Historia powszechna
Wykłady prof. Szordykowska
07.11.02 Wykład nr 2
Szkoła angielskich radykałów filozoficznych
Na przełomie XVIII i XIX w. Anglia była potężna zarówno ekonomicznie jak i politycznie a także kulturowo. Po wojnie 7 letniej ukształtował się układ kolonialny(późniejsze Kanada, USA, Australia, Nowa Zelandia, Ameryka południowa, Indie Zasilały one (subsydiowały) kasę Wielkiej Brytanii.
Kultura Brytyjska uzyskiwała cechy kosmopolityczne i komercyjne. Wypieranie wpływów kultury francuskiej – moda stało się używanie języka angielskiego. Moment zmiany mentalności postaw społecznych – afirmacja postaw narodowych(reforma szkolnictwa). Zmiana modelu człowieka – obywatel (świata) – patriota.
Mocarstwo wielonarodowościowe – mozaika kulturowa a także różnorodne nie spójne terytoria – problem systemu administracyjnego, który nie nadążał za rozwojem kolonialnym a kadry były nie wystarczająco wyszkolone.
W Anglii można zaobserwować bardzo łagodny sposób przechodzenia z feudalizmu do kapitalizmu.
Wewnętrzne
a) Abolicjonizm – ruchy niewolników 1807- handel niewolnikami zniesiono
b) Destabilizacja sceny politycznej – mieszanie się funkcji izb parlamentu, kwestia praw wyborczych(1832)
c) Społeczne – okres ten był pierwszym okresem tworzenia się struktur opozycyjnych
Porządek społeczno – polityczny uważano za swoisty anachronizm. Konieczność reform ustrojowych była reakcją na Rewolucje Francuską. Konieczność zmian systemu politycznego była powszechnie wiadoma, ale teraz bano się wydarzeń przypominających te z Francji.
SZKOŁA
Teorie powstania:
1)Wydaje się, że na 1808 r można datować początek tej szkoły. Doszło wtedy do przełomowego spotkania dwóch postaci Jon. Milla i Jerremiego Benthama. Ten pierwszy nakłonił Benthama do współpracy politycznej i literackiej. Rozpoczął się proces gromadzenia zwolenników, którzy w filozofii chcieli szukać rozwiązań politycznych. Wg Tatarkiewicza J. Mill doprowadził do przekształcenia poglądów Benthama z poglądów konserwatywnych na liberalne( w Anglii w tym okresie nie było to niczym szczególnym)
2) prof. ZINS uważa, że był to okres wcześniejszy tj. 1786 wtedy także Bentham miał zostać doktrynalnym przywódcą radykałów. Nie mogło tak jednak być gdyż:
- nurt radykalny wykształcił się dopiero w pierwszej połowie XIX w.
- W 1786 szkoła ta nie mogłaby się składać z osób, które do niej przynależały: Dawid Ricardo miał wtedy 14 lat, Thomas Malthus 20 a J. Milla 13 lat.
John Stuart Mill był reprezentantem zupełnie innego odłamu szkoły tzw. „nowy radykalizm” charakteryzował się wyczuleniem na kwestie socjalne.
Jeremy Bentham w XVIII w. pracował samodzielnie jego prace nie zostały jednak przychylnie przyjęte przez krytykę z powodu złej komunikacji tekstu z odbiorca – redakcje jego pism przejął Demais
Skład szkoły:
J. Bentham, James. Mill, John Stuart Mill, David Ricardo, T. Malthus. Mill wymienia jeszcze (Pleis,Grod, Demais). Adam Czarota(historyk) wymienia także Jamsa, Ruikiego(?), Granta, Huma, Ostina.
Doktryna
Oscylowała wokół różnych dziedzin- filozoficznej, politycznej, ekonomicznej i socjologicznej, na tych polach starała się szukać rozwiązania(remedium na problemy) dla reform wewnętrznych Anglii.
Byli zwolennikami liberalizmu w polityce, leseferyzmu w ekonomi, utylitaryzmu w etyce, empiryzmu i asociacionizmu w teorii poznania.
Utylitaryzm oparty na regule użyteczności, głosiła ona, że dążenia ludzi są moralne, gdy własny interes służy interesowi ogółu. J.S.M. „Utylitaryzm”
Empiryzm – umysł nowo narodzonego człowieka to tabula rasa. Wiedzę zdobywamy za pomocą rozumu i doświadczeń.
Asocjacjonizm – Zasada kojarzenia, która uwarunkowała zasadę użyteczności, Bentham uważał ze tożsamość interesów należało sztucznie tworzyć przez zabiegi prawodawcze.
