EMILE DURKHEIM (1858-1917)
ü Francuski filozof i socjolog
ü W 1895 roku objął pierwszą katedrę socjologii (w Bordeaux)
ü W 1902 r wykładał na Sorbonie
ü „O podziale pracy społecznej”
„Zarysy metody socjologicznej”
„Samobójstwo”
„Elementarne firmy życia religijnego”
Socjologia według Durkheima
ü To najważniejsza i najbardziej podstawowa spośród nauk społecznych
ü Metodologia: kluczowym elementem badań socjologicznych są fakty społeczne i ich obserwowalne empiryczne objawy
ü Społeczeństwa nie należy traktować jako sumy jednostek, ich interesów i działań (tzw. realizm socjologiczny) ponieważ społeczeństwo jest bytem samym w sobie
ü Rzeczywistość społeczna jest rzeczywistością samą w sobie (sui generis), która jest niepowtarzalna, unikalna, zewnętrzna w stosunku do jednostki
Fakty społeczne według Durkheima
ü Fakty społeczne to takie aspekty życia społecznego, które kształtują nasze jednostkowe działania – przekonania i sposoby zachowania, które są zinstytucjonalizowane przez zbiorowość (np. wiara, moda)
ü Fakty społeczne są zewnętrzne wobec jednostki, są bytem niezależnym od swych jednostkowych przejawów
ü Fakty społeczne wywierają nacisk na jednostkę
Jakie siły utrzymują społeczeństwo w całości, szczególnie przy procesie coraz bardziej zaawansowanego różnicowania się?
Teza Durkheima
Różnicowanie się społeczeństwa służy jego dobru (specjalizacja, podział pracy, współpraca i wymiana zasobów)
Durkheim w „O podziale pracy społecznej” *1893r) wyróżnia solidarność:
1. mechaniczną
2. organiczną
Ad 1 Solidarność mechaniczna według Durkheima
ü więzy tej solidarności są charakterystyczne dla społeczeństw pierwotnych
ü oparta jest ona na podobieństwie między jednostkami, wspólnocie przekonań i silnej świadomości zbiorowej
ü normy oparte SA na surowych sankcjach
ü prawo jest represyjne
ü na świadomość zbiorową składają się wyobrażenia zbiorowe
Ad 2 Solidarność organiczna według Durkheima
ü charakterystyczna dla społeczeństw rozwiniętych
ü opiera się na społecznym podziale pracy (zatem: współpraca i sieć zależności ekonomicznej)
ü świadomość zbiorowa odgrywa mniejszą rolę pozostawiając więcej miejsca na indywidualną inicjatywę i refleksję
ü prawo jest restytucyjne
Durham „Samobójstwo” (1897 rok)
ü postrzega samobójstwo jako akt społeczny wynikający ze stanu grupy społecznej, w której jednostka uczestniczy
ü podstawowy mechanizm rodzący samobójstwo w jego społecznym wymiarze związany jest z wewnętrzną integracją i spoistością grupy
Typy samobójstwa według Durkheima (4):
1. atomistyczne
2. egoistyczne
3. fatalistyczne
4. anomijne
Samobójstwo atomistyczne – wynika z ogromnej więzi ze społeczeństwem (np. piloci kamikaze)
Samobójstwo egoistyczne – jest skutkiem całkowitego zerwania związków z ludźmi z najbliższego kręgu (głównie z rodziną)
Samobójstwo fatalistyczne – wynika z przekonania danej jednostki o przeznaczonej jej śmierci (zwłaszcza na podłożu religijnym i filozoficznym)
Samobójstwo anomijne – występuje w sytuacji braku jakichkolwiek regulacji normatywnych, kiedy zostają zniesione ograniczenia (np. podczas zmiany systemu politycznego)
Anomia według Durkheima
ü to stan osłabienia, zaniku lub wzajemnej sprzeczności norm społecznych
ü może prowadzić do naruszenia równowagi społecznej, poczucia bezsensowności, bezcelowości i rozpaczy
ü w skrajnych przypadkach to rozpad danego systemu norm jako całości i zanik więzi społecznych
Anomia według Roberta Merona XX wiek to rozbieżność między celami działania a środkami do ich realizacji
...