Podstawy Nauki
o Przedsiębiorstwie
¡
Przedsiębiorstwo, przedsiębiorczość, firma
¡
Decyzje załoŜycielskie i cele przedsiębiorstw
¡
Otoczenie przedsiębiorstwa i konkurencyjność
¡
Zasoby przedsiębiorstwa i ich analiza
¡
Działalność podstawowa, cykl Ŝycia firmy
¡
Decyzje inwestycyjne i finansowe
¡
Rozwój i innowacyjność, ryzyko w działalności
gospodarczej
Katedra Ekonomiki Przedsiębiorstw
http://kep.wzr.pl/
Dr Joanna Pioch pioch@wzr.pl
http://pe.ug.gda.pl/kurs/650
Hasło: NOP2009
Literatura podstawowa
Podstawy nauki o organizacji: przedsiębiorstwo
jako organizacja gospodarcza / red. nauk.:
Stanisław Marek, Maria Białasiewicz. Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008.
¡
NAUKA O PRZEDSIĘBIORSTWIE
z załoŜenia przyjmuje podejście
Praca zbiorowa pod red. S. Marka, Podstawy ekonomiki
przedsiębiorstw, Szczecin 1998-2001
¡
INTERDYSCYPLINARNE
Praca zbiorowa pod red. L. Pawłowicza, Wybrane
zagadnienia ekonomiki przedsiębiorstw, Gdańsk 2001
¡
MoŜliwe modele przedsiębiorstwa
MoŜliwe modele przedsiębiorstwa
EKONOMICZNY
wiąŜą się z nim takie kategorie jak koszty, zyski nakłady, efekty,
efektywność uŜycia zasobów
FINANSOWY
system zasobów mających swoją wartość finansową,
przekształcanych w strumienie finansowe
PRODUKCYJNY
układ przetwarzający energię i materię w produkt
ORGANIZACYJNY
przedsiębiorstwo ma cele, misję, strukturę, szczeble, poziomy
kierowania
PRAWNY
podmiot praw i obowiązków, konstrukcja prawna zgodna z
istniejącym ustawodawstwem
SOCJO- PSYCHOLOGICZNY
głównym aktywem są ludzie, realizują cele, władza,
autorytet, motywacja, style zarządzania
ETYCZNY
zachowania w kontekście norm moralnych i akceptowanych
wzorców zachowań
T. Gruszecki – „teoria firmy w okruchach”
1
Cel: organizacja jako czynnik
stabilizujący strukturę. Dynamicznie
– minimalizacja kosztów
transakcyjnych jako czynnik
sprawczy ewolucji form organizacji.
Przedsiębiorstwo = splot kontraktów
Cel: utrzymanie
zdolności i
optymalizacja
technicznej
sprawności
wytwarzania
Cel: układy
róŜnych celów
cząstkowych
Definicja przedsiębiorstwa
Modele przedsiębiorstwa
Techniczny
Cel: spójność ustroju prawnego
formy z pozostałymi modelami
firmy (w tym etycznym).
Szybkość i przejrzystość
procedur prawnych.
