7.03.2009
Rynek finansowy- pojęcie
Rynek finansowy można określić jako ogół transakcji papierami wartościowymi będącymi instrumentami udzielania kredytów krótko- średnio i długoterminowych;
Rynek finansowy dzieli się na:
- rynek pieniężny
- rynek kapitałowy
Kryteria wyodrębnienia z rynku finansowego rynku kapitałowego, pieniężnego
· Kryterium czasu dysponowania środkami przez podmiot finansujący własna działalność
· Kryterium celów, na które podmiot decyduje się przeznaczyć uzyskane środki
Rynek pieniężny
· Przepływ pieniądza następuje poprzez udzielanie kredytu (pożyczki) albo sprzedaży papierów wartościowych
· Udzielenie pożyczek następuje głównie przez zawieranie przez banki transakcji depozytowych
· Papiery wartościowe charakterystyczne dla tego rynku – krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez państwo (weksle skarbowe) przedsiębiorstwa (weksle komercyjne), i banki /(certyfikaty depozytowe)
Rynek pieniężny
· Uczestnicy rynku pieniężnego to instytucje finansowe, organy państwowe, samorządy terytorialne podmioty gospodarcze oraz podmioty fizyczne
· Największą rolę na tym rynku odgrywają banki
Uwaga !!!
· Rynek ten może być wykorzystywany także do długoterminowego inwestowania (zaspokajania długoterminowych potrzebna pieniądz)
· Jest to wynikiem tzw. Rolowania
· Występuje to w sytuacji gdy posiadacz wolnych środków pieniężnych nie wycofuje ich po umorzeniu danej emisji papierów krótkoterminowych, ale przeznacza je na następne, zaś emitent przeznacza środki uzyskane z e sprzedaży kolejnej emisji na wykup emisji, której termin umorzenia upływa równocześnie
Rynek finansowy
· Poza tym szczególnym przypadkiem rynek pieniężny jest wykorzystywany głównie do zarządzania płynnością
· Płynność – zdolność do terminowego regulowania zobowiązań
Rynek kapitałowy
· Rynek kapitałowy średnio i długoterminowy na którym kapitał jest pozyskiwany i lokowany poprzez emisję instrumentów finansowych o terminie trwania dłuższym niż jeden rok
· Rynek długoterminowych papierów wartościowych, ułatwiających przepływa kapitału między jego właścicielami (inwestorami) a użytkownikami (emitentami)
Rynek papierów wartościowych
Występują na nim różne instrumenty finansowe. Rynek ten charakteryzuje się ponadto wysoką płynnością transakcji giełdowych i pozagiełdowych oraz dużymi możliwościami zdobywania kapitału u jego pomnażania. Ryzyko zawieranych transakcji na tym rynku jest bardzo duże co wymaga z dużej zmienności koniunktury, decyzje inwestycyjne na tym rynku podejmowane są w warunkach dużej niepewności i ryzyka
Rynek walutowy
Rynek walutowy to rynek na którym dokonuje się transakcji kupna i sprzedaży walut na dowolnym termin. Oznacza to że w transakcji walutowej funkcjonują dwie waluty, to jest ta, która się sprzedaje i ta którą się kupuje. Rynek walutowy dzieli się na rynek spot inaczej nazywany rynkiem natychmiastowym lub kasowym i rynek terminowy (forward). Na rynku spot w wyniku przeprowadzonej transakcji waluty stawiane są do dyspozycji nawzajem przez kontrahentów na drugi dzień roboczy po dniu zawarcia transakcji. Natomiast na rynku terminowym waluty są dostarczane w dowolnym dniu w przyszłości
Rynek instrumentów pochodnych
· Instrumenty pochodne (derywaty) to takie instrumenty finansowe, których wartość zależy od wartości innych aktywów, na które instrumenty te zostały wystawione. Są one nazywane bazowymi, pierwotnymi lub podstawowymi
· Do instrumentów pochodnych zaliczamy opcje, warranty, instrumenty forward, instrumenty futures, oraz swap
· Umożliwiają one inwestorom zakup lub sprzedaż aktywów bazowych w przyszłości po cenie ustalonej w momencie wystawienia instrumentu
Instrumenty pochodne dają możliwość:
· Zabezpieczania się – (hedging) przed niekorzystnymi zmianami cen aktywów bazowych (ubezpieczenie pozycji zajmowanej na rynku kasowym)
· Spekulacja – polega na zawieraniu transakcji opartych na przewidywaniu kierunku zmian cen dóbr będących przedmiotem instrumentów finansowych. Oparta jest na możliwości wykorzystania tzw. Dźwigni finansowej i może przynieść wysokie zyski a równocześnie obarczona jest wysokim ryzykiem
· Zawierania transakcji arbitrażowych – polegają na równoczesnym kupowaniu i sprzedawaniu tego samego dobra na różnych rynkach jeżeli są one tam różnie wycenione. W tym wypadku istnieje możliwość osiągnięcia zysku bez ponoszenia ryzyka
Rynek kapitałowy może być definiowany w szerokim lub wąskim znaczeniu.