Wszystkie te postacie wywodziły się z wyższych kręgów społecznych byli po prostu kurde kasiaści, stad wynika podstawowy element w tym czasie nie interesowała ich radykalna zmiana ustroju. Mówiąc o radykalizmie myśli o radykalizmie intelektualnym, który był p(?) pobocznym hasłem redagowanym w kręgu dyskusji o ideach.. Inaczej J.S. MILL niektóre z zasad czysto intelektualnych chciał wcielać w życie np. Dekolonizacja
Łączyła w sobie liberalizm z utylitaryzmem – kiedy mówi się o tej szkole to utylitaryzm stanowi część doktryny liberalnej.
1) Zawieranie się postulatów idei wolności, równości, minimalnej funkcji państwa, wiara w postęp(w obu pojęciach)
2) Identyczna geneza tych dwóch- rezultat oświeceniowej reakcji burżuazji przeciw systemowi
3) W swoich celach zakładały jedność celów, dążyły do analogicznego punktu – zapewnienia maksymalnego szczęścia jak największej liczbie ludzi.
4) Utożsamiały indywidualność z rozwojem a rozwój z postępem.
5) I jeden i drugi wyrażał się dość sceptycznie o tworzeniu raju na ziemi. Celem nie powinno być dążenie doskonałości, ale uczynienie świata sprawiedliwszym i znośniejszym
6) Odrzucały utopię komunistyczną
Empiryzm
- liczą się rozum i wiara w ludzka moralność prawo jednostek o decydowaniu o własnym losie
- Każda jednostka jest najlepszym sędzią własnych potrzeb
- społeczeństwo nie ma prawa za nikogo podejmować decyzji popełnianie błędów jest normalne
Liberalizm podejmuje próbę krytyki ustroju.
- sprzeciwiali się idei monarchii absolutnej, ale także nie akceptowali nieograniczonej demokracji.
- Monarchia konstytucyjna – parlamentarna. Miałaby ona poprzez konstytucję gwarantować prawa obywateli( Anglia i jej konst niepisana)
Co ich odróżniało od liberałów z Europy?- rozbudowa aspektu politycznego
- geograficzne usytuowanie Anglii
James Mill miał najbardziej umiarkowane stanowisko za najważniejszy postulat uważał demokratyczne prawo wyborcze.
Bentham niepewny wyboru najwyższej władzy
J.S. Mill najwyższa władze składa w ręce potocznej władzy społecznej
Towarzystwa upowszechniające wiedzę;
Duży nacisk na szkolnictwo;
Gazeta „Westminster Review” (1823) –Bentham
Jeśli chodzi o kolonializm prze de wszystkim zlikwidowanie korupcji
Szkoła próbowała tworzyć społeczeństwo altruistyczne, ale dążono do systemu demokratycznego poprzedzonego powszechną edukacją. Obawa przed utrata stanu posiadania więc poziom umiarkowany. Zlikwidowanie cenzusu majątkowego i powszechny dostęp do wykształcenia.
1832 Uchwała „ First reform act” zniszczyła ona pozostałości „Ancient regimue”
14.11.02 Wykład nr 3
Angielski Ruch Robotniczy
Rok 1760 traktuje się jako punkt wyjścia do genezy brytyjskiego ruchu robotniczego. Zmiany wywołane rewolucją przemysłową spowodowały tworzenie się organizacji, które swoimi petycjami i programami tworzyły dla rządu zagrożenie.
Akt o zmowach 1799 rozszerzenie 1800 akt autorstwa Pita oraz jego przyjaciela Wilderforsta. Wczesne organizacje pozostawały pod silnym wpływem klasy średniej, niektórzy przywódcy przynależeli do warstwy arystokratycznej. Sytuacja ludnościowa w istotny sposób charakteryzuje wielkość i zasięg ruchu robotniczego. Następował istotny dynamiczny wzrost ludności np. spis ludności z 1801 10,5 mln po 50 latach 21 mln. Powstawało wiele nowych ośrodków przemysłowych – proces urbanizacyjny w połowie XVII w połowa ludności mieszkała na wsi ok. 1851 już tylko ¼ pozostała na roli
W dziejach angielskiego ruchu robotniczego można wyróżnić kilka momentów:
1) do rewolucji francuskiej -1789- przywódcy z klas średnich przejmują rolę
2) po 1789 osłabienie politycznej roli klasy średniej i radykalizacja haseł jakobinów angielskich przejmują władze w związkach- niższe warstwy
3) 1815 – upadek Napoleona
4) 1832 - moment wyodrębniający się – Marllon – zamknięcie walki klas średnich o reformę parlamentarną i rozczarowanie ta ustawą.
5) Czartyzm – lata 50 –te XIX w.
