Aminykateholowe• Adrenalina• Noradneralina• Dopamina CZYNNIKI PROWOKUJĄCE UWALNIANIE HORMONU RDZENIA NADNERCZY• Pobudzenie nerwowe• Czynniki stresowe• Silne przeżycia emocjonalne• Niektóre leki• Hipoglikemia• Hipoksja (duszenie)• Wstrząs MECHANIZM DZIAŁANIA HORMONÓW RDZENIA NADNERCZY NA KOMÓRKI DOCELOWERECEPTORY (elementy błony komórkowej):• alfa adneregiczne (pobudzane głównie przez noradrenaline)– alfa1– alfa2 • beta adneregiczne (pobudzane głównie przez adrenalinę)– beta1– beta2 ZMIANY W UKŁADZIE SERCOWO-NACZYNIOWYM W WYNIKU DZIAŁANIA HORMONÓW RDZENIA NADNERCZY• Przyśpieszenie czynności serca• Wzrost siły skurczu mięśnia sercowego z następowym zwiększeniem objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca• Skurcz tętniczek:– krążenia nerkowego– krążenia skórnego– krążenia trzewnego• Rozkurcz tętniczek:– krążenia mięśniowego– krążenia wiecowychNastępczy wzrostem ciśnienia skurczowego i obniżenie ciśnienia rozkurczowego – większa amplituda skurczowo-rozkurczowa
(zwiększa się przepływ krwi przez mięśnie, utrzymuje się zmieniony przepływ sercowy i mózgowy, maleje przepływ przez narządy np. Układ trawienny i skórę, który ma mniejsze znaczenie dla przetrwania np. Stresu) ZMIANY METABOLICZNE W WYNIKU DZIAŁANIA HORMONÓW RDZENIA NADNERCZY• Pobudzenie glikogenezy w wątrobie• Wzmożenie lipolizy i uwalniania wolnych kwasów tłuszczowych oraz ich metabolizmu z użycia glukozy w tkankach• Pobudzenie glukloneogenezy• Pobudzenie wydzielania glukagonu• Zahamowanie uwalniania insuliny INNE ZMIANY W WYNIKU DZIAŁANIA HORMONU RDZENIA NADNERCZY• Pobudzenie wentylacji płuc• Hamowanie agregacji płytek krwi• Udział w mechanizmie ejakulacji• Regulacje uwalniania reniny• Pobudzenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego• Rozluźnienie mięśni gładkich:– przewodu pokarmowego– oskrzeli– pęcherza moczowego• Wzmożenie napięcia skurczowego zwieraczy głosowych HORMONY KORY NADNERCZY• Mineralokortykoseroidy ALDOSTERON wydzielane w warstwie zewnętrznej (kłębkowej) działają przede wszystkim gospodarkę minerałami, zwłaszcza transport komórkowy elektrolitów • Glikokortykosteroidy KORTYZON; KORTYKOSTERON; wydzielane w warstwie środkowej (pasmowatej) wywierają wpływ głównie na metabolizm białek, tłuszczów, węglowodanów • Androgeny ANDROGENY; ESTROGENY; wydzielane w warstwie wewnętrznej (siadkowatej) u mężczyzn podobne działanie jak testosteron a u kobiet ważny prekursor estrogenu w okresie menopauzalnym. GŁÓWNE BDŹCE PROWOKUJĄCE UWALNIANIE MINERALOKORTYKOSTEROIDÓW (aldosteron)• Wzrost zwartości we krwi angiotensuny II i III• Zwiększenie stężenia K+ i zmniejszenie stężenia jonów na+ we krwi• Zmniejszenie objętości krwi lub płynu zewnątrz komórkowego• Bardzo duże zwiększenie wydzielania hormonu adrenokortykorowego (ACTH) przez część gruczołową przysadki• Estrogeny• Pobudzenie receptorów beta adrenalgicznych NASTĘPSTAWA DZIAŁANIA BIOLOGICZNEGO MINERALOKORTYKOSTEROIDÓW (aldosteronu) NA KOMÓRKI DOCELOWE
• Zwiększenie wychwytania zwrotnego jonu na+ i wydzielania jonów K+ przez komórki kanalików nerkowych• Zwiększenie wchłaniania jonów na+ przez komórki gruczołów potowych, ślinowych i nabłonkowych nabłonka jelitowego• Zwiększenie objętości płynu zewnątrz komórkowego, co powoduje zwiększenie objętości wyrzutowej serca i wzrost ciśnienia tętniczego REGULACJA WYDZIELANIA GLIKOKORTYKOSTEROIDÓW
(KORTYZON; KORTYKOSTERON)Wytwarzanie i wydzielanie glikokortykosterydów (kortyzon; kortykosteron) jest regulowane wyłącznie przez hormon aminokortykotorowy (ACTH) DZIAŁANIE GLIKOKORTYKOSERYDÓW NA KOMÓRKI DOCELOWE1. Zmiany anaboliczne narządowe• wzmożenie glukogenezy2. Zmiany w metabolizmie białek• zwiększenia katabolizmu białek i mobilizacja aminokwasów z tkanek poza wątrobowych zwłaszcza w mięśniach (zaniki mięśniowe w tkance kostnej- osteooporoza)• zwiększenie stężenia aminokwasów we krwi• zwiększenie transportu błonowego aminokwasów w komórkach wątroby połączony ze zwiększoną syntezą w niej białek i równoczesnym zmniejszeniem syntezy w innych tkankach• zwiększeniem przemiany aminokwasów w komórkach wątroby• duże zwiększenie syntezy białek w tkankach przewodu pokarmowego3. Mobilizacja kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej i jej spalanie• zwiększają filtrację kłębuszkową i wzmagają diurezę• zwiększają reaktywność skurczową naczyń krwionośnych• potęgują działanie adneraliny i noradneraliny na naczynia krwionośne• wpływają pobudzająco na kurczliwość mięśnia sercowego (działanie inotropowo-dodatnie)• hamują wydzielanie hormonu uwalniającego adnerokortykotropowy z podwzgórza i samego hormonu adnerokortykotropowego DZIAŁANIE GLIKOKORTYKOSERYDÓW • Zmniejszają liczbę lipidów, limfocytów i bezofilów, a zwiększają liczbę działań granulocytów obojętnochłonnych, krwinek czerwonych i płytek krwi• Wywołują zanik tkanki limfoidalnej w całym organizmie, zmniejszenie wytwarzania globulin.• Zmniejszają nadwrażliwość organizmu na działanie alergenów poprzez hamowanie uwalniania histaminy, w czasie reakcji antygen przeciwdziałaZespół Cushinga - nadmiar produkcji hormonów przez korę nadnerczy spowodowana jego gruczolakiem
Cechy charakterystyczne:– otłuszczenie ciała– rozstępy skórne na powłokach brzucha, pośladkach (zanik białek)– cukrzyca– zmniejszona odporności HORMONY WARSTWY SIATKOWATEJ NADNERCZY1. ANDROGENY• dehydroepianrosterom (DHEA)• androstendion• testosteron2. ESTROGENY I PROGESTERON (w niewielkiej ilości) DZIAŁANIE ANDROGENÓW1. Pobudzają proliferalację komórek dojrzewających tkanek2. Pobudzają biosyntezę białek w tkankach
(dlatego określane są jako hormony anaboliczne)3. w okresie dojrzewania pobudzają wzrost na długość i zwiększenie masy mięśni4....