Rynek kapitałowy w szerokim znaczeniu
W szerokim znaczeniu rynkiem kapitałowym określa się strumienie finansowe przepływające od jednostek lokujących kapitał do inwestorów, z przeznaczeniem ich na finansowanie inwestycji. Kapitał jest przeznaczany za pośrednictwem banków i innych instytucji finansowych lub przez rynki papierów wartościowych.
Rynek kapitałowy w wąskim znaczeniu
W węższym znaczeniu rynek kapitałowy jest utożsamiany z rynkiem papierów wartościowych (głównie akcji i obligacji)
W ramach rynku papierów wartościowych wyróżnia się :
· Rynek pierwotny
· Rynek wtórny
Rynek pierwotny:
Rynek pierwotny jest to cześć rynku kapitałowego, na którym emitent w celu zgromadzenia kapitału sprzedaje nowo emitowane akcje nabywcom czyli inwestorom. Na rynku tym realizowane są tylko operacje polegające na emisji nowych walorów. Jest on podstawą tworzenia i funkcjonowania rynku wtórnego.
Rynek wtórny:
Rynek wtórny jest to część rynku kapitałowego, na którym obrót papierami wartościowymi odbywa się między nabywcami czyli inwestorami. Emitent z tego rynku jest wyłączony.
Emisja sprzedaż akcji ( innych papierów wartościowych ) odbywać się może według:
· Ceny stałej
· Ceny zmiennej
· Metody będącej kombinacją dwóch poprzednich metod
Emisja według ceny stałej
Przy wykorzystaniu tej metody w ofercie ustala się jedną, sztywną cenę i inwestorzy akceptując ją, kupują akcje (inne papiery wartościowe) uznając ją za zbyt wysoką, nie realizują zakupu
Emisja według ceny zmiennej (czułej)
W ramach tej metody w ofercie sprzedaży określana jest tylko cena minimalna papierów ( lub cena widełkowa, tj. minimalna i maksymalna) faktyczna cena transakcji ustalana jest na podstawie złożonych przez inwestorów zamówień
Metoda kombinowana
Oparta jest ona na prostych technikach marketingowych zwana book building (budowanie księgi zamówień) polega ona na bardziej aktywnym zaangażowaniu potencjalnych inwestorów nabywców walorów w proces ustalania ceny papierów wartościowych. W ramach budowania księgi zamówień emitent papierów oraz dom maklerski lub bank inwestycyjny ustalają jedynie widełki ceny emisyjnej (sprzedaży) papierów, następnie po opublikowaniu prospektu emisyjnego, kieruje do potencjalnych inwestorów zapytanie dotyczące ewentualnego zainteresowania ofertą. Zapytania te zawierają również prośbę o określenie wielkości ewentualnego zakupu oraz podania preferowanej ceny papierów. Po zakończeniu tej fazy przygotowania sprzedaży, dom maklerski analizuje odpowiedzi inwestorów i na ich podstawie przygotowuje dla emitenta rekomendacje ceny emisyjnej. Ostateczna cena emisyjna podawana jest przed rozpoczęciem sprzedaży papierów na rynku. Book bullding pozwala na ograniczenie ryzyka nietrafienia ceny (tj. przeszacowania i niedoszacowania), umożliwia bardziej aktywny udział potencjalnych nabywców, a co za tym idzie prawidłowe rozpoznanie rynku i ewentualnego popytu zapewnienia przejrzystości procesów ustalenia ceny i sprzedaży papierów na rynku.