Cel: zaufanie,
racjonalizacja
kosztów
funkcjonowania
KODEKS CYWILNY ART. 55
definiuje przedsiębiorstwo jako zespół
składników materialnych
i niematerialnych przeznaczonych do
realizacji określonych zadań
gospodarczych, które obejmuje wszystko
co wchodzi w skład przedsiębiorstwa
Organizacyjny
Instytucjonalny
Cel: zgodność
postępowania
pracowników z
celami
przywództwa
Modele
przedsiĘbiorstwa
Cel:
maksymalizacja
zysku
Prawny
Etyczny
Cel:
maksymalizacja
wartości firmy
Mikro
ekonomiczny
Behawioralny
Finansowy
Definicja przedsiębiorstwa wg KC
Przedsiębiorstwo – pojęcie St. Sudoł
A W SZCZEGÓLNOŚCI
:
¡
Firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia
indywidualizujące przedsiębiorstwo
¡
Księgi handlowe i tajemnice przedsiębiorstwa
¡
Nieruchomości i ruchomości naleŜące do
przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały
¡
Patenty, wzory uŜytkowe i zdobnicze
¡
Zobowiązania i obciąŜenia, zw. z prowadzeniem
przedsiębiorstwa
¡
Prawa wynikające z najmu i dzierŜawy lokali
zajmowanych przez przedsiębiorstwo
Przedsiębiorstwo jest jednostką (podmiotem)
¦
prowadzącą działalność gospodarczą
¦
motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych
¦
mającą na celu zaspokojenie potrzeb innych podmiotów
Ŝycia społecznego
¦
przez wytwarzanie produktów i/lub świadczenie usług
¦
przy czym działalność ta prowadzona jest samodzielnie
na ryzyko właścicieli
Przedsiębiorstwo – elementy (1)
Przedsiębiorstwo – elementy (2)
WEWNĘTRZNE
Czynnikiem syntetyzującym te elementy jest
PRZEDSIĘBIORCA
, który z rozproszonych i
dla siebie samych nieproduktywnych elementów
- Kapitał (rzeczowy i finansowy)
- Ludzie
- Wynalazczość (postęp)
- Informacja
ZEWNĘTRZNE
- Odbiorcy - klienci
- Dostawcy
- Społeczność lokalna - region
- Państwo
TWORZY PRZEDSIĘBIORSTWO
2
Przyczyny braku jednolitej
definicji przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwo – elementy (3)
Odmienne podejście ze strony róŜnych dyscyplin
naukowych
¡
Przedsiębiorca = innowator (Schumpeter)
Inne usytuowanie w gospodarce narodowej oraz inny
zakres samodzielności (autonomii) decyzyjnej
w zaleŜności od ustroju gospodarczego
Przedsiębiorca = właściciel (róŜni autorzy)
¡
Przedsiębiorca = menedŜer (Veblen)
Bardzo duŜe zróŜnicowanie przedsiębiorstw
Przedsiębiorca = ryzykant (Knight)
¡
Zanikanie jednych form przedsiębiorstw,
powstawanie innych
¡
Wyodrębnienie ekonomiczne
Atrybuty cechy przedsi
ę
biorstwa
alienacja, samofinansowanie, samodzielność
oznacza Ŝe:
¡
przedsiębiorstwo ma odrębność majątkową,
¡
reprodukuje zuŜywane zasoby poprzez
sprzedaŜ wyrobów lub usług i osiąganie
odpowiedniej rentowności,
¡
dochody pracowników zaleŜą od wyników
produkcyjnych i ekonomicznych firmy –
wspólny interes,
•
WYODRĘBNIENIE EKONOMICZNE –
ALIENACJA
•
WYODRĘBNIENIE PRAWNE
•
WYODRĘBNIENIE TECHNICZNO-
ORGANIZACYJNE
Wyodrębnienie ekonomiczne
Wyodrębnienie prawne
Oznacza zdolność firmy do podejmowania
działań prawnych, takich jak zawieranie umów,
zaciąganie kredytów bankowych
np. występowanie jako odrębny podmiot w
obrocie towarowym
działalność gospodarcza związana jest z ryzykiem
nie uzyskania oczekiwanych dochodów lub poniesienia
nieoczekiwanych strat
rozwój firmy poprzez powiększanie majątku trwałego
zaleŜy od moŜliwości wygospodarowania środków na
inwestycje
samodzielność - samodecydowanie przedsiębiorstwa
przejawia się autonomią wewnętrzną i zewnętrzną,
która zwykle jest ograniczona w przedsiębiorstwach
