trasach wylotowych z dużych miast, znaczna ilość dużych obiektów handlowych, hurtowni.
Etapy badań odpadów
· Zlokalizowanie charakterystycznych obszarów zurbanizowanych.
· Znalezienie tras wywozowych, charakterystycznych dla wybranych rodzajów zabudowy. Musi to być trasa wywozowa jednego samochodu. Informacje tego typu najłatwiej znaleźć w firmach, które obsługują dany teren.
· Uzyskanie danych na temat częstotliwości wywozu (np. 2 razy w tygodniu, na terenach wiejskich do 1 razu na miesiąc). Częstotliwość wywozu zależy od tego jaka jest możliwości przetrzymywania odpadów.
· Zapewnienie sobie współpracy w firmie wywozowej.
· Przygotowanie miejsca do poboru prób. Musi być utwardzone, z wiatą lub w hali. Musimy zgromadzić sprzęt: wagi, pojemniki, sita, łopaty. Musimy zważyć samochód netto i brutto.
· Zapewnienie laboratorium, które będzie mogło wykonywać badania w założonym zakresie.
· Przygotowanie harmonogramu poboru prób. Przy badaniach rocznych lub monitoringowych próby pobiera się w jednym tygodniu każdego miesiąca. Wybieramy tygodnie średnie, przeciętne np. bez świąt.
· Ewidencjonowanie każdej trasy, czyli przygotowanie kwestionariusza do poboru prób.
Lp.
Trasa: Praga Północ
1
Ul. Stalowa 4
pojemniki
80 l
1
Uwagi
0,5
110 l
0,25
Uwagi
1
2
Ul. Stalowa 6
Itd.
· Przystępujemy do badań. W tygodniu poprzedzającym tydzień pomiarowy dokonujemy tzw. Czyszczenia tras.
· Przystępujemy do pomiarów. Ważymy samochód netto. Wyjeżdżamy na trasę i przy każdym adresie określamy stopień wypełnienia każdego z pojemników, może to być za pomocą oceny własnej z dokładnością do ¼. Druga metoda polega na tym ze mamy próbniki mierzące stopień wypełnienia pojemnika.
Jedziemy do miejsca poboru i ważymy samochód brutto. W tym momencie dysponujemy następującym danymi: ilość mieszkańców, objętość odpadów, waga odpadów oraz możemy obliczyć stopień nagromadzenia (masowy, objętościowy, wagowy). Tą sama procedurę powtarza się w kolejnych dniach. Mając badania roczne możemy obliczyć wskaźniki nagromadzenia dla danego terenu.
· Pobór próbek do badań. Próbki do badań pobiera się w tzw. Smudze. Pobieramy losowo łopatą próbki. Ilość próbek jednostkowo zależy od tego z jakiej masy pobieramy i jak heterogeniczne są odpady. Może być 40-80 próbek jednostkowych (pobranych jednorazowo w tych samych miejscach). Jeżeli odpady zbierane są w systemie workowym to wtedy próbki pobieramy z losowych worków.
· Uśrednienie składu i zmniejszenie próbki do wymaganej objętości.
Metoda ćwiartowania
Z tego wybiera się dwie ćwiartki, a dwie odrzuca. Te które pozostają ponownie mieszamy, formujemy stożek i znów dzielimy na 4 ćwiartki. Dwie odrzucamy, dwie pozostają. Powtarzamy to do otrzymania próbki o odpowiedniej wielkości.
· Badanie składu frakcyjnego odpadu. Próbkę o masie kilku kilogramów przesiewa się przez zestaw sit.
Frakcje te zbieramy w pojemnikach i ważymy na wadze. Stąd możemy obliczyć procent wagowy dla surowych odpadów.
· Wykonuje się badanie składu morfologicznego (w laboratorium). Próbkę o masie 25 kg przewozi się do laboratorium, przygotowuje się 10 pojemników. Zaczynamy od odsiania frakcji 0-10 mm, zebrania jej do pierwszego pojemnika. Z pozostałości wydzielamy pozostałe grupy. Jest to w pewien sposób niebezpieczne. Odpady są surowe i mogą zawierać mikroorganizmy chorobotwórcze, szkło, itd. Frakcja poniżej 10 mm powinna mieć skład głównie mineralny. Odpady spożywcze pochodzenia zwierzęcego składają się głównie ze związków ulegających biodegradacji. To przede wszystkim białka i tłuszcze. Odpady papiery i tektury składają się głównie z celulozy. Materiały tekstylne pochodzenia naturalnego ulegają biodegradacji, materiały sztuczne nie. Odpady szkła maja charakter mineralny. Odpady metali można dzielić na metale kolorowe i metale ferromagnetyczne.
· Przygotowanie próbek do badań analitycznych. Zaczynamy od oznaczenia całkowitej zawartości wilgoci. Wykonuje się to poprzez suszenie w suszarkach elektrycznych w temperaturze 105-110 oC. masa próbki surowej powinna wynosić około 5 kg. Po wysuszeniu przechodzimy do rozdrobnienia próbki. Szczególnie dużym problemem przy rozdrabnianiu jest zawartość tworzyw sztucznych. Robimy to za pomocą zestawu młynków (3 rodzaje). Działają one na zasadzie udarowej. Zawierają dużą ilość części tnących. Po rozdrobnieniu uzyskujemy próbkę do badań analitycznych.
Właściwości nawozowe odpadów
· Ogólna substancja organiczna
W skład ogólnej substancji organicznej wchodzą:
1. substancje ulegające biodegradacji (łatwo i trudno)- to przede wszystkim odpady spożywcze, papier i tektur...