Funkcje wtórnego rynku kapitałowego
· Wpływa na mobilizacje kapitału
· Następuje na nim transformacja kapitału
· Następuje ocena kapitału
Stosowanie ceny zmiennej pry emisji papierów wartościowych pozwala na:
· Wyeliminowanie ryzyka niedoszacowania lub przeszacowania ceny oferowanych walorów
· Elastyczne i dostosowane do sytuacji na rynku sterowanie popytem
· Maksymalizacja dochodów ze sprzedaży emisji papierów wartościowych
· Osiągnięcie celu oferty, skuteczność emisji tzn. jej zamknięcie, sprzedaż wszystkich oferowanych papierów wartościowych po najlepszej w danej chwili cenie
Funkcje wtórne rynku kapitałowego
· Wpływa na mobilizację kapitału
· Następuje na nim transformacja kapitału
· Następuje ocena kapitału
Wpływa na mobilizację kapitału
W zależności od sposobu i skuteczności działania rynku wtórnego inwestor podejmuje decyzję inwestycji w papiery wartościowe bądź też postanawia ulokować swoje pieniądze w inny, bardziej – jego zdaniem- atrakcyjny sposób. Organizacja rynku oraz wysokość cen akcji wpływają na pojawienie się nowych emisji.
Następuje na nim transformacja kapitału
Kapitał może przybierać różne formy w zależności od sytuacji na rynku i atrakcyjności poszczególnych lokat
Następuje ocena kapitału
Każdy emitent w momencie wprowadzania papierów wartościowych na rynek – określa warunki jakie wiążą się z emisją. W przypadki akcji spółki jest to przede wszystkim cena emisyjna po której inwestorzy kupują akcje. Ocena wysokości ceny emisyjnej jest szczególnie trudna w przypadku pierwszej emisji publicznej. Często cena emisyjna nie odpowiada – określonej później, bezpośrednio po zakończeniu emisji – cenie rynkowej akcji. Gdy cena akcji na rynku wtórnym przewyższy emisyjną, oznacza to, że akcje sprzedano zbyt tanio i korzyści odnieśli ci inwestorzy, którzy kupili je na rynku pierwotnym. Straciła natomiast spółka emituj aa akcje, ponieważ mogła ustalić cenę emisyjna na wyższym poziomie. A inwestorzy też kupiliby akcje. W przypadku odwrotnym, kiedy cena emisyjna okaże się wyższa od giełdowej, straty bezpośrednie ponoszą inwestorzy którzy, kupili akcje na rynku pierwotnym. Zyskuje spółka ponieważ kapitał zasilający ja był wyższy. Zysk cen należy jednak oszacowywać ostrożnie. Ponieważ straty poniesione przez inwestorów mogą się negatywnie odbić na odbiorze spółki na rynku i ewentualnie zmniejszyć zainteresowanie kolejna emisja akcji. Prawdopodobieństwo nieprawidłowego określenia ceny emisyjnej jest mniejsza, gdy podwyższa kapitał spółka notowana na giełdzie, ponieważ cena ta dla kolejnej emisji będzie kształtować się blisko poziomu ceny giełdowej.
Rodzaje obrotu na rynku kapitałowym wtórnym
Najbardziej zorganizowanym i bezpiecznym jest giełdowy obrót papierami wartościowymi. Centralna instytucja która organizuje transakcje kupna- sprzedaży papierów wartościowych w obrocie giełdowym wtórnym jest giełda papierów wartościowych. Obrót giełdowy jest publiczny i opiera się na szczególnych unormowaniach prawnych i odbywa się według ustalonych procedur. Przeznaczony on jest dla spółek o odpowiedniej wielkości i dojrzałości. Emitent który chce wprowadzić wyemitowane przez siebie papiery wartościowe do obrotu giełdowego musi spełnić wiele wymagań. Najważniejsze z nich to odpowiednia wielkość majątku, wieloletnia działalność gospodarcza, dobre wyniki finansowe oraz wiele innych. Ponadto emitent musi uzyskać zgodę na dopuszczenie do obrotu giełdowego.