państwowych lub działających w ramach koncernu
Osobowość prawną uzyskuje się przez wpis do
Krajowego Rejestru Sądowego
3
Wyodrębnienie techniczno
organizacyjne
Rola rejestrów KRS
Oznacza, Ŝe dana firma posiada sobie
tylko właściwą strukturę organizacyjną,
pozwalającą jej w zorganizowany sposób
wykonywać określone zadania
ZAPEWNIENIE DOSTĘPU DO JAWNEJ,
WIARYGODNEJ INFORMACJI
O PODMIOTACH GOSPODARCZYCH, CO WINNO
SŁUśYĆ ZWIĘKSZENIU BEZPIECZEŃSTWA
OBROTU GOSPODARCZEGO
Wyodrębnienie techniczne i organizacyjne
tworzy podstawy formułowania
wyodrębnienia ekonomicznego
Zasady działalności firm
Zasada gospodarności
Ogólna zasada racjonalnego postępowania
mówiąca o tym, Ŝe maksymalny stopień
realizacji celu osiąga się poprzez
¡
ZASADA GOSPODARNOŚCI
¡
ZASADA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
uzyskanie większego efektu przy danym
nakładzie środków lub
uzyskanie oczekiwanego efektu przy uŜyciu
minimalnego nakładu środków
¡
ZASADA RENTOWNOŚCI
¡
ZASADA RACHUNKU EKONOMICZNEGO
Zasada gospodarności
Zasada przedsiębiorczości
MoŜe przyjmować 2 postaci
1) zasada największej wydajności
2) zasada oszczędności środków
Sposób uŜycia środków zgodny z zasadą
racjonalnego gospodarowania nazywa się
optymalnym uŜyciem środków
w przeciwieństwie do ich marnotrawstwa
które jest przejawem nieracjonalności działania
Sensu largo:
gotowość do podejmowania oraz twórczego
rozwiązywania problemów
Sensu stricte:
zespół cech warunkujących bycie dobrym
przedsiębiorcą
4
Zasada przedsiębiorczości
Zasada rentowności
¡
ekspansywność, rozwój, poprawa sytuacji
¡
wyszukiwanie i wykorzystywanie pojawiających się okazji
aby sprostać zwiększającej się konkurencji
¡
zrywanie z tradycyjnymi sposobami produkowania
i dystrybucji dóbr i usług
¡
to coś więcej niŜ przestrzeganie zasady ekonomiczności,
¡
imperatyw maksymalnie twórczego podejścia do zasobów
kadrowych i materialnych firmy w celu wykorzystania
pojawiających się nowych moŜliwości i elastycznego
przystosowania się do zmieniających się warunków
Samowystarczalność
oznacza osiąganie zysku ze sprzedaŜy dóbr i/lub
usług w pewnym okresie
Pozwala na pokrywanie z nadwyŜką kosztów
zbywanej produkcji dochodami z jej sprzedaŜy
Przestrzeganie tej zasady wiąŜe się z koniecznością
prowadzenia ewidencji księgowej oraz kalkulacji
kosztów za usługi i/lub wyroby
Zasada rachunku
ekonomicznego
Zasada rentowności
Rachunek ekonomiczny jest narzędziem realizacji
zasady gospodarności, pozwala lepiej wykorzystywać
zasadę rentowności oraz ma silny związek z zasadą
przedsiębiorczości
Stosowanie zasady rentowności pozwala
dokonać kwantyfikacji celu
A to umoŜliwia
określenie stopnia realizacji
zasady gospodarności
w przedsiębiorstwie
Oznacza on sposób mierzenia nakładów i efektów
działalności gospodarczej sprzyjający podejmowaniu
optymalnych decyzji
dla maksymalizacji efektów uŜytkowych
Zasada rachunku
ekonomicznego
Cele przedsiębiorstw
TEORIA FIRMY: KRYTERIUM
PODEJMOWANIA OPTYMALNYCH
DECYZJI JEST
CEL FIRMY
Zmusza do myślenia kategoriami alternatywy
oraz stosowania narzędzi matematycznych
i wymiernych elementów rachunku
Tam gdzie nie ma konieczności
lub moŜliwości wyboru
NIE WYSTĘPUJE problem optymalizacji
a więc nie ma takŜe rachunku ekonomicznego
¡
Cel główny kaŜdej organizacji -
przetrwanie/istnienie
¡
Cel: poŜądany, przyszły stan rzeczy
¡
Charakter organizacji wyznacza środki
(cele), dzięki którym przetrwanie jest
moŜliwe do osiągnięcia
5