Podstawy prawoznawstwa 12.11.2013 - wykłady
1. Rodzaje norm postępowania:
a) norma merytoryczna - normy o tresci merytoryczne oznaczonej;
normy te nakazują lub zakazują określonym adresatom postąpić w określony sposób, w określonych okolicznościach, przy czym mogą one pozostawiać adresatom wybór sposobu realizacji danego stanu rzeczy.
b) norma kompetencyjna - norma postępowania, która pewnym podmiotom A jako adresatom nakazuje pewne zachowanie C w okolicznościach, gdy jakiś określony podmiot B dokona jakiejś określonej czynności konwencjonalnej K.
Kto jest adresatem normy kompetencyjnej?
Jest nim podmiot A - bo adresatem normy jest zawsze ten kto ma obowiązek wyznaczony przez normę.Podmiot A można nazwać podmiotem podległym.
Kto jest tym podmiotem, któremu przyznano kompetencje?
Jest nim podmiot B. Podmiot B przez to uzyskuje kompetencję, że inni są obowiązani dokonać jakiejś czynności w reakcji na jego czynność K.
2. Rodzaje czynnośći:
a) Czynność K musi spełnić 2 warunki:
-mieć charakter normy konwencjonalnej (przyznany jej przez odpowiednie reguły sensu)
-a na dodatek w przypadku norm kompetencyjnych funkcjonujących w systemie prawnym musi to być czynność nie zakazana przez prawo
b) Czynność C może być albo zwykłą czynnością psychofizyczną albo czynnością konwencjonalną.
3. Możliwe sytuacje prawne podmiotu kompetentnego.
1) W systemie prawnym obok normy kompetencyjnej obowiązuje norma, która nakłada obowiązek skorzystania z normy kompetencyjnej.
Norma kompetencyjna + Nakaz skorzystania z normy kompetencyjnej
Ta sytuacja może przybrać dwie postaci:
* obowiązek skorzystania z kompetencji jest całkowicie obiektywny, np. prezydent wyznaczył na określony dzień termin wyborów, a więc odpowiednie podmioty muszą podjąć pewne działania, a moment ich podjęcia jest niezależny od jakiegokolwiek stopnia uznania ze strony tych podmiotów.
* uznanie, że zostały spełnione okoliczności wymagające realizacji tego obowiązku, jest zależne od podmiotu kompetentnego - w takiej sytuacji znajdują się na ogół wyższe organy państwa, np. (przepis, który mówi o tym, że sejm ustanawia ustawy.) Sejm ma obowiązek stanowienia ustaw, jeśli sytuacja tego wymaga, ale to, czy sytuacja tego wymaga , zależy od jego uznania.
2) W systemie prawnym obok normy kompetencyjnej nie obowiązuje norma, która nakłada obowiązek skorzystania z normy kompetencyjnej.
<Norma kompetencyjna>
3) W systemie prawnym obok normy kompetencyjnej obowiązyje norma, która w określonych okolicznościach zakazuje podmiotowi kompetentnemu skorzystania z normy kompetencyjnej
Norma kompetencyjna + Zakaz korzystania z normy kompetencyjnej
Jak zareagować na czynność dokonaną wbrew zakazowi?
* czynność konwencjonalna dokonana wbrew zakazowi staje się nieważna z mocy prawa (ex lege) -> odpowiedni przepis musi wyrażać normę, która to wprost stanowi, np Art. 1047 K.C.
* czynność dokonana wbrew zakazowi jest unieważnialna -> wówczas system musi wskazywać wprost, a co najmniej pośrednio sposób unieważniania tej czynności, np. Art. 379 K.C.
* czynność konwencjonalna dokonana wbrew zakazowi jest ważna -> system nie musi tego wprost wskazywać, a okolicznościom jej dokonania mogą towarzyszyć restrykcje w stosunku do podmiotu dokonującego tej czynności, np. Art. 890 K.C.
Jakie konsekwencje mogą spotkać....
a)odpowiedzialność karna
b)odpowiedzialność dyscyplinarna
c)adresata nie spotka żadne zło
3. Pojęcie i rodz. systemów:
system- to całość złożona z powiązanych ze sobą wedle pewnych zasad elementów
a) ze wzgl. na genezę systemu:
-systemy naturalne
-systemy sztuczne
b)ze wzgl. na cechy elementów składających się na dany system /ich status ontologiczny/ i więzi, które elementy te łączą ze sobą w całość
-system realny - składa się z realnie/materialnie/ istniejących elementów
-system nominalny- elementami są tu twory kulturowe: normy, wartości, pojęcia abstrakcyjne
4. System prawny - odpowiednio uporządkowany zbiór norm prawnych.
Uporządkowanie polega na tym że:
*należą do niego normy postępowania rozpatrywanych jako wypowiedzi o określonych właściwościach i powstające w określony sposób
*normy te są powiązane ze sobą treściowo
*normy postępowania nie są one między sobą niezgodne
albo co najmniej
istnieją odpowiednie reguły eliminowania z systemu norm niezgodnych (reguły kolizyjne)
Wyróżnia się trzy podstawowe kolizyjne reguły:
a) chronologiczną- "lex posterior derogat legi priori"
b) merytoryczna - "lex specialis derogat legi generali"
c) hierarchiczną - "lex superior derogat legi inferiori"