Obrót pozagiełdowy (OTC – Over the CounterMerket) odbywa się on poza obrotem na giełdach papierów wartościowych stanowiąca część kapitałowego rynku wtórnego.
Rynek ten przeznaczony jest dla podmiotów, które chcą zgromadzić kapitał w drodze oferty publicznej, ale nie mogą lub nie chcą być notowane na giełdzie. Na rynku tym znajdują się papiery wartościowe dopuszczone przez Komisję Papierów Wartościowych do obrotu.
Rynek pozagiełdowy jest rynkiem publicznym uregulowany jest przepisami prawnymi i procedurami postępowania. Cechą charakterystyczną są mniejsze wymagania niż w przypadku obrotu giełdowego, ale jest on bardziej ryzykowny od rynku giełdowego.
Transakcje na rynku pozagiełdowym przeprowadzane są przez domy maklerskie na zasadach kontrolowanych lub za pośrednictwem giełd elektronicznych. Domy maklerskie działają na tym rynku głównie jako dealerzy, oferując kupno i sprzedaż papierów wartościowych na własny rachunek
Obrót prywatny jest rozumiany jako nabywanie i sprzedaż papierów wartościowych między inwestorami z pominięciem nie tylko giełdy ale również możliwości wykorzystania środków masowego przekazu. Obrót prywatny dotyczy także papierów wartościowych wszystkich tych podmiotów, które nie otrzymały bądź nie występowały o zgodę do Komisji Papierów Wartościowych i Giełd na dopuszczenie papierów wartościowych do publicznego obrotu.
Obrót na rynku prywatnym jest najstarsza forma obrotu papierami wartościowymi. Transakcje kupna sprzedaży pomiędzy inwestorami są dokonywane w drodze bezpośrednich negocjacji lub zz pośrednictwem maklerów i dealerów.
Obrót na tym rynku nie ma charakteru publicznego. Odbywa się on z zachowaniem norm prawnych, ogólnych i szczegółowych dotyczących rynku kapitałowego, obowiązujących w danym kraju. Rynek prywatny ma charakter rynku niezorganizowanego.
Podział rynków kapitałowych ze względu na poziom ich rozwoju
· Rynek rozwinięty- mają decydujące znaczenie na rynkach światowych ze względu na koncentrację kapitału i dużą skalę obrotów. Ich zaleta jest wysoka płynność, która umożliwia przeprowadzenie dużych operacji kapitałowych przy wykorzystaniu wszystkich rodzajów instrumentów finansowych
· Rynki rozwijające się – nie maja dużego znaczenia zarówno na rynku wewnętrznym jak i międzynarodowym, ale wykazują dynamiczny rozwój (stopniowo wzrasta ich rola – zwłaszcza na rynku krajowym). Na tych rynkach obejmujących ponad 60 państw działają międzynarodowe instytucje finansowe zainteresowane lokatami w papiery wartościowe na rynkach zagranicznych.
Podział według kryterium znaczenia i zasięgu oddziaływania rynków kapitałowych
· Rynki lokalne – są to rynki które kierują popyt na kapitał i podaż kapitału miejscowego środowiska podmiotów gospodarczych i inwestorów. Głównie są to rynki obrotu pozagiełdowego papierami wierzytelnościowymi ( np. obligacje komunalne. akcje małych i średnich spółek o zasięgu lokalnym
· Rynki regionalne – tworzone one sa wokół regionalnej giełdy papierów wartościowych. Powiązane są z większą aglomeracja miejsko-przemysłową, rozwiniętym handlem towarowym oraz infrastrukturą banków i innych instytucji finansowych. Mogą one odgrywać ważną rolę w gospodarce krajowej oraz światowej w określonych dziedzinach przemysłu handlu i usług.
