systemu ocean-atmosfera oraz biosfery
w dziejach planety Ziemia
Jacek Piskozub – wykład habilitacyjny
IOPAN, Sopot, 29 września 2005
Czy Ziemia ma szczęście?
Cechy sprzyjające utrzymaniu biosfery:
●
właściwa odległość od Słońca
●
właściwa wielkość planety
●
duży satelita (Księżyc)
●
tektonika płyt
●
ciekła woda (oceany)
●
atmosfera (tlen, ozon)
tektonika płyt
Zmiana poglądów o historii Ziemi:
Tradycyjne poglądy:
●
gradualizm (w opozycji do katastrofizmu),
●
jednostonny kierunek przemian (teleologia),
●
hipoteza Gaji (
hipoteza Gaji (
Lovelock, 1979
Lovelock, 1979
)
Zmiany (ostatnie 20 lat):
●
gradualizm i katastrofizm,
●
przypadkowość,
●
wzajemne odziaływania (koewolucja).
Przed nastaniem życia
Artystyczna wizja powstania Układu Słonecznego
Najwcześniejszy okres istnienia Ziemi:
●
Ziemia formuje się 4,57 mld lat temu
●
Wielkie Bombardowanie i powstanie Księżyca
●
Pierwotna atmosfera (H
Pierwotna atmosfera (H
2
, CH
, CH
4
, NH
, NH
3
czy N
czy N
2
i CO
i CO
2
?)
?)
●
Jak szybko powstały oceany?
Powstanie Księżyca
Najbardziej prawdopodobna teoria: wielkie zderzenie Ziemi z protoplanetą
wielkości Marsa 4,533 mld lat temu.
Skutki:
●
Przetopienie Ziemi,
●
Utrata części lekkiej skorupy,
●
Utrata atmosfery,
●
Długość doby,
●
Wpływ pływów na powstanie życia?
(
Lathe 2004, Icarus 168 (1), 18-22
Lathe 2004, Icarus 168 (1), 18-22
)
Canup RM, Asphaug E, 2001, Nature 412 (6848), 708-712
Wpływ pływów na powstanie życia?