Na przełomie wieków(1792 doszło do powołania pierwszej znaczącej organizacji t j Londyńskiego towarzystwa Korespondencyjnego – duża rola propagandy. Postulaty ich nie były tylko społeczne, ale także polityczne. Sprawa powszechnego prawa wyborczego i równego przedstawicielstwa w izbach. Towarzystwo miało swą siedzibę w Londynie, ale ich taktyka była korespondencja i propagowanie idei tą metoda a więc mieli także ośrodki prowincjonalne.
Wydanie 6 aktów i ustaw anty koalicyjnych. Następują rozruchy w Szkocji. Atak władz państwowych na organizację, aresztowano przywódców np. Tomasz Hardy . Towarzystwo pod wpływem represji traciło wpływy. Przyczyną załamania była zła taktyka tj. legalna walka. Elementem, który ułatwił rozprawienie się z ruchami robotniczymi to wzrost nastrojów anty francuskich.(?). Bezpośrednio przyczyną zawieszenia działalności stały się represje.
Ustawy 1795-96 – definiowały pojęcie zdrady – Zdradza nie tylko ten, kto działa na rzecz Francji bądź radykalizacji, ale także ten, który wypowiada się na ten temat.
Powstawały jeszcze inne organizacje np.: Towarzystwo Zjednoczonych Szkotów, Zjednoczeni Irlandczycy itp.
Ustawy anty koalicyjne – 1799 i uzupełniające 1800( Prawo Huba – odwołanie ustaw anty koalicyjnych 1824 podobno ktoś podaje 1825). Ustawy zostały wprowadzone odgórnie, stały się hamulcem w rozwijaniu organizacji społecznych.
Luddyzm można uważać za swoistą formę opozycji(1811-1812 i 1817). Był to ruch wykraczający o wiele dalej niż niszczenie maszyn, ale był to także ruch przeciw głodowym płacom.
1812 Nothingham shere
1812 ogłoszenie ustawy, która jednoznacznie mówiła, że za niszczenie maszyn grozi kara śmierci.(Lord Byron – przeciw ej ustawie)
1819 – Paterloo- - Anglia przystępuje do rozwiązania kwestii społecznych(mordując ludzi – ciekawy sposób???) – hasła reformy parlamentarnej.
Lewica- Cobbett i jego artykuły popierające reformę parlamentarna Curtright
Ustawa 6 aktów (kneblujące)
- ustalała podatek 4 pensów dla gazet kosztujących mniej niż 6 było to skierowane przeciw gazetom nastawionym na odbiorcom z najniższych warstw społecznych m In pismo Williama Cobbetta „Political Register”, która kosztowała 2 pensy. Opłaty stemplowe.
- organizowanie wieców grupy większej niż 50 osób całkiem zabronione
- rewizje w mieszkaniach osób podejrzanych o działalność gospodarczą
- zakaz noszenia broni bez zezwolenia władz
Czartyzm -1837 (program no chyba każdy zna 6 punktów Monika kazała mi napisać)
1.Równe okręgi wyborcze
2. Powszechne prawo głosowania dla wszystkich dorosłych mężczyzn
3. Co roczne wybory do parlamentu
4. Zniesienie cenzusu majątkowego w stosunku do kandydatów na posłów
5. Tajne głosowanie
6. Diety poselskie
Upadek
- rozbicie wewnętrzne prawica(Lovett), centrum(o’Connor), lewica( najmniej licząca się O’Braien)
- Jonnes i Hardy sporo poglądów wspólnych z Marksizmem(1848 Marks i Engels w Londynie.)
- socjalizm utopijny – Owen R. o wiele bardziej praktyczny niż ci dwaj z Francji. W 1812 roku działał na rzecz rozwoju szkolnictwa, Postulował zamiast ustawy dla ubogich wprowadzić placówki dla bezrobotnych. Bez praktyczne rozpanoszenie się maszyn. Sprawa podziału dóbr
Owenistyczna szkoła socjalna – Comb, Grey, Thompson, Bray. Osoby od założeń lokowskich Rewerstone i Hodsky.
21.11.02 WYKŁAD 4
Kwestia Irlandzka
Związek Orański- dzisiaj działający
Wyspa zielona, szmaragdowa- tradycyjnie 4 podstawowe prowincje dzielone na hrabstwa: Lainster Winster, Conac, Ulster.
Irlandia północna to 6 hrabstw w prowincji Minster, najważniejszym z hrabstw był Belfast
W okresie wczesnochrześcijańskim wyspa ta była jedynym terytorium, którego nie podbiły legiony rzymskie, w tym okresie można zaobserwować silna działalność misyjną.
Św. Patryk V w.- porównywano tę postać do naszego św. Wojciecha. Szybkie przyjęcie chrześcijaństwa, kolejne stulecia w okresie wczesno – feudalnym cechują się rozkwitem kultury celtyckiej. Szybki rozwój wyspy został zahamowany przez najazdy Normanów, którzy ...