· Rynki krajowe – zaliczane s a do nich także rynki kapitałowe, które mają szerszy zasięg niż lokalny czy regionalny i mają sił oddziaływania w szerszej skali w ramach gospodarki danego państwa. Odgrywają one ważną rolę w organizowaniu obrotu kapitałem w danym państwie. Nie mają one znaczenia międzynarodowego ponieważ emitenci papierów wartościowych (akcji, obligacji) są znani tylko w kraju oraz papiery te mają niską płynność i skalę obrotów.
· Rynki światowe – główne cechy które decydują o tym że dany rynek można zaliczyć do światowego:
o Wysoki poziom obrotów kapitałowych
o Rozwinięta infrastruktura instytucji finansowych
o Operowanie wszystkimi rodzajami instrumentów kapitałowych i pełny zakres usług, którymi dysponuje rynek kapitałowy
o Uczestnika mi rynków są największe firmy o zasięgu światowym ( korporacje przemysłowe, handlowe banki i instytucje finansowe)
o Emitentami papierów wartościowych i instytucjami świadczącymi usługi pośrednictwa są podmioty zagraniczne
o Wysoka płynność instrumentów rynku kapitałowego
o Zapewnione bezpieczeństwo obrotu
o Jednolity stabilny system podatkowy zarówno dla uczestników krajowych jak i zagranicznych
Segmenty rynku kapitałowego
· Rynek papierów wartościowych
· Rynek hipoteczny
· Rynek skryptów dłużnych
· Rynek transakcji terminowych
Rynek papierów wartościowych
Odgrywa dominująca rolę na rynku kapitałowym. Na nowo powstających i rozwijających się rynkach ma on decydujące znaczenie w tworzeniu się krajowego rynku kapitałowego.
Rynek hipoteczny
Brak
Rynek skryptów dłużnych
Rynek papierów dłużnych obejmuje papiery dłużne krótkoterminowe nazywane często bonami, certyfikatami pieniężnymi, czy wekslami komercyjnymi, które są przedmiotami obrotu na rynku pieniężnym i długoterminowym, należące do rynku kapitałowego. Stanowią one rynek skryptów dłużnych. Na rynku kapitałowym forma skryptu dłużnego stosowana jest głównie do dokumentowania międzybankowych pożyczek długoterminowych, obejmujących z reguły większe środki finansowe. Ta postać pożyczek występuje również pomiędzy bankami a innymi większymi podmiotami gospodarczymi w związku z gromadzeniem przez banki kapitału na finansowanie dużych programów inwestycyjnych.
Ostatnim segmentem rynku kapitałowego jest rynek transakcji terminowych. Finansowe transakcje terminowe zawierane są w papierach wartościowych wyrażających dług oraz udział we własności, a więc głównie w akcjach I obligacjach. W transakcjach financial futures przedmiotem obrotu są wystandaryzowane kontrakty w okrągłych sumach w krótko- średnio i długoterminowych aktywach finansowych. Sprzedawca kontraktu w danego rodzaju walorach zobowiązuje się do dostarczenia w określonym terminie w przyszłości określonej ilości instrumentów finansowych według z góry ustalonej ceny. Z kolei nabywca zobowiązuje się do ich odebrania według tej ceny w ustalonym terminie. Fakt za moment ustalenia ceny i dostarczenia aktywu różnią się, pozwala określoną transakcję określić jako terminowa.
Cech rynku kapitałowego
· Przejrzystość. Zawiera się w przyjętym sposobie zawierania transakcji i informowania o zrealizowanych transakcjach. Przejrzystość rynku wyznacza zasady nabywania znacznych pakietów akcji i sposobów informowania o takich przypadkach
· Rzetelność. Związana jest przede wszystkim ze sposobem i trybem przekazywania informacji przechodzących od emitentów do publicznej wiadomości.
· Efektywność. Opiera się na zbudowanej strukturze przemysłu giełdowego, który w cor...